CIEKAWSZA HISTORIA – WYKORZYSTANIE METODY PROJEKTU W NAUCZANIU HISTORII W GIMNAZJUM.
Często przed nauczycielem staje szereg pytań: Jak zachęcić ucznia do samodzielnej pracy? Jak rozwinąć w nim zainteresowanie przedmiotem? W jaki sposób wyjść poza pewne schematy w realizacji programu nauczania? Czy jest możliwa praktyczna i wyraźnie widoczna korelacja między poszczególnymi przedmiotami?
Sądzę, że w pewnej mierze ciekawym rozwiązaniem tych problemów w nauczaniu historii jest wprowadzenie metody projektów o tematyce historyczno – kulturowej. W niniejszym artykule chciałbym opisać moje doświadczenia związane z kilkuletnią realizacją takich projektów w klasach gimnazjalnych I – III.
W roku szkolnym 2001/2002 rozpocząłem pracę na lekcjach historii w oparciu o serię podręczników "Świat człowieka" Wydawnictwa Szkolnego PWN. Seria ta jest specyficzną pozycją na naszym rynku wydawniczym, albowiem zawiera blok humanistyczny składający się ze skorelowanych ze sobą przedmiotów takich jak historia, język polski, filozofia i etyka oraz sztuka. Właśnie ta korelacja oraz podział całej serii na odrębne epoki historyczno – kulturowe (każdy podręcznik zawiera omówienie odrębnego okresu) spowodowało moją decyzję o zastosowaniu metody projektu. Oczywiście jest ona również możliwa do realizacji przy pracy z podręcznikami innych wydawnictw.
Projekt jest zazwyczaj zadaniem długoterminowym. Istotą tej metody jest samodzielna praca ucznia, który realizuje konkretne, dokładnie określone "przedsięwzięcie" na podstawie ustalonych wcześniej zaleceń. Do najważniejszych cech projektu zaliczyć należy:
- określenie celów i metod pracy
- ustalenie terminu realizacji
- sprecyzowanie charakteru pracy – praca indywidualna ucznia lub grupowa
- publiczna prezentacja rezultatów pracy.
Poszczególne projekty dotyczą następujących epok historyczno – kulturowych:
- starożytność
- średniowiecze
- okres nowożytny – renesans i barok
- okres nowożytny – oświecenie i romantyzm
- okres historii najnowszej – od połowy XIX w. do końca XX w.
Pierwszym krokiem w realizacji projektów jest dokładne omówienie i sprecyzowanie zasad jakich należy przestrzegać wykonując pracę, a więc przede wszystkim należy zwrócić uwagę na odpowiedni wybór tematu, jej formę plastyczną czy też sposób wykonania. Unikniemy wtedy sytuacji, w której wykonanie pracy "przerośnie" ucznia co może zniechęcić go do dalszych działań. Nauczyciel może podać przykłady wcześniejszych prac. Podkreślić należy, że muszą być one wykonane samodzielnie i będą podlegały ocenie. Niezbędnym elementem projektu jest także jego omówienie w trakcie prezentacji, zarówno pod kątem merytorycznym jak też uwag o jego realizacji. W przypadku klas dużych liczebnie możliwe jest tworzenie 2 – 3 osobowych grup wspólnie przygotowujących jeden projekt. Uczniowie w końcowym okresie realizacji danego bloku tematycznego odpowiadającego epoce historycznej przedstawiają nauczycielowi tematy prac (muszą one zyskać jego akceptację). Następnie w terminie około dwóch tygodni wykonują prace i przedstawiają je na specjalnie przeznaczonej do tego lekcji.
Prezentacja polega na przedstawieniu pracy oraz jej omówieniu wraz z informacjami na temat samego wykonania pracy. Najlepsze z nich mogą być nagradzane oceną celującą – jej ustalenie można uatrakcyjnić organizując wśród uczniów głosowanie na najlepsza pracę. Oceniając samą prezentację powinniśmy wziąć pod uwagę kilka elementów:
- merytoryczną poprawność pracy np. zgodność z oryginałem w przypadku makiety jakiegoś obiektu
- staranność jej wykonania
- sposób jej zaprezentowania na forum klasy
W ciągu kilku lat realizacji metody tego typu projektów powstało wiele znakomitych, interesujących prac takich jak model rzymskiego akweduktu, zbroja legionisty, makieta piramidy, tablica z zapisem hieroglifów i pisma klinowego, makieta średniowiecznego zamku, romańskiej kolegiaty, replika ikony, plastyczna mapa bitwy pod Grunwaldem, model statku K. Kolumba i lotniskowca z okresu II wojny światowej i wiele innych.
Wprowadzenie metody projektów opartych o prace plastyczne w nauczaniu historii niesie ze sobą szereg pozytywnych następstw. Przede wszystkim jest to znakomite uzupełnienie oraz rozszerzenie omawianej na lekcjach tematyki. Daje pełniejszy obraz epoki ukazując różnorodne aspekty życia człowieka, społeczeństwa i państwa. Projekty stają się istotnym elementem korelacji różnorodnych przedmiotów nauczania takich jak historia, sztuka, język polski, wiedza o społeczeństwie tworzących blok przedmiotów humanistycznych. Jest to również ciekawe i niekonwencjonalne dopełnienie powtarzanych wiadomości z danej epoki i może być traktowane jako odrębna lekcja powtórzeniowa. Sama prezentacja własnoręcznie wykonanej pracy daje uczniom ogromną satysfakcję, którą można pogłębić organizują tę lekcję jako zajęcia otwarte dla nauczycieli lub rodziców. O ile ci ostatni nie mogą uczestniczyć w tego typu zajęciach przygotować można na najbliższej wywiadówce wystawę prac uczniów. Najlepsze z nich mogą być pokazane na forum szkoły w postaci czasowej wystawy na szkolnym holu lub korytarzu, a następnie przekazane nauczycielowi i wykorzystane w następnych latach na lekcjach historii jako znakomite pomoce dydaktyczne – w ten sposób wzbogaciłem pracownię historyczną o kilkanaście cennych "eksponatów". Prezentacja jest istotnym elementem motywującym ucznia do lepszej pracy oraz przykładem dobrze rozumianej, "zdrowej" rywalizacji. W wielu wypadkach praca nad projektem ujawniała talenty czy też zainteresowania uczniów o których nie wiedziałem, a znając je mogłem na nie zwrócić baczniejszą uwagę i pomóc je rozwinąć.
Oczywiście realizacja tego typu zajęć wymaga od nauczyciela dużego zaangażowania i pracy (musi on znaleźć czas na ewentualną pomoc merytoryczną w trakcie przygotowywania projektów np. udzielając wskazówek dotyczących szukania informacji na dany temat), ale jest jednocześnie źródłem ogromnej satysfakcji. Natomiast dla wielu uczniów praca nad projektem stała się początkiem głębszego zainteresowania się historią.
mgr Marek Nowacki
nauczyciel historii i wos w
Społecznym Gimnazjum nr2
STO w Częstochowie.
