Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Rola czynników psychogennych w powstaniu i przebiegu chorób somatycznych

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 4927 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Psychomatykę możemy rozpatrywać w węższym lub szerszym ujęciu. W ujęciu szerszym oznacza uwzględnienie działania czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych. W węższym znaczeniu odnosi się do pewnej grupy chorób, w których etiologii czynniki emocjonalne odgrywają zasadniczą rolę.
Rola czynników psychogennych w powstaniu i przebiegu chorób somatycznych u dzieci i osób dorosłych.

opr. mgr Barbara Tyczka

     Przedmiotem medycyny psychosomatycznej są różne sytuacje w życiu człowieka, aktualne i minione, ze szczególnym, uwzględnienieniem przeżyć z okresu wczesnego dzieciństwa. Zwraca się uwagę, na sytuacje wyzwalające emocje, a zwłaszcza emocje tłumione, a niewyrażone swobodnie. Przyjmuje się, że nierozładowane emocje mogą powodować zaburzenia ustrojowe. Zwraca się również uwagę na zagadnienia zależności między właściwościami osobowości a podatnością na określone choroby. Bezpośrednie i odległe następstwa sytuacji trudnych, jak i osobowościowe uwarunkowania odporności organizmu, rola emocji dodatnich, są to sprawy dotyczące problematyki psychosomatycznej.

     Poglądy, że czynniki psychologiczne mogą być współodpowiedzialne za powstanie choroby i przebieg jej leczenia, pojawiły się już, w końcu ubiegłego stulecia. Z obserwacji i badań przeprowadzonych przez wielu naukowców wyrosły dwie koncepcje dążące do szerszego teoretycznego ujęcia problemu, wpływu czynników psychologicznych na powstanie choroby somatycznej, są to:
  • koncepcja psychosomatyczna
  • koncepcja cerebrowisceralna.
     Jednym z przedstawicieli i twórców psychosomatyki był F. Aleksander. Zakładał on, że konflikt może oddziaływać na funkcje somatyczne i może przejawiać się innymi symptomami organicznymi. Przypuszczał, że w poszczególnych chorobach somatycznych działają specyficzne czynniki emocjonalne albo typowe konflikty.

     Inny przedstawiciel psychosomatyki M. Hamilton podkreśla wzajemne związki jednostki ze społeczeństwem, a chorobę uważa za wadliwe przystosowanie organizmu do środowiska. Podkreśla, że psychosomatyka jest przede wszystkim nowym sposobem widzenia chorób. Nie rezygnuje jednak z poglądu o specyficznym działaniu czynników psychicznych i czynników środowiskowych na określoną chorobę. Rozumie je jednak szeroko, włączając do nich dietę, klimat, warunki pracy itp. Psychosomatykę możemy rozpatrywać w węższym lub szerszym ujęciu. W ujęciu szerszym oznacza uwzględnienie działania czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych. W węższym znaczeniu odnosi się do pewnej grupy chorób, w których etiologii czynniki emocjonalne odgrywają, jak się wydaje, zasadniczą rolę.

     Zdaniem F. Dunbar, każdy rodzaj choroby psychosomatycznej wiąże się ze swoistą strukturą osobowości. Osoby o określonej strukturze osobowości reagują według stereotypu emocjonalnego i modelu afektywnego. Rozwój psychosomatyki wskazuje na wiele sprzeczności, odbija się w nim walka materializmu z idealizmem, jednak w konkluzji psychosomatycy uważają, że życie człowieka ma charakter kompleksowego procesu psychosomatycznego i dlatego właśnie każda choroba może być uwarunkowana psychogennie.

     Nowy dialektyczno- materialistyczny teoretyczny punkt widzenia stanowi koncepcja cerebrowisceralna. Zrodziła się z eksperymentów przeprowadzonych w szkole Pawłowa, a nie z klinicznych obserwacji czy bezpośredniego szukania korelacji między konfliktem psychicznym a chorobą. Podstawowe tezy koncepcji cerebrowisceralnej są następujące:
  1. żaden odruch nie występuje w izolacji od organów wewnętrznych,
  2. zarówno funkcje psychiczne, jak regulacja czynności organów wewnętrznych podlegają jednakowym prawidłom wyższej czynności nerwowej. Stwierdzenie to jest wyjściową zasadą oddziaływania zjawisk psychicznych na funkcje(łub dysfunkcje) cielesne,
  3. koncepcja ta traktuje w sposób zróżnicowany wzajemną interakcję organizmu ze środowiskiem i nie uznaje specyficznego działania pewnych przeżyć na określone organy.
     Psychologiczne wpływy mają w świetle tej koncepcji charakter niespecyficzny. Obszar ich niekorzystnego działania jest zależny od stanu organizmu i danego organu. Neguje tezę o ścisłym związku pewnych psychicznych przeżyć z określonymi organami, ale uznaje ich znaczenie i związek z zaburzeniami somatycznymi.

     Lebiediński i Miasiszczew jako przyczyny zaburzeń psychosomatycznych wymieniają przede wszystkim napięcie i silne emocje, przy czym jednak wzajemne oddziaływanie i współzależności czynników psychogennych i somatogennych uważają za możliwe przyczyny wielu chorób psychosomatycznych.

     Istotną rolę w powstawaniu zaburzeń psychosomatycznych przypisuje się sytuacjom stresowym. W części przypadków wprowadzają one stany przykrego i długotrwałego napięcia emocjonalnego. Jednak przykre emocje, nawet o dużym natężeniu, powodują jedynie reakcję wegetatywną, najczęściej przemijającą. Emocje ujemne trwające długo, o dużym natężeniu i powtarzające się wielokrotnie mogą doprowadzić do zaburzeń czynności narządów, a nawet zmian strukturalnych. Dzieje się tak najczęściej wtedy, gdy negatywne emocje ulegają tłumieniu.

     Konflikt w rodzinie, lęk przed utratą uczucia rodziców, odrzuceniem jest często nieuświadomionym i nie znajduje ujścia w reakcjach słownych czy motorycznych, lecz skierowany zostaje „do wewnątrz". Najczęściej występuje zależność: Sytuacje stresowe→ emocje→ zaburzenia somatyczne.

     Duże znaczenie przywiązuje się do sytuacji konfliktowych i frustracyjnych wzbudzających tłumiony gniew. Częsty tłumiony gniew, tendencje agresywne, nawet nieuświadomione są częstą przyczyną choroby nadciśnieniowej. Sytuacje, które budzą lęk przed utratą uczucia osób bliskich (rodziców, innych osób znaczących) odgrywają w etiopatogenezie chorób psychosomatycznych istotną rolę.

     Nieuświadomiona potrzeba miłości i akceptacji może wyzwalać ujemną emocję, być przeżywana jako narastające napięcie emocjonalne. Silne pragnienie więzi, oparcia i zależności emocjonalnej bywa stwierdzane u stosunkowo licznych pacjentów cierpiących na chorobę nadciśnieniową lub chorobę wrzodową. Sytuacje w przypadku, których występuje odtrącenie i odosobnienie, brak akceptacji są częstą przyczyną choroby wrzodziejącej jelita grubego. Zwraca się tu uwagę zarówno na sytuacje z okresu dzieciństwa, jak i niedalekiej przeszłości.

     Nadmierne uzależnienie się od osób znaczących lub lęk przed ich utratą,czy też ich utrata występuje często u osób cierpiących na dychawice oskrzelową, pokrzywkę a także otyłość. Emocje ujemne wywołane odrzuceniem, konfliktami w życiu małżeńskim czy zawodowym wyzwalają przykre napięcie emocjonalne, które u pewnych osób mija po zjedzeniu posiłku. Otyłość może być więc oznaką głębokiej depresji, pojawić się w wyniku hipoglikemii emocjonalnej, a więc niedocukrzenia krwi pochodzenia emocjonalnego. W części przypadków na rozwój chorób psychosomatycznych wpływają takie czynniki, jak: utrata bliskiej osoby, jej uczuć, utrata celu ideału, korzystnego wyglądu lub wartości materialnych. W takich sytuacjach człowiek reaguje przeziębieniem i poczuciem bezradności. Skłonność do określonego sposobu reagowania emocjonalnego można lepiej zrozumieć, gdy zna się osobowość badanego, jego strukturę i sposoby zachowania. Panuje np. przekonanie, że ludzie bardziej lękliwi i wrażliwi łatwiej ulegają chorobie wrzodowej czy artretyzmowi.

     Okazało się, że większą skłonność do chorób psychosomatycznych mają skrajne typy wyższej czynności nerwowej, jakim jest typ silny niezrównoważony i typ słaby. Nieomal powszechnie stwierdza się znamienne różnice w poziomie reaktywności emocjonalnej przed zachorowaniem u osób z chorobą psychosomatyczną i osób z grup kontrolnych. Chorych charakteryzuje wrażliwość uczuciowa, która czasem dochodzi nieopanowanych afektów. Z drugiej strony stwierdzono, że osoby chorujące na określoną chorobę charakteryzują się podobnymi cechami, np. Zikmund stwierdził przedchorobową drażliwość emocjonalną hipertoników (impulsywność, upór) od dzieciństwa , w wieku dojrzałym cechy te wzrosły i bardzo wyraźnie wpływały na relacje w kręgu rodziny i bliskich osób. Chorzy na chorobę Biirgera potrafili kontrolować reakcje w trudnych sytuacjach społecznych, a pacjenci cierpiący na nadczynność tarczycy z reguły w takich sytuacjach zawodzili. Niezależnie od punktu widzenia zwolennicy założeń psychosomatycznych zgodnie podkreślają w patogenezie tych chorób, szczególne znaczenie istnienia mechanizmu tzw. błędnego koła. Przybiera ono postać wzajemnej indukcji zaburzeń psychicznych, zaburzeń endokrynnowegetetatywnych oraz zmian w funkcji narządów i tkanek.

     Rodzaj tych zmian zależy od intensywności, czasu trwania i znaku(+,-) treści emocjonalnej. Mówiąc o przyczynach dziecięcych zaburzeń psychosomatycznych należy uwzględnić podane wyżej informacje. Wszelkie sytuacje z wczesnego dzieciństwa, które prowadzą do braku zaspokojenia podstawowych potrzeb dziecka (odżywiania, snu, równowagi emocjonalnej, itp.) stają się negatywne emocjonalnie i co za tym idzie mogą powodować powstanie zaburzeń psychosomatycznych. Konflikty w rodzinie, patologia rodziny np. alkoholizm, negatywne postawy rodzicielskie, takie jak odtrącająca, nadmiernie wymagająca czy nadmiernie chroniąca są źródłem częstych napięć i powodują, że dziecko ma poczucie niższej wartości. System nerwowy małego dziecka jest mniej odporny i dziecko szybciej poddaje się negatywnym emocjom. W wieku 3-7 lat pobudliwość psychoruchowa dziecka może wzrastać, dając w rezultacie wiele rodzajów zaburzeń zachowania (agresja, złość, zazdrość itp.). Dziecko w tym okresie często traci łaknienie prowadzące niejednokrotnie do wychudzenia, przedłużać się może moczenie mimowolne. W wieku 7-12 lat dominować mogą trudności i niepowodzenia szkolne, powodowane przez braki intelektualne, ale w głównej mierze przez zaburzenia w uspołecznieniu lub braku dojrzałości szkolnej. Wywoływać to może nadmierną bądź zahamowaną emocjonalność, co w konsekwencji ujawnia się na zewnątrz w postaci różnych patologicznych nawyków takich, jak: tiki, jąkanie nadaktywność psychoruchowa.

     Niepokoje tego okresu mogą przejawiać się również w postaci kolki jelitowej, napadów astmatycznych i moczenia wtórnego. Lewicki twierdzi, że aby reakcje emocjonalne miały istotny wpływ patologiczny na organizm ludzki muszą być intensywne, chroniczne, albo działać w sposób komplementarny.

Bibliografia:
  1. Jarosz, M. (1988) Psychologia lekarska, W-wa: PZWL
  2. Kondas, O. (1984) Psychologia kliniczna, W-wa: PWN
  3. Pecyna, M.B. (2001) Psychologia kliniczna w praktyce pedagogicznej, W-wa: Wyd. Akademickie "Żak"
  4. Pecyna, M.B. (1998) Rodzinne uwarunkowania zachowania dziecka w świetle psychologii klinicznej,W-wa: WSiP
  5. Popielarska, (1980) Psychiatria wieku rozwojowego, W-wa
  6. Sęk, H. (2000) Społeczna psychologia kliniczna, W-wa: PWN

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie