Niechęć do nauki jest poważnym problemem, który dotyka wielu uczniów. Rzecz jednak nie w tym, że uczeń może być całkowicie pozbawiony motywacji, ale w tym, że znalazł się w stanie, który tą motywację zmniejsza.
Stan ten, jednak, jest tymczasowy. W swojej pracy pedagogicznej zetknęłam się z uczniem, u którego wspomniany stan nasilał się, a stosunek do nauki był lekceważący. Rozmowy z nim nie przynosiły rezultatu. Najczęściej albo zamykał się w sobie, albo udawał, że problem w ogóle go nie dotyczy. Postanowiłam dociec przyczyn.
Geneza i dynamika zjawiska
Analiza doprowadziła mnie do interesujących, a jednocześnie konstruktywnych dla mnie wniosków. We własnym przekonaniu uczeń czuł się niedoceniony.
W jednej z rozmów wyznał, że jest znudzony. Na lekcjach zamiast wykonywać moje polecenia, zupełnie je ignorował.
Znaczenie problemu
Zamiast pytać: jak możemy motywować uczniów, lepiej byłoby zapytać: co dzieje się w mózgu uczniów kiedy są odpowiednio motywowani?
Jaki czynniki muszą być obecne, aby przyspieszyć motywację?
Przyczyn stanu obniżonej motywacji należy upatrywać zarówno w przeszłości, jak i teraźniejszości. Uczeń może mieć na przykład złe skojarzenia z nie lubianym nauczycielem lub minionymi niepowodzeniami szkolnymi. Zdarza się, że przyczyny leżą w niewłaściwym sposobie uczenia się, obawie przed ośmieszeniem się, bądź niejasno sprecyzowanych celach i treściach nauczania.
Mózg ucznia reaguje na pozytywne i negatywne bodźce natury emocjonalnej. Należy zatem dostarczać mu jak najwięcej bodźców o charakterze pozytywnym.
Uczniowie nagradzani, którym towarzyszy poczucie sukcesu zwykle czują się dobrze. Emocje sprawiają, że ich mózg jest pobudzony, to z kolei pozwala lepiej zapamiętać przyswajany materiał.
Stres jest tym czynnikiem, który ma kolosalny wpływ na brak postępu u uczniów. Nie wskazane jest, aby poganiać uczniów, którzy są z natury wolniejsi od pozostałych. Jest rzeczą normalną, że proces przyswajania wiedzy może być dłuższy lub krótszy w zależności od możliwości intelektualnych uczniów . Należy wytyczyć i jasno sprecyzować cele. Bardzo ważne są pochwały. Krytyka częstsza od pochwał obniża motywację. Wszystkich uczniów traktujemy jednakowo. Faworyzowanie lepszych uczniów powoduje wzrost poczucia zawodu u pozostałych.
Emocje są silniejsze od myśli. Użycie silnych metafor i anegdot intensyfikuje proces nauczania. Kontrowersja pociąga za sobą dwie przeciwne sobie reakcje, a co za tym idzie aktywizuje postawy uczniów. Odwołanie się do ich emocji, doświadczeń i zainteresowań zwiększa ich stopień zainteresowania.
Prognoza
Zignorowanie problemu mogło doprowadzić do problemów z dyscypliną. Zachowanie ucznia z pewnością zaczęłoby rzutować na resztę klasy.
Propozycje rozwiązania problemu
Zaproponowałam więcej zajęć opartych na podejmowaniu wyzwań polegających na rozwiązaniu zagadek, udzieleniu odpowiedzi na intrygujące pytania. Rozwiązywanie problemu jest tym dla mózgu, czym aerobik dla ciała.
Dlatego należy uczynić nauczanie intelektualnym wyzwaniem, odkrywczą podróżą: nauczyć ucznia jak zauważać rzeczy, jak stawiać hipotezy, jak generalizować. Jeśli uczeń zrozumie cel lekcji, jej strukturę, jej powiązanie z poprzednio poznanym materiałem, konsekwentnie jej ciąg dalszy, przyczyny, dla których jest dla niego pożyteczna – jego mózg otworzy się, a motywacja wzrośnie.
Bibliografia
Monika Cichmińska, “Challenge and emotion – or can we really motivate students?”, 2005
Monika Franas
SP Czerniewice
|
