Scenariusz drugiej z cyklu trzech lekcji przeznaczonych do realizacji na godzinach do dyspozycji wychowawcy w gimnazjum.
Scenariusz lekcji profilaktycznej do przeprowadzenia na godzinie do dyspozycji wychowawcy w gimnazjum
Temat: Uczymy się dobrych manier.
Cele zajęć:
Po zakończeniu lekcji uczeń:
- zna i aprobuje przyjęte normy zachowania się w różnych miejscach i sytuacjach,
- potrafi powiązać zdobytą wiedzę z praktyką dnia codziennego, zastosować w życiu określone normy postępowania,
- podejmuje działania zachęcające rówieśników do pozytywnych zmian w zachowaniu, do przestrzegania reguł savoir – vivre’u.
Metody i formy pracy:
- pogadanka,
- drama,
- praca z tekstem,
- praca w grupach.
Środki dydaktyczne:
- arkusze szarego papieru,
- flamastry,
- materiały do pracy w grupach ( załączniki ).
Materiały pomocne w przygotowaniu zajęć:
Lady Perfect „Sztuka życia czyli encyklopedia dobrych manier”, Warszawa 2000,
Jan Kamyczek „Savoir – vivre dla nastolatków”, Warszawa 1974,
Edward Pietkiewicz „Savoir – vivre dzisiaj”, Warszawa 1990.
Przebieg zajęć:
- Przedstawienie uczniom tematu i celów lekcji.
2.. Przypomnienie poprzednich zajęć, a zwłaszcza ustaleń dotyczących sensu istnienia
zasad kulturalnego zachowania się. ( pogadanka – wzbudzenie motywacji do pracy
na zajęciach )
3. Podział klasy na 6 grup. Każda otrzymuje materiały – fragmenty poradników
dotyczących dobrych manier ( załącznik nr 1 ). Zadaniem grupy jest zwięźle i w
atrakcyjny sposób przedstawić najważniejsze zasady zachowania się w określonych
okolicznościach.
Uczniowie pracują nad następującymi zagadnieniami:
· POWITANIE – DZIEŃ DOBRY,
· PRZEDSTAWIANIE,
· TELEFON,
· STOSUNEK DO KOBIET,
· W TEATRZE I W KINIE,
· UBIÓR .
4. Prezentacja efektów pracy poszczególnych grup.
Wskazanie przez uczniów reguł savoir – vivre’u, których nie znali, które ich zaskoczyły.
5. Przygotowanie przez uczniów scenek ( załącznik nr 2 ), w których powinni wykazać się
umiejętnością zastosowania w praktyce poznanych na lekcji zasad kulturalnego zachowania
się.
(Uczniowie pracują w tych samych grupach; należy zwrócić uwagę, by scenki do odegrania
dotyczyły innego zagadnienia niż to, które wcześniej dany zespół opracował. )
Odegranie scenek.
Po każdej prezentacji pozostała część klasy ocenia poprawność przedstawionego
zachowania.
6. Uczniowie w grupach wymyślają hasła propagujące dobre maniery, zapisują je na arkuszach
papieru, a następnie lider zespołu prezentuje pomysły grupy.
Zajęcia można zakończyć wyborem najlepszego hasła.
ZAŁĄCZNIKI
Załącznik nr 1
Grupa I
Przeczytajcie uważnie zamieszczony niżej fragment poradnika dobrych manier i postarajcie się krótko, ale atrakcyjnie przedstawić zasady zachowania się w podanych okolicznościach.
POWITANIE - DZIEŃ DOBRY
Zwrotem tym pozdrawiamy wszystkie znajome nam osoby, które spotykamy w danym dniu po raz pierwszy. Jeśli tego samego dnia ponownie spotkamy osobę, której już mówiliśmy „dzień dobry”, nie powtarzamy pozdrowienia, wystarczy uśmiech, skinienie głową, a w bardziej przyjacielskich stosunkach- pomachanie ręką, przymrużenie oka, itp.
Pamiętajmy, że pozdrowienie znajomych należy traktować jako obowiązek. Absolutną koniecznością jest odpowiadanie na pozdrowienia. Brak reakcji jest afrontem wobec osoby i z reguły oznacza koniec znajomości.
„Dzień dobry” mówimy nie tylko znajomym. Pozdrawiamy w ten sposób wszystkich, których często spotykamy i znamy tylko z widzenia ( listonosza, sąsiadów, itp. ). „Dzień dobry” mówimy wchodząc do sklepu, biura, urzędu, przedziału pociągu dalekobieżnego, taksówki.
W środowiskach młodzieżowych „dzień dobry” zastępowane jest różnego rodzaju mniej oficjalnymi pozdrowieniami typu „cześć”, „siemasz”. Oczywiście młodzieżowe pozdrowienia mają rację bytu tylko wśród rówieśników. Stosowanie ich wobec osób starszych byłoby z pewnością skojarzone z brakiem wychowania.
Kto kogo pozdrawia? Zasada jęst prosta – młodszy mówi „dzień dobry” starszemu, podwładny przełożonemu, mężczyzna kobiecie, grzeczniejszy temu, kto zwleka z pozdrowieniem. Niezależnie od płci, wieku, stanowiska i prestiżu, „dzień dobry” zawsze pierwsza mówi osoba gdzieś wchodząca do osób już tam obecnych.
Nigdy i żadnych okolicznościach nie kłaniamy się i nie oddajemy ukłonu z rękami w kieszeniach lub z papierosem w ustach.
Przy powitaniu czasem podajemy sobie ręce. Należy pamiętać, że obowiązuje tu zasada odwrotna niż przy ukłonach: kobieta podaje rękę mężczyźnie, starszy młodszemu, przełożony podwładnemu, osoba o wyższym prestiżu osobie mniej dostojnej.
L. Perfect „Sztuka życia czyli encyklopedia dobrych manier” (fragmenty)
.....................................................................................................................................................................................................
GRUPA II
Przeczytajcie uważnie zamieszczony niżej fragment poradnika dobrych manier i postarajcie się krótko, ale atrakcyjnie przedstawić zasady zachowania się w podanych okolicznościach.
PRZEDSTAWIANIE
Grzeczność wymaga by osoby spotykające się w określonym towarzystwie znały się. Nie ma tu znaczenia czy jest domowe przyjęcie czy spotkanie znajomych w klubie. Przedstawienie gości należy do obowiązków gospodarzy lub organizatorów przyjęcia. Najczęściej odbywa się według ogólnych reguł: mężczyznę przedstawiamy kobiecie, młodszego - starszemu, młodszego rangą - starszemu rangą. Wyjątki to sytuacje, gdy gospodarze przedstawiają nowego
gościa już obecnym, pojedynczą osobę małżeństwu.
Kolejność przedstawienia jest tu wprost związana z kolejnością wymieniania nazwiska i ewentualnie tytułu naukowego lub stanowiska. Pierwsze podajemy nazwisko osoby przedstawianej, tej "mniej" ważnej" osobie "ważniejszej". Na przykład: "kierownik Kowalski, dyrektor Nowak". W przypadku, gdy osoba, której przedstawiamy gościa, jest ze względu na wiek czy stanowisko szczególne uprzywilejowana, wówczas możemy użyć innej formuły: "Pozwoli pan prezes, że przedstawię...", "Pozwoli pan profesor, że przedstawię..."
Pamiętaj, wszystkich swoich znajomych przedstawiasz swojej matce, czyli "Pozwól, mamo, że ci przedstawię....". Podczas przyjęć, osoby nowoprzybyłe przedstawiane są jednorazowo głośno i wyraźnie wszystkim obecnym i nie prezentować ich każdemu z osobna. Jeżeli ilość gości uniemożliwia taką przedstawienie wówczas osoba pojawiająca się na spotkaniu powinna przedstawić się sama tym, do których podejdzie a następnie dalszym gościom przy okazji nawiązania rozmowy.
Podobnie zachowujemy się spotykając znajomego na spacerze w towarzystwie nieznajomych nam osób. Należy wówczas przywitać się ogólnie np. "dzień dobry", "dobry wieczór" i poczekać aż znajomy przedstawi nas swoim towarzyszom. Gdy niestety nie pamiętamy nazwiska naszego znajomego możemy wybrnąć z opresji stosując formułkę: "Pozwólcie, że was zapoznam..."
E. Pietkiewicz „Savoir – vivre dzisiaj” ( fragmenty)
GRUPA III
Przeczytajcie uważnie zamieszczony niżej fragment poradnika dobrych manier i postarajcie się krótko, ale atrakcyjnie przedstawić zasady zachowania się w podanych okolicznościach.
STOSUNEK DO KOBIET
Kobieta uczestniczy we wszystkich przejawach życia towarzyskiego i społecznego. W życiu na zewnątrz też przysługują jej pewne względy. Wyrażają się one w przyznawaniu pierwszeństwa. Dzieje się tak na ulicy, w restauracji i teatrze oraz innych miejscach. Tak więc witając się, wpierw podejdziemy do pań a potem do panów. Podawanie do stołu w czasie obiadu rozpoczyna się od kokobiet.
N a u l i c y. Idąc ulicą, mężczyzna ma partnerkę po swej prawej stronie. Czy zawsze? Z reguły tak. Czasami jednak jezdnie są mokre, jadące samochody bryzgają błotem, kiedy indziej chodniki są zbyt wąskie i grozi niebezpieczeństwo. W tych okolicznościach mężczyzna, chroniąc kobietę, idzie, mając ją po swej lewej stronie. Identycznie postępuje przekraczając jezdnię. W czasie chodzenia po ulicy miejsce honorowe nie zawsze znajduje się po prawej stronie. Czasami w środku grupy. Korzysta z niego kobieta lub starszy wiekiem mężczyzna, przełożony. Jeśli idą trzy osoby, to, niezależnie od płci, miejsce bardziej zaszczytne znajdzie się najczęściej w środku. Ojciec, dorosła córka i syn idą w następującym porządku: w środku ojciec, po prawej stronie - córka a po lewej - syn. Kobieta i dwaj mężczyźni idą w ten sam sposób: kobieta w środku, po prawej stronie starszy mężczyzna a po lewej młodszy.
W ś r o d k a c h l o k o m o c j i. Jeśli tramwaj, autobus, trolejbus lub pociąg nie są zatłoczone, to kobieta wchodzi pierwsza a mężczyzna za nią i pomaga jej wsiąść. Przy wysiadaniu odwrotnie: mężczyzna wychodzi pierwszy, torując kobiecie drogę a następnie ułatwia jej zejście ze stopni. Jednak podczas dużego ruchu nie ma miejsca na grzecznościowe ceremonie zajmujące dużo czasu. Staramy się niezwłocznie wysiąść, aby umożliwić innym równie szybkie wejście. Mężczyźni dobrze wychowani ustępują miejsca staruszce, osobie schorowanej, kobiecie w ciąży. A kobiety? Czynią to w stosunku do kobiety dużo starszej, a nawet mężczyzny wyczerpanego ciężkimi przeżyciami i długim życiem. Młoda dziewczyna może wstać widząc starszą panią lub zaawansowanego wiekiem mężczyznę. Za ustąpienie miejsca dziękujemy słowem, miłym uśmiechem a przy wysiadaniu skinieniem głowy.
N a k l a t c e s c h o d o w e j. Wchodząc z kobietą po schodach, mężczyzna idzie tuż za nią a schodząc na dół - przed nią, aby w ten sposób chronić ją przed ewentualnym upadkiem lub poślizgnięciem się. Mężczyzna, spotkawszy na schodach kobietę lub osobę starszą, ustępuje miejsca przy poręczy.
W k a w i a r n i. Wkraczając w progi jakiegokolwiek pomieszczenia, mężczyzna otwiera drzwi kobiecie i puszcza ją przodem. Następnie cała inicjatywa spoczywa już tylko na mężczyźnie. To on pomaga partnerce zdjąć płaszcz lub inne okrycie, oddaje je do szatni.
Mężczyzna pierwszy wkracza na salę i prowadząc za sobą kobietę, zmierza do wolnego stolika. Jeśli stolik wskazuje kelner, to kolejność jest inna. kobieta idzie za kelnerem a za nią jej partner. Przy opuszczaniu lokalu kobieta wstaje i pierwsza wychodzi. Mężczyzna zasuwa krzesła i podąża za partnerką do szatni, gdzie odbiera pozostawioną garderobę, pomagając ubrać się partnerce.
W s k l e p i e. Czy kobieta korzysta z pierwszeństwa wchodząc do sklepu? Dość powszechnie panuje pogląd, że tak. Ja jednak muszę się przeciwstawić takiemu poglądowi. Dlaczego? Sklepy zajmują na ogół stosunkowo skromne pomieszczenia, musimy więc tak postępować, aby uniknąć tłoku, utrudniającego poczynienie zakupów. Stąd też kupujących dzielimy na wchodzących i wychodzących a nie według płci. Klienci, którzy opuszczają pomieszczenia sklepowe, korzystają z pierwszeństwa. Reguła ta jest niewątpliwie słuszna, ale pewna część pań nie chce się z nią pogodzić.
E. Pietkiewicz „Savoir – vivre dzisiaj” ( fragmenty)
GRUPA IV
Przeczytajcie uważnie zamieszczony niżej fragment poradnika dobrych manier i postarajcie się krótko, ale atrakcyjnie przedstawić zasady zachowania się w podanych okolicznościach.
TELEFON
Telefon służy do wymiany zwięzłych i rzeczowych informacji. Tylko w wyjątkowych sytuacjach możemy sobie pozwolić na zwięzłą pogawędkę o wszystkim i o niczym. Spraw bardzo ważnych i delikatnych nie należy omawiać przez telefon (nigdy nie wiadomo, czy słucha nas tylko ten, do kogo telefonujemy). Nie wypada do nikogo dzwonić między godziną 22.00 a 8.00. Rozmowę zawsze kończy ta osoba, która ją zainicjowała. Jeśli telefonujemy do kogoś, o kim wiemy, że jest na ogół bardzo zajęty, wypada zapytać, czy nie przeszkadzamy. Jeśli z jakiś powodów rozmowa telefoniczna została przerwana, ponownie powinien zadzwonić ten, kto rozpoczął rozmowę.
Gdy dzwoni telefon w naszym domu, po podniesieniu słuchawki nie przedstawiamy się, a jedynie sygnalizujemy naszą obecność, mówiąc „słucham” lub „halo”. Osoba telefonująca powinna powiedzieć „dzień dobry” lub „dobry wieczór”, przedstawić się i poprosić kogoś do telefonu albo poinformować, w jakiej sprawie dzwoni.
W sytuacji, gdy ktoś do nas telefonuje, nie przedłużamy rozmowy bez potrzeby. Narażamy bowiem dzwoniącego na koszty.
Jeśli dzwonimy do kogoś w związku z ogłoszeniem zamieszczonym w prasie nie musimy się przedstawiać.
Gdy źle wykręciliśmy numer i po głosie odbierającego rozpoznajemy pomyłkę, nie wypada bez słowa odkładać słuchawki. Trzeba albo od razu powiedzieć „przepraszam”, albo zapytać, czy jest to numer taki a taki. Nigdy natomiast dzwoniąc do kogoś nie wypada bezceremonialnie pytać: „A jaki to numer?”.
L. Perfect „Sztuka życia czyli encyklopedia dobrych manier” (fragmenty)
......................................................................................................................................................................................................
GRUPA V
Przeczytajcie uważnie zamieszczony niżej fragment poradnika dobrych manier i postarajcie się krótko, ale atrakcyjnie przedstawić zasady zachowania się w podanych okolicznościach.
W TEATRZE I W KINIE
Przychodząc w ostatniej chwili, przeszkadzamy większej ilości osób, które muszą wstać i przepuszczać nas na nasze miejsca. Grzeczniej jest wchodzić do rzędu przodem do siedzących.
Kobieta wchodzi do rzędu pierwsza, ale jeśli wypadłoby jej miejsce po lewej stronie mężczyzny, to doszedłszy do swojego krzesła przepuszcza go, by siedzieć po jego prawej stronie.
W loży kobiety siadają na przodzie, mężczyźni za nimi.
Zakochani nie powinni siedzieć na spektaklu „główka w główkę”, zmuszając w ten sposób widzów siedzących za nimi do „gimnastyki”. Nie należy przesadzać w czułościach. Właściwy spektakl powinien być na scenie czy na ekranie, nie na sali.
W teatrze płaszcze, kurtki zostawiamy w szatni. Wypada ubrać się starannie, elegancko. Warto kupić program.
Nie ma zwyczaju zabierania ze sobą czegokolwiek do jedzenia na salę teatralną. Tylko w czasie przerwy można nabyć w bufecie jakieś słodycze i tam na miejscu skonsumować.
Żadnych głośnych ani półgłośnych uwag w trakcie przedstawienia czynić nie należy. Widzom szalenie to przeszkadza, denerwuje również aktorów. Z widowni nie wypada uciekać do szatni zanim padnie ostatnie ze sceny słowo. Trzeba bowiem pożegnać się z aktorami – oni przecież się nam kłaniają, zbyć tego nie wypada. Brawo bije się jeszcze przedtem po każdym akcie, a czasem w jego trakcie, przy otwartej kurtynie, np. na pierwsze wejście sławnego aktora, po znakomicie odegranej scenie, po szczególnie trafnym czy dowcipnym zdaniu w tekście, jak również czasem na początku aktu po odsłonięciu kurtyny za efektowną dekorację.
W kinie. Jest postrach widowni specyficznie kinowy – widz, który musi opowiadać na głos towarzyszącej mu osobie, co zaraz nastąpi. Takiego niepohamowanego gadułę powinna poskromić towarzysząca mu osoba, również ktoś obcy z otoczenia może zwrócić mu uwagę.
Można jeść obwarzanki, cukierki, byle nie chrupać głośno i nie szeleścić papierkami.
J. Kamyczek „Grzeczność na co dzień”
GRUPA VI
Przeczytajcie uważnie zamieszczony niżej fragment poradnika dobrych manier i postarajcie się krótko, ale atrakcyjnie przedstawić zasady zachowania się w podanych okolicznościach.
UBIÓR
W życiu współczesnym obserwujemy tendencję do uproszczenia form obowiązujących w stosunkach między ludźmi. Przejawia się to również w dziedzinie ubiorów. Staranny, dostosowany do pory dnia i okoliczności ubiór, świadczy o zamiłowaniu do porządku, estetyki, daje dobre samopoczucie, jest oznaką poszanowania godności własnej i innych.
Chcąc ubrać się ze smakiem, przestrzegamy pewnych zasad:
1) Wszystkie części garderoby powinny być zawsze czyste, odprasowane, znajdować się w idealnym porządku (np. przyszyte wszystkie takie same guziki, itp.).
2) Dobierając garderobę, bierzemy pod uwagę figurę, wzrost, kolor skóry, włosów, oczu, wiek. Nie kupujemy garderoby tylko dlatego, że jest modna, gdyż nie możemy być niewolnikami mody, która niewątpliwie podpowiada, sugeruje, ale w żadnym razie nie powinna być czynnikiem decydującym.
3) Każda okazja wymaga odpowiedniego ubrania się. Udając się na koncert, mężczyzna włoży ubranie wizytowe lub spacerowe, a na wczasy - strój weekendowy, ubranie sportowe koordynowane. Najlepsze ubiory nie zdobią, mogą nawet ośmieszyć, jeśli nie nosi się ich we właściwym czasie i w odpowiednim miejscu.
4) Wspólna bytność męża i żony wymaga, aby ubiór obu partnerów był zharmonizowany. Nie może być tak, że mąż wkłada ubranie sportowe koordynowane a żona długą suknię.
5) Każdy wiek ma swoje właściwości, z którymi musimy się liczyć. Starszy mężczyzna nie włoży jaskrawych krawatów, młodzieżowych płaszczy, wytartych dżinsów.
6) Ubranie i dodatki, jak kapelusz, krawat, skarpetki, obuwie, pasek, rękawiczki stanowią jedną całość i muszą być odpowiednio dobrane. Trudno byłoby powiedzieć, że mężczyzna jest elegancki, jeśli włoży ubranie w paski, koszule w wyraźny deseń i do tego wzorzysty krawat.
7) Dobierając garderobę, bierzemy pod uwagę rodzaj materiału, jego jakość, kolor i fason ubrania. Tylko dobra gatunkowo garderoba długo się nosi i zawsze ładnie prezentuje. Słowem - im mniej mamy pieniędzy, tym staranniejszego doboru powinniśmy dokonywać, pamiętając o codziennym życiu i o potrzebach wynikających z udziału w różnego rodzaju kontaktach towarzyskich.
E. Pietkiewicz „Savoir – vivre dzisiaj” ( fragmenty)
Załącznik nr 2
GRUPA I
Przygotujcie scenkę ilustrującą opisaną sytuację. Wykażcie się znajomością dobrych manier.
Dzwonisz do kolegi, ale niestety za pierwszym razem błędnie wykręcasz numer. Próbujesz raz jeszcze, słuchawkę podnosi mama kolegi.
.....................................................................................................................................................................
GRUPA II
Przygotujcie scenkę ilustrującą opisaną sytuację. Wykażcie się znajomością dobrych manier.
Idziesz ze swoim chłopakiem do teatru. Macie miejsce w środku rzędu.
...................................................................................................................................................................
GRUPA III
Przygotujcie scenkę ilustrującą opisaną sytuację. Wykażcie się znajomością dobrych manier.
Twoja koleżanka wybiera się na imieniny do babci, nie może się zdecydować, co ubrać.
...................................................................................................................................................................
GRUPA VI
Przygotujcie scenkę ilustrującą opisaną sytuację. Wykażcie się znajomością dobrych manier.
Do Twojego domu przychodzi koleżanka. Rodzice jej jeszcze nie znają.
.....................................................................................................................................................................
GRUPA V Przygotujcie scenkę ilustrującą opisaną sytuację. Wykażcie się znajomością dobrych manier.
Chłopak spotyka na ulicy wujka i kuzynkę. Witają się, podając sobie ręce. .....................................................................................................................................................................
GRUPA VI Przygotujcie scenkę ilustrującą opisaną sytuację. Wykażcie się znajomością dobrych manier.
Dwoje ludzi wchodzi do kawiarni. Jest mroźne popołudnie. Podchodzi do nich kelner i pyta, czy wskazać stolik.
Aleksandra Cwojdzińska Gimnazjum nr 1 im. J. Korczaka w Ostrzeszowie |
