Na ogół wszystkie dzieci z wielką chęcią i zapałem przychodzą do szkoły. Rodzice z nadzieją patrzą na swoje pociechy, licząc na sukces, który w przyszłości zapewni dziecku pozycję i powodzenie w życiu dorosłym. Kiedy, zamiast oczekiwanych sukcesów, pojawiają się niepowodzenia –zaczyna się problem. Polega on na tym, że dziecko nie może nauczyć się czytać, pisać lub liczyć w stopniu przewidzianym programem nauczania. Zyskuje on wtedy opinię zdolnego, ale ...
Niepowodzenia szkolne powinny pobudzać do rozumnego wniknięcia w przyczyny i skłonić do zastanowienia, dlaczego tak się dzieje.
Nie ma "lekarstwa" na dysleksję, ale wiele możemy osiągnąć przez odpowiednie postępowanie i zmianę metod nauczania. Pomoc i zrozumienie ze strony nauczycieli przy współpracy rodziców mogą zredukować lęk i frustrację dziecka i uczynić je zdolnym do osiągnięcia sukcesu w późniejszym życiu.
Co to jest dysleksja?
W wieku szkolnym ( II – V klasa szkoły podstawowej) stwierdzić możemy tylko dysleksję rozwojową – czyli specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu. Spowodowane są one zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego. Wyróżnia się trzy postaci tych trudności:
DYSLEKSJA- trudności w opanowaniu umiejętności czytania,
DYSORTOGRAFIA- trudności z opanowaniem poprawnej pisowni ( w tym błędy ortograficzne),
DYSGRAFIA- niski poziom graficzny pisma ( brzydkie, mało czytelne pismo). Często wszystkie te trudności dla uproszczenia nazywane są dysleksją i mówimy wtedy o uczniu dyslektycznym.
Objawy "ryzyka dysleksji"
Opisywane wcześniej trudności dostrzegane są z reguły dopiero w pierwszym etapie nauki szkolnej. Jednakże można je zmniejszyć lub zlikwidować u wielu dzieci, jeśli obejmuje się je opieką terapeutyczną już od najwcześniejszego okresu rozwojowego. Już u przedszkolaka można stwierdzić objawy, które cechują dzieci "ryzyka dysleksji".
WIEK PRZEDSZKOLNY (3 – 5 lat)
opóźniony rozwój mowy,
słabe umiejętności językowe: trudności z wypowiadaniem złożonych wyrazów, zapamiętywaniem nazw, ciągów logicznych ( dni tygodnia, przeliczanie odpowiednio wg programu nauczania ),
opóźniony rozwój ruchowy ( np. już trzylatek powinien umieć stać na jednej nodze),
mała sprawność ruchowa i koordynacja ruchów podczas czynności samoobsługowych, rysowaniu czy zabaw ruchowych. WIEK PRZEDSZKOLNY –(6 - 7 lat)
wadliwa wymowa, błędy gramatyczne ( dziecko w tym wieku powinno mieć opanowane prawie wszystkie lub wszystkie głoski - to ostatni etap rozwoju mowy; w tym okresie pojawiają się głoski szumiące: "ž, š, č, ?"),
trudności z różnicowaniem głosek podobnych oraz wydzielaniem sylab i głosek z wyrazów i ich syntezą,
trudności z zapamiętywaniem wiersza czy piosenki,
niechęć do rysowania, trudności z odtwarzaniem wzorów graficznych, szlaczków,
niechęć do układanek,
oburęczność, mylenie prawej i lewej ręki, trudności z używaniem określeń prawo-lewo, nad- pod, itp.,
trudności w czytaniu. WIEK SZKOLNY (powyżej 7 lat)
mylenie liter podobnych pod względem kształtu ( p-b-d-g; l-t-ł; m-n; w-u;),
mylenie liter odpowiadających głoskom podobnym fonetycznie ( d-t; z-s; w-f)
trudności ze zmiękczeniami,
opuszczanie, dodawanie, przestawianie liter,
trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne),
brzydkie pismo, niezdarny rysunek ubogi w szczegóły,
trudności w automatyzacji czytania (czytanie nierytmiczne) oraz w rozumieniu czytanego tekstu,
trudności z zapamiętywaniem szeregu nazw, tabliczki mnożenia, dat oraz błędne zapisywanie liczb wielocyfrowych.
Przyczyny dysleksji
U dziecka, które nie dorównuje poziomem umiejętności rówieśnikom, rodzi się poczucie krzywdy, wzrasta napięcie nerwowe. Środowisko szkolne, rówieśnicze dla dzieci dyslektycznych jest bardzo okrutne. Dzieci, które mają trudności w nauce, nie są zazwyczaj akceptowane, stają się obiektem różnego rodzaju represji. W miarę nasilania się przykrych doświadczeń obniża się u nich motywacja do nauki. Wszystko to jest spowodowane następującymi przyczynami:
- Zaburzenia spostrzegania wzrokowego (percepcji wzrokowej) – opóźnieniom rozwoju zdolności analizy i syntezy obrazu wzrokowego. Aby prawidłowo rozpoznawać znak graficzny ( literę) trzeba umieć wyróżnić z niej części składowe, poprawnie je usytuować w stosunku do siebie i w przestrzeni, a następnie połączyć w całość. Wymaga to dobrze wykształconych procesów analizy i syntezy wzrokowej.
- Zaburzenia spostrzegania słuchowego (percepcji słuchowej) – opóźnieniom rozwoju zdolności poprawnego wyodrębniania i odróżniania poszczególnych głosek z potoku mowy, a następnie łączenia ich w jedną całość. Wymaga to dobrze wykształconych procesów analizy i syntezy słuchowej.
- Zaburzenia w rozwoju motorycznym (percepcji ruchowej) – przejawiają się one mniejszą precyzją ruchów i wolniejszym ich tempem. Chodzi tu zarówno o motorykę dużą, tj. zaburzenia koordynacji dużych grup mięśniowych, jak również o zaburzenia motoryki małej, tj. rozwoju manualnego ( ruchów ręki).
- Lateralizacja, czyli przewaga stronna – uzależniona jest od dominacji jednej półkuli mózgowej, a dotyczy wszystkich parzystych organów – ręce, nogi, oczy, uszy. Istotnym jest fakt wybory odpowiedniej ręki, którą dziecko będzie pisać i posługiwać się w życiu codziennym. Decyzja taka zależy nie od wybory rodziców, nauczycieli, koleżanek, lecz od ogólnego rozwoju ruchowego, umysłowego i emocjonalnego dziecka oraz od rodzaju i stopnia lateralizacji wszystkich organów. Zaburzeniom tym często towarzyszą zaburzenia orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.
Powyższe zaburzenia mogą występować w sposób izolowany, ale mogą też współwystępować ze sobą i powodować poważne trudności w nauce.
Materiały zebrała, opracowała i przedstawiła na spotkaniu Zespołu Samokształceniowego Szkoły Podstawowej w Czaplinku Beata Węgrzynowska- nauczyciel nauczania zintegrowanego i logopeda.
Bibliografia dysleksji:
- Bogdanowicz M.: "Trudności w czytaniu i pisaniu", Gdańsk 1989, - Uniwersytet Gdański
- Bogdanowicz M.: " Leworęczność u dzieci",Warszawa 1992, WSiP
- Sawa B. : "Jeżeli dziecko źle czyta i pisze", Warszawa 1983, WSiP
- Spionek H.: "Zaburzenia rozwoju uczniów i niepowodzenia szkolne", Warszawa 1973, PWN
- Zakrzewska B.:"Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu", Warszawa 1983, WSiP
- Węgrzynowska B.: " Skuteczność metody SUPER LEARNING w nauczaniu ortografii uczniów nauczania początkowego"- praca magisterska, WSP Słupsk
Biblioteczka dyslektyka:
- "Zabawy graficzne dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym" – Maria Pietniun
- "Ćwiczenia w rysowaniu dla dzieci 4 – 8 lat" - Marta Bogdanowicz
- "Dyktando i ćwiczenia z ortografii dla uczniów klas młodszych" - Jan Paluszewski
- "Zabawy ortograficzne kl. I - V" - Maria Pietniun
- "Smyk. Klasy 0 – 1" - Maria Pietniun
- "Kalendarz ortograficzny dla klas I – V" - Maria Pietniun
- "Obserwuję, mówię i rysuję" – Elżbieta Waszkiewicz
- "Od obrazka do słowa. Zestaw pomocy, gier i plansz." – Hanna Rodak
- "Zabawa w słowa" Gry i zabawy rozwijające mowę i nie tylko."
Janina Wójtowiczowa |
