Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Mowa osób upośledzonych umysłowo

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 10763 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Trzeba pamiętać, że za zdolność mówienia nie są odpowiedzialne tylko geny. W praktyce to zjawisko jest znacznie bardziej skomplikowane. Umiejętność posługiwania się językiem tkwi w naszej naturze. Musimy mieć jednak wzorce komunikowania. Bez kontaktu z innymi ludźmi nigdy nie nauczylibyśmy się mówić.
Mowa- według L. Kaczmarka (twórcy logopedii polskiej)- jest to akt językowego porozumiewania się w słowie, w którym uczestniczą: nadawca- osoba mówiąca, przekazująca informacje i odbiorca- osoba, która ów komunikat percypuje, czyli rozumie. Jest to możliwe wtedy, gdy nadawca i odbiorca dysponują tym samym kodem językowym.
     Z kolei S. Grabias traktuje mowę jako "...ciąg zachowań werbalnych (dokonujących się przy udziale języka), w których nadawca, posługując się systemem językowym, buduje tekst, a odbiorca znający ten sam system, tekst przyjmuje..." Za jej pomocą człowiek poznaje rzeczywistość oraz przekazuje innym informacje o swoich przeżyciach i otaczającej go rzeczywistości.
     Według T.Milewskiego - to dźwiękowe porozumiewanie się dwóch osób, w którym jedna drugą o czymś powiadamia.
     By się porozumieć, mowa musi spełniać trzy warunki. Osoba musi:
  • formułować wypowiedzi poprawne pod względem struktury gramatycznej,
  • wymawiać słowa w sposób zrozumiały dla otoczenia,
  • znać znaczenie używanych słów.
     Do składników mowy zalicza się: język- tekst słowny, pisany, sygnalizowany, nadawanie- czyli przekaz informacji różnymi kanałami oraz odbiór- słuchowy, wzrokowy, dotykowy, czyli rozumienie komunikatu.
     Mając na uwadze temat publikacji warto teraz pokusić się o ogólną charakterystykę osób z lekkim i głębszym upośledzeniem.
     Wiadomo, że upośledzenie umysłowe, nie jest chorobą, lecz trwałym zaburzeniem. To stan niepełnosprawności trwający przez całe życie jednostki. Powstaje na skutek wielu różnorodnych czynników i procesów zaburzających rozwój ośrodkowego układu nerwowego we wczesnym okresie życia, czyli w okresie prenatalnym, perinatalnym, lub w postnatalnym.

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OSÓB Z GŁĘBOKIM UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM
      Upośledzenie w stopniu głębokim jest najczęściej uwarunkowane genetycznie, lub spowodowane takimi czynnikami jak: urazy, czy zatrucia, które uszkadzają ośrodkowy układ nerwowy dziecka w okresie jego rozwoju płodowego. W funkcjonowaniu jednostki głęboko upośledzonej umysłowo zauważa się kompleksowe ograniczenia w rozwoju fizycznym, emocjonalnym, poznawczym i społecznym. Występują tu wyraźne ograniczenia lub zniekształcenia.
     Kirejczyk K. uważa, iż niezależnie od wieku badanej osoby, o głębokim upośledzeniu umysłowym świadczy: iloraz inteligencji wahający się w granicach 0-19 oraz iloraz dojrzałości społecznej w skali dojrzałości społecznej E. Dolla wahający się w granicach 0-23.
     W skrajnych przypadkach upośledzenia osoby nie reagują na otoczenie, nie reagują na mowę ludzką. Same nie wydają głosu, albo jedynie nieartykułowane dźwięki. Mimika ich jest skąpa, lub zupełnie jej brak. Nie potrafią sygnalizować potrzeb fizjologicznych. Trzeba je karmić, nie chodzą, często nie siedzą, nawet- nie unoszą głowy. Nie można z nimi nawiązać kontaktu. W lżejszych przypadkach możliwe jest rozpoznawanie bliskich osób i bardzo słaba orientacja w otoczeniu. Możliwy jest pewien kontakt z otoczeniem- mówienie kilku słów i rozumienie prostych poleceń, reagowanie na proste gesty i mimikę. Rozwój mowy najczęściej zostaje zatrzymany w okresie melodii. Bywa zachowane powtarzanie kilku wybranych słów, jednakże bez spontaniczności. Osoba taka reaguje na słowa powiązane z odpowiednim gestem. K. Kirejczyk zawraca uwagę na fakt, że jednostki z głębokim upośledzeniem umysłowym nie są w stanie przekroczyć okresu inteligencji ruchowo-zmysłowej (manipulacyjnej), a okres ten przypada na pierwsze dwa lata życia dziecka w normie intelektualnej.
     Znacznemu upośledzeniu umysłowemu towarzyszy dość często epilepsja, jak również liczne wady słuchu, wzroku, mowy, niedowłady i porażenia kończyn. Ruchy dzieci upośledzonych w stopniu znacznym są nieskoordynowane, ich chód często jest niepewny, niezgrabny. Czasami występuje u nich zjawisko obniżenia napędu ruchowego- są wtedy bierne, albo zupełnie przeciwnie- zjawisko nadmiernej pobudliwości- wciąż są w ruchu, wszystko ruszają. Obserwuje się też ruchy stereotypowe- kiwanie się, machanie rękoma, nawet samookaleczanie (zwłaszcza, że mają one obniżoną wrażliwość na ból). Nie biorą udziału w życiu społecznym, nie wykazują chęci wspólnej zabawy

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OSÓB Z UMIARKOWANYM UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM
     Osoby opóźnione w rozwoju umiarkowanie charakteryzują się pewną zaradnością życiową- same się ubierają, wykonują proste prace, upominają się o jedzenie, nierzadko same sobie je przygotowują. Posiadają zdolność porozumiewania się z otoczeniem przy pomocy kontaktu słownego, lub słowno- gestykulacyjnego. Mowa ich często jest zamazana, niewyraźna, bełkotliwa, nierzadko występuje jąkanie. Zasób słów mają niewielki, wystarczający jednak, by rozmawiać na tematy z życia codziennego. Pierwsze wyrazy wypowiadane są przeciętnie po 2 roku życia, a pierwsze zdania około 3 lat i 7 miesięcy.
     Uwaga dzieci upośledzonych w stopniu umiarkowanym jest prawie wyłącznie mimowolna, tzn. nie kierowana wolą, lecz pobudzana przez bodźce zewnętrzne. Zakres pamięci jest obniżony, a czas potrzebny do wyuczenia się czegoś na pamięć znacznie wydłużony. Często obserwuje się zjawisko perseweracji tj. uporczywe powtarzanie czegoś, co zostało już zapamiętane. Dzieci upośledzone umiarkowanie przyswajają sobie wiadomości mechanicznie, często bez zrozumienia treści, nie dostrzegając związków przyczynowych. Posiadanej wiedzy nie potrafią zastosować, dlatego szybko ją zapominają. Mają też ogromne kłopoty z wykazaniem się umiejętnościami w innych warunkach, niż te, w których je zdobyły. W przestrzeni i w czasie osoby te orientują się mglisto i niewyraźnie, ale mają zachowaną tę orientację w prostych sytuacjach życiowych. Osoby, o których mowa cechuje zupełny brak krytycyzmu i wielka sugestywność. Bezkrytycznie i bezwolnie mogą ulegać wpływom i nakazom innych. Wymagają kontroli i nadzoru przy wykonywaniu pracy, trzeba też otoczyć je stałą opieka na całe życie.

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OSÓB Z LEKKIM UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM
     Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim jest traktowane jako defekt biologiczny, który uszkadza struktury i funkcjonowanie układu nerwowego. Rozumiane jest jako niepowodzenie w procesie rozwoju człowieka. Właśnie to podejście przyjmuje możliwość oddziaływania na osoby upośledzone i uwidacznia, że obok funkcji zaburzonych są też zachowane prawidłowe procesy psychiczne, tzw. potencjał ich rozwoju. Dzieci lekko upośledzone są zdolne do przyswojenia sobie tego, co jest konkretne i związane z aktualnymi potrzebami. Ich możliwości uporządkowania przyswajanego materiału są dość ograniczone, a proces uczenia się- spowolniały. Uwaga osób upośledzonych jest nietrwała, łatwo odwracalna, słabo podzielna, a jej zakres jest zmniejszony. Według badań, dzieci lekko upośledzone umysłowo przechodzą te same stadia rozwoju intelektualnego, co dzieci normalne, jednakże wolniej i bez osiągania stadium myślenia formalnego. Jest to najwyższy rozwój myślenia osiągalny w okresie dorastania około 11 roku życia. Polega on na zdolności oderwania się od rzeczywistości oraz na symbolicznym ujmowaniu jej. Dzieci te nie są zdolne do myślenia abstrakcyjnego, spotykamy się u nich z powolnością i trudnością napływania skojarzeń, z obniżoną zdolnością wyciągania trafnych wniosków i z brakiem powściągu myślowego.
     W tej grupie dzieci często pojawia się hiperaktywność, tj. zespół trwałego niepokoju, nieuwagi, słaba kontrola swojego zachowania w sytuacjach codziennych jak np.: stania, siedzenia, jedzenia. Równie często występuje dyspraksja, czyli zaburzenia w wykonywaniu celowych ruchów, poza tym: nieprawidłowe planowanie ruchów ciała, brak koordynacji ruchowej, trudności w ubieraniu się, utrzymaniu porządku.
     W zakresie zachowań społecznych osób lekko upośledzonych umysłowo obserwuje się labilność emocjonalną: wybuchy złości, agresji, szybkie zniechęcenie, bierność, płaczliwość, lepkość uczuciową, natrętne zachowania, obserwuje się też zwiększoną zależność od innych ludzi, która jest dużym obciążeniem psychicznym, zwłaszcza w okresie dorastania i później.
     Jeśli chodzi o mowę zauważa się: ubogi słownik bierny i czynny, zaburzoną strukturę gramatyczną wypowiedzi, nieumiejętność budowania zdań, mowę cichą i monotonną, bez odpowiedniej intonacji i logicznego akcentowania, zaburzenie tempa mowy i zaburzenie głosu oraz wadliwą artykulację. Wprawdzie zdarzają się osoby posiadające bogaty słownik i wielką łatwość wysławiania się, ale po przysłuchaniu się ich mowie okazuje się, że myśli swoje wyrażają w sposób ogromnie rozwlekły, że używają często wyrażeń w niewłaściwym znaczeniu, że przeczą temu, co powiedzieli poprzednio, że nie trzymają się tematu, a sądy ich są powierzchowne i bezkrytyczne.
     Niektóre dzieci już w przedszkolu ujawniają cechy opóźnienia w rozwoju, stąd doznają od rówieśników braku akceptacji lub wręcz odrzucenia. Okresem krytycznym jest rozpoczęcie nauki szkolnej. Wówczas spostrzegana jest odmienność w tempie i sposobie uczenia się. Upośledzenie najbardziej wyraźne staje się w okresie dorastania. Jest to okres poznawania siebie, szukania swojego miejsca. Widoczna staje się inność jednostki. Kształtuje się świadomość przynależności do "gorszej" grupy społeczeństwa. Część osób popada wtedy w bierność, rezygnuje z walki o lepsze życie, inni szukają akceptacji, a jako osoby bezkrytyczne i łatwo ulegające wpływom, nie potrafiące przewidzieć skutków swoich czynów znajdują tę akceptację np. w grupach przestępczych. Zawsze jednak pewna grupa osób upośledzonych umysłowo wchodzi w życie społeczne dobrze pracując w zawodach nie wymagających dużych kwalifikacji, a niekiedy zakładają rodziny. Są też obdarzeni znacznym sprytem życiowym.
     Stopień upośledzenia zależy od rozległości zmian w mózgu. Upośledzeniu towarzyszą różnego rodzaju schorzenia oraz zaburzenia różnych zmysłów i funkcji. Jedną z najczęściej zaburzonych funkcji jest mowa.
     U upośledzonych umysłowo występują te same rodzaje wad i zaburzeń mowy, co u osób z normą intelektualną, ale u tych pierwszych (jak podają statystyki) są bardziej złożone, nakładają się na siebie i występują częściej np.: opóźniony rozwój mowy- mający konsekwencje w postaci trudności w czytaniu i pisaniu
dysartria- wynikająca z uszkodzenia ośrodków i dróg unerwiających narządy mowne, towarzysząca najczęściej mózgowemu porażeniu dziecięcemu
dysglosja- spowodowana uszkodzeniem aparatu artykulacyjnego, występująca przy różnych wadach zgryzu, przy rozszczepie podniebienia i przy innych nieprawidłowościach w nasadzie
dysglosja audiogenna- występująca u dzieci z niedosłuchem i głuchotą
logoneurozy- czyli nerwice mowy: mutyzm, afonia, jąkanie, zaburzenie tempa mowy, modulacji siły i wysokości głosu
schizofazje- czyli zaburzenia mowy u osób chorych psychicznie.
     Terapia logopedyczna u dzieci upośledzonych umysłowo trwa znacznie dłużej i wymaga wiele pracy, pomysłowości i cierpliwości od strony logopedy i rodziców. Chociażby dlatego, że dzieci te łatwiej się dekoncentrują, są nieuważne, męczliwe, często nie wykazują chęci współpracy z terapeutą.
     W różnych publikacjach, podręcznikach czyta się zazwyczaj, iż nie ma pełnej zgodności co do patogenezy zaburzeń mowy w przypadku upośledzenia umysłowego. Najczęściej wymieniane przyczyny to:
  • niedorozwój ośrodkowego układu nerwowego
  • urazy mózgu
  • wady morfologiczne i dysfunkcje aparatu mowy
  • dysfunkcje gruczołów dokrewnych
  • upośledzenie słuchu
  • zaburzenia emocjonalne itp.
     Czytamy również, że upośledzenie umysłowe i zaburzenia mowy mogą mieć wspólną, mogą mieć też i różną etiologię.
     Bardzo ciekawą jednak informację dostarcza nam "Newsweek" Dzięki badaniom naukowców pod kierunkiem Svante Pääboz Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maksa Plancka w Lipsku oraz Uniwersytetu w Oksfordzie wiemy dlaczego nie można nauczyć zwierząt takiej umiejętności jaką jest mowa. Do tego odkrycia przyczyniła się jeszcze pewna brytyjska rodzina. Połowa tej kilkunastoosobowej rodziny cierpi na zaburzenie mowy- bełkot. Wszyscy mają kłopoty z rozpoznawaniem głosek, rozumieniem zdań, pamiętaniem i stosowaniem reguł gramatycznych. Mają też poważne trudności z rozumieniem tego, co się do nich mówi. Wyjaśnienie tej dziwnej przypadłości zajęło naukowcom 11 lat. Lekarze wykluczyli fizyczne deformacje warg, języka, zębów i krtani. Testy na inteligencję wykazały, że nie ma mowy o wrodzonym upośledzeniu umysłowym. Kłopoty z mówieniem w tej rodzinie przechodzą z pokolenia na pokolenie. Przyczyna tkwi w genach, a konkretnie w jednym- położonym na siódmym chromosomie. Zidentyfikowanie genu, który odpowiada za zdolność rozumienia języka i mówienia było możliwe dzięki zbadaniu niespokrewnionej z tą rodziną osoby cierpiącej na podobny rodzaj zaburzeń. Zbadano jej DNA z materiałem genetycznym chorych ze wspomnianej rodziny i znaleziono przyczynę zaburzeń. Okazał się nią gen FOXP2 znajdujący się na siódmym chromosomie. U badanej rodziny i badanej osoby był on uszkodzony. Jego prawidłowa forma odpowiada za ukształtowanie jeszcze w życiu płodowym części mózgu odpowiedzialnej za umiejętność porozumiewania się językiem. Ta część mózgu rozwija się prawidłowo, gdy w naszym organiźmie wytworzona jest odpowiednia ilość specjalnego białka, a o tym ile go powstanie decyduje właśnie gen FOXP2. Gdy jest on uszkodzony w naszym organiźmie jest zbyt mało tego białka, lub nie ma go wcale i co za tym idzie mózg nie rozwija się prawidłowo, więc powstają zaburzenia mowy.
     Trzeba pamiętać, że za zdolność mówienia nie są odpowiedzialne tylko geny. W praktyce to zjawisko jest znacznie bardziej skomplikowane. Umiejętność posługiwania się językiem tkwi w naszej naturze. Musimy mieć jednak wzorce komunikowania. Bez kontaktu z innymi ludźmi nigdy nie nauczylibyśmy się mówić.
     Przed laty w Stanach Zjednoczonych znaleziono 10- letniego chłopca błąkającego się po lesie. Wychowały go zwierzęta. Chłopiec był zdrowy, jego usta, krtań, struny głosowe prawidłowo rozwinięte, a jednak nie umiał mówić. Mimo wysiłków lekarzy, terapeutów nigdy nie nauczył się mówić. Okazało się że zdolność nauczenia się języka zanika po osiągnięciu mniej więcej 8 roku życia. Związane jest to z rozwojem naszego mózgu. Języka uczymy się pewnymi etapami, których kolejności nie da się zmienić. U 8- latka proces kształtowania się językowej części mózgu jest zakończony.
     Odkrycie genu mowy ma przełomowe znaczenie. Może w przyszłości powszechna będzie kuracja genetyczna. Zanim to nastąpi musimy pomagać w nauczeniu poprawnej mowy nawet tym z uszkodzonym kodem genetycznym. Wiele przecież zależy od silnej woli. Gorzej będzie jeśli naukowcy jeszcze odkryją, że silna wola też zależy od genów.

mgr Maria Leoniewska

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie