Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Strategie przetrwania nauczycieli a rozwój zawodowy

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 7407 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Tekst opisuje stosowane przez nauczycieli strategie przetrwania, które mogą przyczynić się do obniżenia jakości pracy dydaktycznej. Uświadomienie sobie tego faktu powinno wywołać twórczą refleksję dotyczącą planowania swoich działań dydaktycznych, tak, aby nie tracili na tym uczniowie.

STRATEGIE PRZETRWANIA NAUCZYCIELI
A ROZWÓJ ZAWODOWY

Motto : “Przetrwanie jest pierwotne, edukacja wtórna” – Woods

Zakres obowiązków nałożonych na nauczyciela jest bardzo szeroki. Praca nad tak delikatną materią jaką jest żywy, rozwijający się człowiek nakłada na nauczyciela obowiązek ciągłego rozwoju. Zadania nauczyciela można podzielić na następujące kategorie :

  • kulturoznawcze – w zakresie kształtowania ogólnej kultury pedagogicznej
  • poszukujące – przyczyniające sie do odkrywania prawdy wychowawczej tworzenia nowych wartości pedagogicznych oraz doświadczeń edukacyjnych
  • analityczne-syntetyzujące poszczególne zagadnienia dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze i organizacyjno-programowe
  • gromadzące-segregujące wiedzę, którą można wykorzystać w poznawaniu osobowości jednostek i poszczególnych grup wychowawczych
  • diagnozujące i prognozujące rozwój osobowości człowieka w różnych okresach jego życia i różnych warunkach społeczno-ekonomicznych, politycznych i kulturowych
  • kierujące rozwojem myśli pedagogicznej, tworzenie jakościowo nowych treści i teorii pedagogicznych sprzyjających postępowi edukacyjnemu. (wg.H. Gąsior “Pedagogika jako nauka o wychowaniu człowieka i edukacji ustawicznej w świetle potrzeb teraźniejszości” )
    Ponadto Reforma Szkolnictwa również zoboowiązuje nauczycieli do ustawicznego rozwoju poprzez osiąganie kolejnych stopni nauczycielskich (od nauczyciela stażysty do profesora oświaty)

    Zmieniające się warunki zewnętrzne, postęp technologiczny , są kolejnym determinantem zmiany rozwojowej nauczyciela, ponieważ jego metody i techniki pracy muszą podlegać ciągłej aktualizacji, stosownie do potrzeb i zmieniającej się rzeczywistości.

    Robert Kwaśnica dowodzi, iż pełne przygotowanie zawodowe nauczycieli nie jest możl.iwe, gdyż funkcjonują oni w sytuacjach niepowtarzalnych i oraz ze względu na komunikacyjny charakter ich pracy. Nie jest to więc działanie podlegające racjonalności instrumentalnej, tak jak to się odbywa w pracy z materią nieożywioną.

Rozwojowi podlegają kompetencje nauczycieli, które Robert Kwaśnica dzieli na kompetencje moralno-praktyczne oraz techniczne. Wiedza techniczna to doświadczenie przedstawiające świat w formie przedmiotu naszych sprawczych oddziaływań. W przypadku pracy nauczyciela oznacza to określenie celów, które zamierzamy osiągnąć, dobranie metod, będącymi sprawdzonymi i powtarzalnymi sposobami osiągania tych celów , jak również określeniu środków, od których zależy możl.iwość skutecznego posługiwania się metodą. W grupie tych kompetencji wyróżnia się komptetencje postulacyjne czyli umiejętność opowiadania się za określonymi celami, rozumianymi instrumentalnie. Kompetencje metodyczne oznaczają umiejętność działania wg reguł określających optymalny porządek czynności. W kompetencjach technicznych zawarte są również kompetencje realizacyjne rozumiane jako umiejętność doboru środków sprzyjających realizacji celu.
Natomiast kompetencje praktyczno-moralne są wyznacznikiem całej działalności nauczyciela. Zawierają się w nich kompetencje interpretacyjne, moralne i komunikacyjne.

Kompetencje interpretacyjne to zdolność rozumiejącego odnoszenia sie do rzeczy, do innych ludzi i do siebie samych w aktach samo refleksji. Kompetencje komunikacyjne przejawiają się w zdolności empatycznego rozumienia i bezwarunkowej akceptacji wychowanka, w postawie krytycznej, jak również w postawie niedyrektywnej ,poprzez którą przedstawia się swój punkt widzenia jako jedną z alternatyw. Natomiast kompetencje moralne to zdolność do refleksji moralnej nad własnym postepowaniem, stawiania pytań o to jaki jestem, jaki powinienem być, by dochować wierności sobie. Należy podkreślić, że kompetencje praktyczno-moralne mają wartość nadrzędną w stosunku do technicznych, ponieważ te ostatnie wymagają uprawomocnienia przez nauczyciela. Ponadto techniczne kompetencje ograniczają się do projektowania i organizowania procesu nauczania. Można je łatwo skontrolować i ocenić wskaźnikami realizacji. Być może dlatego kładzie się nacisk na te kompetncje w Polsce, a pomija się rolę kompetencji praktyczno-moralnych, które , choć priorytetowe, nie dają się zmierzyć i ewaluować. A przecież to dzięki nim nauczyciel rozwija swoją osobowość, staje się osobą w całej karierze zawodowej dzięki komunikacyjnemu charakterowi swojej pracy.

Wyżej opisane kompetencje rozwijają sie w sposób stadialny. Kwaśnica wymienia 3 stadia przypominające stadia rozwojowe Kohlberga :

  • stadium przedkonwencjonalne, na progu kariery zawodowej, w której młody nauczyciel kopiuje wzorce zachowań od bardziej doświadczonych nauczycieli
  • stadium konwencjonalne – w którym te wzorce są interioryzowane ale jeszcze w sposób przedkrytyczny
  • stadium postkonwencjonalne, które można nazwać twórczym przekraczaniem roli zawodowej. Na tym etapie dochodzi do krytycznego rewidowania powszechnie obowiązującej definicji zawodu nauczycielskiego i tworzenie w jej miejsce własnej.
To dzięki kompetencjom praktyczno-moralnym, nauczyciel jest zdolny do przekraczania kolejnych stadiów, zwłaszcza ostatniego. To z nich wynika głęboko rozumiane poczucie odpowiedzialności. Dlatego dziwić może fakt, że nauczyciele , bez względu na staż pracy i doświadczenie stosują strategie przetrwania. Sama nazwa ma wydźwięk pejoratywny, kłóci sie z etosem pracy nauczycielskiej, często rozumianej jako misja, powołanie. Strategie te dają nauczycielowi chwilowe wytchnienie, zmniejszają obciążenie ale dzieje sie to kosztem efektywności działań dydaktycznych, a więc tracą na tym uczniowie. Woods wymienia 8 strategii :
  1. socjalizacja, która zmierza do takiego wpływu na uczniów, aby zaakceptowali wzorce lansowane przez szkołę, które często wyrażają sie poprzez:
    • łamanie woli
    • nacisk na wygląd
    • dyscyplinę obowiązującą w szkole
    • nacisk na rolę zespołu a nie jednostki
    • przypominanie o purytańskiej etyce pracy
    • wzorce grzecznego zachowania wobec nauczyciela
      1. dominacja, podkreślająca stosunek nadrzędności nauczyciela wobec wychowanka ( w tym kary fizyczne, zawstydzanie, osmieszanie , groźby itp)
      2. negocjacje, wyrażane poprzez pochlebstwa, obietnice, przekupstwa itp)
      3. fraternizacja , polegająca na wkradaniu się w łaski wychowanków poprzez upodabnianie się do nich zachowaniem, mową czy wyglądem
    • wycofywanie się i nieobecność, wyrażane spoźnieniami, skracaniem zajęć lub chwilowym usuwaniem się z pola widzenia
    • Rytuał i rutyna polegające na stałych ceremoniach wplecionych w organizację nauczania, budowę lekcji, sprawdzanie obecności itp.
    • Terapia zajęciowa, wynikająca z przeświadczenia, że uczeń musi mieć ciągle zajęcie; wyraża sie to poprzez porządkowanie, rysowanie, roboty ręczne różnego typu, które na ogół maja niską lub żadną wartośc edukacyjną.
    • Moralizowanie, którą można nazwać mega-strategią ponieważ służy nauczycielowi do usprawiedliwiania wszystkich pozostałych.

      Jeżeli nauczyciel potrzebuje startegii usprawiedliwiającej te pozostałe, oznacza ,że stosowanie ich tworzy dysonans poznawczy domagający się redukcji . Tu pojawia się napięcie pomiędzy poczuciem odpowiedzialności nauczyciela, wynikające z jego kompetencji moralnych a stosowaniem w/w strategii. Dlaczego nauczyciele potrzebują tych strategii ? Woods zalicza przetrwanie do kategorii potrzeb pierwotnych, które, jak wiadomo muszą być zaspokojone w pierwszej kolejności. Pollard, z kolei nazywa je motywami własnego interesu , wśród których wyróżnia następujące czynniki:
      • chęć zachowania pozytywnego obrazu samego siebie
      • wywiązywanie się z obowiązków bez nadmiernego obciążania
      • utrzymanie własnej niezależności
      • chęć czerpania przyjemności w kontaktach z uczniami
      • zachowanie zdrowia w sytuacji napięcia wpisanego na stałe w charakter tej pracy
        Konflikt zachodzi na płaszczyźnie “ja idealnego i “ja pragmatycznego”, które domaga sie potraktowania priorytetowego, bo wynika z potrzeb pierwotnych. Wydaje się, że to napięcie jest konieczne i być może na stałe wpisane jest w specyfikę tego zawodu, choć samo uświadomienie sobie tego dysonansu może oznaczać przejście do wyższego poziomu rozwoju osobowości. Może się też stać okazją do twórczego poszukiwania strategii do redukcji stosowanych przez siebie strategii.

      Małgorzata Haase

      Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

      X


      Zarejestruj się lub zaloguj,
      aby mieć pełny dostęp
      do serwisu edukacyjnego.




      www.szkolnictwo.pl

      e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
      - największy w Polsce katalog szkół
      - ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




      Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

      Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




      Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie