Drama w edukacji dzieci 6-letnich.
Aktywizowanie dzieci poprzez włączenie elementów dramy w przygotowanie przedstawień i inscenizacji.
Współczesna edukacja przedszkolna kładzie nacisk na nowy styl pracy z dzieckiem. Nauczyciel traktuje dziecko jako partnera, pomaga mu w indywidualnym rozwoju. Wskazuje, w jakim kierunku rozwój ten może i powinien zmierzać. W tym celu działania edukacyjne nauczyciela powinny być skierowane na stosowanie metod aktywizujących.
Jedną z takich metod jest drama. Słowo drama pochodzi od starogreckiego drao- działam, usiłuję.
Drama jest procesem badawczym, aktywizującym umysł i emocje dziecka. Wiedza, którą dziecko zdobywa poprzez własną aktywność poznawczą i twórczą ma charakter interdyscyplinarny.
Drama jest metodą nauczania – uczenia się, ponieważ wyróżniają ją charakterystyczne, specyficzne czynności nauczyciela i ucznia. W dramie czynnościami nauczyciela jest przekazywanie uczniom poleceń i prośba, aby rozwiązali konkretny problem wchodząc w role i rozwiązując go w sytuacji fikcyjnej. Dzieci najczęściej w małych grupach przygotowują się do realizacji zadania, a następnie przedstawiają je w formie improwizacji.
Nauczyciel-wychowawca biorący czynny udział w tej metodzie na zasadzie partnerstwa i równych prawach z dziećmi wzbogaca ją i ma wpływ na wnioskowanie uczniów. Jest to bardzo ważna strategia zwłaszcza w pracy z dziećmi młodszymi, bowiem czują się pewniej w swoich rolach a nauczyciel może wpływać na ich ekspresję i komunikację. Dzieci biorące udział w dramie pogłębiają swoje przeżycia i realizują się twórczo.
Nauczyciel pracujący techniką dramy powinien pamiętać o podstawowych zasadach nauczania. Zwłaszcza o zasadach stopniowania trudności. Dramę należy bowiem wprowadzać od najprostszych jej technik np.improwizacje(zespoły 2,3 osobowe) aż do scen improwizowanych z większą ilością dzieci.
W pracy z dziećmi młodszymi, stosowane techniki dramowe dające dobre efekty pracy to: gry dramowe, rzeźby, fotografie gdzie polecenia nauczyciela powinny być proste a problem do rozwiązania bliski i znany dzieciom. Nauczyciel przy stawianiu problemów i realizowaniu ich treści za pomocą dramy, powinien pamiętać o tym, żeby zaczynać od tego, co jest bliższe dzieciom, co znane, stopniowo przechodzić do tego co dalsze, co dla niego jest nowe i nieznane.
Zajęcia dramy umożliwiają nauczycielowi różnorodną kontrolę jego wychowanków. Każdy, bowiem moment pracy aktywności dziecka jest dla nauczyciela sytuacją badawczą, diagnostyczną, uświadomieniem, na jakim etapie rozwoju znajduje się dziecko, a także doskonałą metodą stosowania bodźców wzmacniających, jakimi są pochwały.
Poprzez dramę dzieci uczą się analizować różne reakcje: pozytywne, negatywne, jednocześnie dokonują korekty zachowań.
Drama jest przede wszystkim formą pracy, nie jest natomiast ani teatrem ani spektaklem ani aktorstwem.
Krystyna Pankowska dokonała podstawowych rozróżnień:
- Drama nie jest teatrem, ponieważ teatr jest formą komunikacji pomiędzy widzem i aktorem. W dramie nie ma podziału na widzów i aktorów, natomiast prezentacja efektów pracy ma jedynie wzbogacić końcowy efekt działań.
- Drama nie jest spektaklem mimo, że wykorzystuje gest, słowo, ruch, rekwizyty. Jest natomiast strukturą maksymalnie otwartą na nowe treści, działania i interpretacje. W graniu roli nie chodzi o uzyskanie efektów artystycznych, lecz o głębokie efekty wychowawcze.
- Drama nie jest aktorstwem, nie wymaga talentu ani wyuczonej sprawności technicznej, udział w dramie jest możliwy dla wszystkich bez względu na predyspozycje.
Zastosowanie dramy jako metody pracy z dziećmi umożliwia:
- rozwijanie w dziecku wiary w siebie;
- kształcenie pełnej osobowości, pobudzanie harmonijnego rozwoju;
- rozszerzanie zakresu aktywności dziecka;
- wykorzystanie wychowawczego oddziaływania zespołu rówieśników;
- wykorzystanie w codziennej praktyce wychowawczej elementów sztuki w różnych jej przejawach(muzyka, teatr, plastyka);
- rozwijanie wrażliwości, wyobraźni i doświadczeń;
- stwarzanie takich sytuacji, w których dziecko uczy się dokonywać samodzielnych wyborów i podejmować decyzje;
- kształtowanie postawy otwartej i kreatywnej;
- nacisk na indywidualny rozwój dziecka;
- rozwijanie i wzbogacanie słownictwa.
Punktem wyjścia do dramy mogą być: nastroje i uczucia, scenariusz albo wiersz, obraz albo rzeźba, opowiadanie, historyjka obrazkowa, fotografia lub ilustracja, muzyka albo inne dźwięki, indywidualne przeżycia.
Zasady pracy z dramą:
- zabawy dramowe powinny być atrakcyjne i angażujące wszystkie dzieci;
- język powinien być zrozumiały, dostosowany do wieku dziecka;
- przy wydawaniu poleceń wskazane jest korzystanie z demonstracji i przykładów;
- ważna jest ciągła rotacja dzieci pracujących ze sobą;
- w czasie zajęć w mniejszych zespołach należy monitorować pracę każdego z nich,
- dostrzegać i doceniać pracę całego zespołu, jak też poszczególnych jej członków;
- należy zachować zasadę elastyczności co do sposobu wykonania zadania, czasu jego trwania i reakcji dzieci;
- zapewnić grupie czas na prezentację własnej pracy;
Przygotowanie przez dzieci inscenizacji bajki pt."Kot w butach" i zaprezentowanie jej kolegom i koleżankom z innych przedszkoli.
Pracując w przedszkolu nad przygotowaniem "sztuki teatralnej"chciałam uniknąć sytuacji, w których dzieci powtarzają wyuczone na pamięć teksty i naśladują pokazywane przeze mnie ruchy i zachowania, postanowiłam wykorzystać techniki dramowe.
Stosowane techniki okazały się bardzo pomocne. Umożliwiły dzieciom poznanie emocji i przeżyć bohaterów oraz lepiej wczuć się w ich rolę. Pozwoliły także poznać własne możliwości, potrzeby i predyspozycje. Nauczyły wyrażać siebie, rozpoznawać emocje innych osób oraz nawiązywać współpracę w grupie. Ułatwiły także wielu dzieciom pokonanie nieśmiałości, wzmocniły poczucie pewności siebie i swobody poruszania się w przestrzeni.
Przedstawione poniżej przykłady zabw wykorzystałam w pracy nad przygotowaniem inscenizacji bajki pt."Kot w butach". Wszystkie zaproponowane zabawy związane są ze znanym już dzieciom tekstem bajki.
- Pokaż uczucia-rozpoznaj uczucia – nauczycielka umawia się z każdym dzieckiem, jaki rodzaj uczucia, emocji, będzie pokazywało za pomocą mimiki i gestów, np. smutek radość, strach, zdziwienie, złość, rozpacz, oczekiwanie, niepokój. Pozostałe dzieci odgadują rodzaj zaprezentowanej emocji i próbują dopasować ją do bohatera bajki i sytuacji, w której mógł ją odczuwać.
- Zagadki pantomimiczne-"Jaka to postać?"-dzieci losują obrazki przedstawiające jakąś postać z bajki i starając się w nią wcielić naśladują jej sposób poruszania się, miny, gesty, mimikę, mogą też dobrać sobie rekwizyty. Pozostałe dzieci odgadują, w jaką postać bajki wcieliło się dziecko.
- Improwizacje słowno- ruchowe. Teatrzyk wyborów-dzieci podzielone na kilka małych zespołów. Wybrane dziecko z każdego zespołu pełni rolę reżysera. Reżyser losuje obrazek przedstawiający scenkę z bajki lub otrzymuje zadanie od nauczycielki, np. scena, w, której kot przynosi królowi kuropatwy. Dziecko to dobiera sobie aktorów, rekwizyty i omawia sposób odegrania scenki. Każda grupa prezentuje swoją scenkę.
- Wywiad z bohaterami bajki – dzieci dzielimy na dwie grupy. Jedna z grup występuje w roli redaktorów- zadaje pytania. Dzieci według własnego upodobania wybierają sobie rolę, w której chcą wystąpić. Do zabawy można wykorzystać mikrofon. W zabawie stosujemy zasadę, aby nie powtarzać zadanych już wcześniej pytań.
- Improwizacje dźwiękowe- nauczycielka proponuje stworzenie dźwiękowych portretów i zdarzeń. Do każdej postaci występującej w bajce dzieci dobierają jakiś efekt akustyczny, np. stukanie, szelesty, zgrzyty lub dźwięki instrumentów,(np. grzechotka, kołatka). Wybrane sceny z bajki dzieci ilustrują za pomocą ruchu, gestu, mowy i efektów akustycznych.
Włączenie elementów dramy w przygotowanie przedstawień i inscenizacji rozwija wyobraźnię dzieci, ich pomysłowość oraz zamiłowanie do twórczej działalności.
Bibliografia:
Pankowska K." Drama-zabawa- myślenie"WSiP, Warszawa 1990
Pankowska K.: "Edukacja przez dramę", WSiP, Warszawa 1997
Way B.:"Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży", Warszawa 1995
Wójcik Z. :"Zabawa w teatr", Didasco, Warszawa 1997
Opracowała: Lidia Konieczna
