Dysleksja rozwojowa to specyficzne trudności w pisaniu i czytaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowana jest nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego a w szczególności zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych i ich integracji. Są to najczęściej zaburzenia: funkcji językowych, funkcji percepcyjno – motorycznych, motoryki, pamięci, lateralizacji. Uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie i wynikają z: dziedziczności, nieprawidłowej struktury i funkcjonowania centralnego układu nerwowego oraz zaburzeń hormonalnych.
PROGRAM ZESPOŁU WYRÓWNAWCZEGO Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM MAJĄCYCH TRUDNOŚCI W CZYTANIU I PISANIU.
" Dyslektycy wcale nie muszą być gorsi".
MOTTO :
"Błąd łatwiej można dostrzec niż prawdę, bo błąd leży na wierzchu, a prawda w głębi".
( Johann Wolfgang Goethe )WSTĘP
Nabycie umiejętności czytania i pisania w toku pierwszych lat nauki szkolnej umożliwia zdobywanie wiedzy na kolejnych etapach kształcenia, rozwija intelektualnie, dostarcza przeżyć emocjonalnych i estetycznych, przygotowuje do uczestnictwa w życiu społecznym.
Problemem jednak staje się sytuacja, gdy uczeń, mimo znacznego wysiłku własnego, nauczycieli i rodziców, nie może posiąść tych umiejętności w stopniu zgodnym z oczekiwaniami w stosunku do jego wieku i klasy, do której uczęszcza. W takich przypadkach mówi się o tzw. "dysleksji rozwojowej" lub "specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu".
Dysleksja rozwojowa to właśnie specyficzne trudności w pisaniu i czytaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowana jest nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego a w szczególności zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych i ich integracji. Są to najczęściej zaburzenia: funkcji językowych, funkcji percepcyjno – motorycznych, motoryki, pamięci, lateralizacji. Uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie i wynikają z: dziedziczności, nieprawidłowej struktury i funkcjonowania centralnego układu nerwowego oraz zaburzeń hormonalnych.
Wśród uczniów gimnazjum jest spora grupa, posiadająca opinie z Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej o zaburzeniach typu dyslektycznego.
Właśnie to skłoniło mnie do zorganizowania i prowadzenia zajęć wyrównawczych oraz opracowania tego programu.
CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
Program zajęć przeznaczony jest dla uczniów klas I – III mających problemy w nauce. Są to uczniowie, którzy mimo prawidłowego rozwoju umysłowego nie radzą sobie na lekcjach języka polskiego. Mają problemy z prawidłową nauką czytania i pisania, słabo wypowiadają się a ich prace pisemne pozostawiają wiele do życzenia.
Uczestnictwo w zajęciach daje uczniom możliwość przezwyciężenia skutków niepowodzeń w nauce, braku równowagi emocjonalnej i słabej motywacji do nauki, a także przekonania się o własnej wartości.
Treści zawarte w programie są zgodne z Podstawą Programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów (rozporządzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002 roku).
Realizacja programu przewidziana jest na okres trzech lat. Proponowane metody i formy pracy umożliwiają realizację założonych celów.
ZADANIA PROGRAMU
- Wyrównanie braków wynikających z zaburzeń o podłożu dyslektycznym.
- Wyrabianie właściwej motywacji do nauki oraz przekonania o własnej wartości.
- Odpowiednie przygotowanie do egzaminu gimnazjalnego.
CELE PROGRAMU
Cele ogólne:
- opanowanie znajomości zasad ortograficznych,
- zastosowanie poznanych zasad ortograficznych w pracach pisemnych – eliminacja błędów,
- rozwijanie świadomości norm językowych,
- kształtowanie właściwego poziomu wypowiedzi ustnych i pisemnych,
- kształtowanie właściwego poziomu graficznego pisma oraz tempa pisania,
- wykształcenie poprawności artykulacyjnej wypowiedzi,
- kształtowanie właściwej techniki i tempa czytania,
- kształtowanie umiejętności czytania ze zrozumieniem.
Cele szczegółowe
Uczeń:
- zna podstawowe zasady ortograficzne oraz prawidłowo rozumie treści formułowane z ich użyciem,
- orientuje się, jakie błędy popełnił i umie je samodzielnie poprawić,
- umie zastosować poznane zasady ortograficzne w pracach pisemnych, pisze zgodnie z normą językową,
- tworzy wypowiedzi o określonej funkcji za pomocą odpowiednio dobranych środków językowych,
- pisze czytelnie oraz we właściwym tempie,
- zna zasady poprawnej artykulacji,
- umie odpowiednio intonować i modulować głos,
- czyta ze zrozumieniem teksty o różnym zabarwieniu emocjonalnym,
- wykorzystuje potrzebne informacje z tekstu o charakterze informacyjnym i stosuje je zgodnie z poleceniami,
- zna techniki prawidłowego czytania,
- czyta zachowując odpowiednie tempo,
- umie prawidłowo sformułować wypowiedź ustną,
- potrafi wyrazić własny punkt widzenia,
- kontroluje własną wypowiedź – unika nadmiaru słów, mówi zrozumiale.
Procedury osiągania celów:
- Stosowanie odpowiednich i właściwych form pracy :
- praca zespołowa;
- praca indywidualna;
- praca grupowa.
- Stosowanie różnorodnych metod :
- burza mózgów (zbieranie różnych pomysłów),
- dramy (scenki, inscenizacje),
- praca w grupach,
- przekład intersemiotyczny,
- praca z tekstami literackimi i językowymi,
- pytania i odpowiedzi,
- dyskusja,
- metody aktywności kreatywnej,
- mapy mentalne,
- linie czasu.
Etapy realizacji programu
Sposoby realizacji / ćwiczenia
- Zapoznanie młodzieży z celami programu i zadaniami przyjętymi do realizacji.
- Zautomatyzowanie umiejętności czytania.
czytanie całościowe sylab i wyrazów,
- czytanie wyrazów, zdań i tekstów sylabami,
- czytanie sylab i wyrazów w krótkich pozycjach,
- czytanie naprzemienne sylab, wyrazów i zdań,
- czytanie selektywne głośne i ciche,
- czytanie z przesłonką ( w okienku),
- czytanie chóralne.
- Czytanie tekstu ze zrozumieniem.
stawianie pytań do tekstu,
- odpowiedzi na pytania zamieszczone pod tekstem,
- uzupełnianie tekstu z lukami.
- Pisanie poprawne pod względem graficznym.
kreślenie ręką dużych liter w powietrzu,
- pisanie dużych liter na tablicy,
- kreślenie "leniwych ósemek",
- pisanie naprzemienne (raz lewą, raz prawą ręką),
- pisanie jednocześnie prawą i lewą ręką.
- Pisanie poprawne pod względem ortograficznym.
- przepisywanie,
- pisanie z pamięci,
- pisanie ze słuchu,
- zapoznanie z zasadami ortograficznymi.
- Pisanie poprawne pod względem językowym.
- ćwiczenia w przekształcaniu tekstu,
- ćwiczenia frazeologiczne,
- ćwiczenia rozwijające sprawność językową,
- ćwiczenia językowe i stylistyczne
- Tworzenie własnego tekstu.
ćwiczenia w tworzeniu tekstu o różnym zabarwieniu emocjonalnym.
- Stosowanie przekładu intersemiotycznego.
konkursy plastyczne,
- przekształcanie słowa na obraz malarski.
- Opanowanie poprawności artykulacyjnej.
ćwiczenia modulacji i intonacji głosu.
- Przygotowanie do egzaminu gimnazjalnego.
rozwiązywanie testów egzaminacyjnych.
- Ewaluacja zajęć.
- spotkania organizacyjne z młodzieżą rozmowy z młodzieżą
- wypełnianie kart ewaluacji przez uczniów.
Tematyka zajęć
- Po co czytać książki?
- Minimum słów – maksimum treści. Notatka.
- Trochę mechaniki, czyli jak działają moje narządy mowy.
- Sylaba i co z tego wynika.
- Gimnastyka ust i języka.
- Z ortografią za pan brat – ćwiczenia ortograficzne.
- Po nitce do kłębka – zabawy z frazeologią.
- Czytamy ze zrozumieniem teksty literackie i publicystyczne.
- Ćwiczymy sprawność językową.
- Jak utworzy ć własny tekst?
- Dialog i opowiadanie – co to za formy?
- Dbamy o właściwy styl języka.
- Zabawa czy nauka? – ćwiczenia manualne.
- Przygotowujemy się do egzaminów gimnazjalnych.
- Dyktando w 10 punktach.
- W grupie też można bawić się świetnie.
Metody sprawdzania osiągnięć uczniów:
- Samokontrola:
Uczeń:
- samodzielnie rozwiązuje powierzone mu zadania, ocenia najwyższy stopień trudności zadań, jakie potrafi rozwiązać,
- samodzielnie korzysta z różnych źródeł informacji,
- ocenia swoją współpracę w zespole.
- Obserwacja i ocena uczniów w czasie zajęć:
Nauczyciel:
- stosuje wiele ćwiczeń grafomotorycznych doskonalących technikę pisania,
- czuwa nad uaktywnieniem uczniów w czasie zajęć poprzez stosowanie atrakcyjnych pomocy dydaktycznych i przerw relaksacyjnych,
- dostosowuje wymagania do praktycznych możliwości ucznia, mając na uwadze poziom trudności,
- stosuje różnego rodzaju wzmocnienia – zachęty, pochwały,
- organizuje sytuacje zapewniające przeżycie sukcesu w celu uzyskania wiary we własne siły,
- uczy sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych,
- uczy właściwych zachowań w sytuacjach napięć agresywnych jako reakcji obronnych na niepowodzenia,
- stosuje indywidualne wymagania w zakresie podawania nowego materiału i odpowiednich informacji.
Oczekiwane efekty
Uczniowie biorący udział w zajęciach lepiej radzą sobie z nauką, chętniej czytają i piszą a także wypowiadają się ustnie, biorą udział w dyskusjach. Mają mniejsze problemy z opanowaniem pamięciowym materiałów z innych przedmiotów. Chętnie pracują w grupie, potrafią zaangażować się w pracę grupy. Swoje umiejętności wykorzystują w życiu codziennym, podczas egzaminu gimnazjalnego, a później w szkole średniej.
Ewaluacja
Ewaluacja niniejszego programu odbywać się będzie poprzez obserwację zaangażowania dzieci podczas zajęć, pozytywną zmianę ich postaw oraz analizę prac uczniów, testów badających przyrost ich wiedzy.
Ewaluacja powinna być dokonywana na każdych zajęciach, kiedy to nauczyciel obserwuje i ocenia pracę ucznia, jego zaangażowanie, planowanie i organizowanie pracy, komunikowanie się z innymi członkami zajęć. Cenne są również uwagi i spostrzeżenia uczniów dotyczące tematyki i jakości prowadzonych zajęć. Jest to wspólne spojrzenie nauczyciela i uczniów na to, co zostało osiągnięte, a co należy jeszcze wykonać.
Poza tym po każdym roku pracy będzie dokonywana ewaluacja w postaci ankiety dla uczniów.
Bibliografia :
- Gąsowska Teresa, Sępkowska – Pierza Zofia Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu. Warszawa 1994
- Mickiewicz Janina Jedynka z ortografii? Rozpoznawanie dysleksji, dysortografii i dysgrafii w starszym wieku szkolnym. Toruń 2002
- Nowak Ewa Jadwiga Pedagogiczne problemy słuchu fonematycznego u uczniów z trudnościami w czytaniu i pisaniu. Bydgoszcz 1992
- Biblioteczka Reformy Ministerstwa Edukacji Narodowej O dysleksji, czyli specyficznych trudnościach w nauce. Warszawa 1999
- Mikołajczuk Agnieszka Po nitce do kłębka. Warszawa 1994
- strona internetowa: www.dysleksja.pl
Opracowała – mgr Beata Baranowska - Graczyk
|
