www.szkolnictwo.pl

„Ludzie tacy jak ja są świadomi swoich uzdolnień już w wieku lat ośmiu, dziewięciu, dziesięciu…
Zawsze zastanawiałem się: dlaczego nikt mnie wtedy nie odkrył?
Czy w szkole nie wiedzieli, że jestem mądrzejszy od innych?
Czy nauczyciele nie wiedzieli, że wszystko czego mnie uczyli to informacje, których nie potrzebowałem?...
To było dla mnie oczywiste.
Dlaczego nie posłano mnie do szkoły artystycznej?
Dlaczego nade mną nie pracowali?
Byłem inny, zawsze byłem inny.
Dlaczego tego nie dostrzegano?

John Lennon

KONCEPCJA PROGRAMU

      Rozwój cywilizacji, odkrycia naukowe, rozwój systemów społecznych, dzieła sztuki i literatury zostały stworzone przez ludzi, którzy obok zdolności specjalnych i odpowiedniej struktury osobowości charakteryzują się wysokim poziomem intelektualnym. Dlatego też, coraz bardziej wzrasta zainteresowanie problematyką wybitnych zdolności i uzdolnień wśród dzieci i młodzieży.

      Według D. Nakonecznej uczeń zdolny to uczeń wykazujący ponadprzeciętny poziom rozwoju umysłowego, połączony z ciekawością poznawczą i wysokim poziomem motywacji, przejawiającym się w samodzielnym i konsekwentnym poszukiwaniu odpowiedzi na stawiane przez siebie pytania.

      D. Nakoneczna określiła także cechy charakteryzujące uczniów zdolnych pod względem intelektu. Są to:

• Wysoki stopień rozumienia treści, dostrzeganie wzajemnych zależności między jej elementami.
• Logiczność myślenia.
• Szybkość rozumowania na wysokim poziomie złożoności i trudności.
• Wielość elementów abstrakcyjnego rozumowania i uogólniania.
• Ponadprzeciętna zdolność analizowania i syntetyzowania, trafność sądów, niezwykła wyobraźnia.
• Duży zakres uwagi.
• Wierna i trwała pamięć.

Program został opracowany zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999 roku w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego (D. U. Nr 14 z dnia 23 lutego 1999 r., poz. 129) oraz z Rozporządzeniem MEN z dnia 5 lutego 2004 r. w sprawie warunków i trybu dopuszczenia do użytku szkolnego programów nauczania i podręczników oraz zalecenia środków dydaktycznych .

      Głównym celem programu jest wypracowanie sposobu pracy z uczniami, którzy wykazują zdolności matematyczne . Program został napisany dla uczniów klasy V i VI, którzy wykazują cechy charakteryzujące ucznia zdolnego matematycznie

      Na podstawie obserwacji dotychczasowych postępów i osiągnięć uczniów opracowałam program pracy z uczniami na zajęciach Koła Tangram Matematyczny , który opiera się na programie Matematyka 2001 , opracowany przez WSIP i dopuszczony przez MEN- nr dopuszczenia DKW-4014-37/99. Zajęcia obejmują 1 godzinę tygodniowo.

      Koło stwarza możliwości rozwoju i zdolności matematycznych uczniów. Na zajęciach tych stosowane są różne formy pracy. Nie jest to jednak przedłużanie tradycyjnej formy lekcji szkolnej. Staram się dyskretnie inspirować i kierować rozwojem intelektualnym uczniów. To daje możliwości pobudzenia i wytworzenia cech charakterystycznych aktywności matematycznej. Zajęcia koła odbywają się również w pracowni komputerowej z wykorzystaniem programów komputerowych z matematyki Matematyka 2001 oraz programów Kangur Matematyczny .

CELE KSZTAŁCENIA

Cele główne:

• Rozwijanie zainteresowań matematyką
• Przygotowanie uczniów do konkursów i olimpiad matematycznych oraz przyszłych egzaminów

Cele szczegółowe:

• Wdrażanie uczniów do rozwiązywania zadań nietypowych, oryginalnych i szczególnie złożonych
• Nabywanie umiejętności prawidłowego analizowania, wnioskowania i uzasadniania
• Kształcenie kreatywnej postawy wobec nietypowych zadań i problemów
• Rozwijanie zaangażowania i dociekliwości poznawczej
• Rozwijanie języka matematycznego
• Doskonalenie metod dowodzenia
• Rozwijanie umiejętności stawiania i weryfikowania hipotez
• Rozwijanie umiejętności korzystania z osiągnięć techniki i nowoczesnych technologii w rozwiązywaniu problemów

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

      Kształcenie matematyczne w ramach koła Tangram Matematyczny jest ukierunkowane na twórcze rozwiązywanie zadań i problemów otwartych, na odkrywanie ważnych pojęć matematycznych, również w oparciu o nowoczesne środki techniczne, na rozwijanie języka matematycznego, swobodne operowanie językiem algebry. Szczególnie akcentować należy proces dowodzenia - wdrażanie uczniów do wnioskowania, argumentowania, uzasadniania.

Osiągnięcia uczniów:

• Rozwiązywanie zadań interesujących, stwarzających nowe, ale niezbyt trudne problemy
• Samodzielne redagowanie tekstów matematycznych
• Rozwiązywanie zadań tekstowych różnymi metodami
• Analizowanie liczby rozwiązań danego zadania
• Rozwiązywanie krzyżówek, rebusów, łamigłówek
• Praca z programami komputerowymi
• Udział w konkursach matematycznych – szkolnych oraz międzyszkolnych

METODY PRACY

      Wiadomą rzeczą jest, że podstawowym celem kształcenia uczniów uzdolnionych matematycznie jest poszerzanie i pogłębianie wiedzy matematycznej. Metody nauczania są podporządkowane celom kształcenia, gdyż są zamierzonymi sposobami pracy nauczyciela. Ogólnie metody można podzielić na dwie grupy:

I - te, które oparte są na przyswajaniu gotowych informacji
II. - te, które oparte są na tworzeniu wiedzy teoretycznej

Do metod z I grupy należą między innymi: wykład, pokaz, obserwacja, opis, pogadanka, metoda algorytmiczna praca z lekturą, nauczanie programowane.

• Wykład to metoda, której jedynie pewne elementy mogą być wykorzystane na zajęciach fakultatywnych w szkole
• Pokaz w pracy z uczniem zdolnym pełni dwie role: eksponującą i inspirującą.
• Obserwacja to metoda podobna do pokazu. Zadaniem ucznia jest analizowanie szczegółowych operacji.
• Opis u uczniów zdolnych ma wyzwolić wyobraźnię i zastąpić im demonstrację omawianego obiektu.
• Pogadanka uczy samodzielnego i prawidłowego pod względem logicznym myślenia uczniów, sterowane przez nauczyciela poprzez zadawanie odpowiednich pytań.
• Metoda algorytmiczna to metoda, podczas której uczeń drogą samodzielnej analizy dochodzi do potwierdzenia pełnej skuteczności i jednoznaczności algorytmu.
• Praca z lekturą matematyczną - to metoda pogłębiająca wiadomości z tematu omawianego na zajęciach
• Praca z książką wyrabia u uczniów nawyk samodzielnej pracy, studiowania.

Do metod z II grupy należą: analiza wyników obserwacji, projektowanie, sporządzanie planu rozumowania, nauczanie problemowe, metoda heurystyczna

• Analiza wyników obserwacji - w wyniku obserwacji uczeń jest zdolny wytworzyć swoją wizję modelu czy procesu.
• Projektowanie to metoda pozwalająca uczniom przewidywać wygląd modelu ilustrującego zależność matematyczną.
• Sporządzanie planu rozumowania to stwarzanie uczniom możliwości wielokierunkowego myślenia.
• Nauczanie problemowe to wykorzystywanie rozwiązania jednego problemu do tworzenia i rozwiązywania innych.
• Metoda heurystyczna to metoda umożliwiająca rozwój twórczego działania w zakresie formułowania zadań, wykrywania nowych faktów, związków zachodzących między nimi, budowania i weryfikacji hipotez. Innymi metodami mającymi na celu dogłębne przyswojenie wiedzy są: gry dydaktyczne i modelowanie.
• Gry dydaktyczne rozwijają sprawność instrumentalną i kierunkową.
• Modelowanie wzbudza u uczniów działalność zarówno w sferze teorii jak i praktyki.

FORMY PRACY

      Praca z uczniem uzdolnionym matematycznie wymaga od nauczyciela również stosowania wielu zróżnicowanych form. Do najciekawszych można zaliczyć: konkurs zadaniowy, turniej, ligę zadaniową, projekt, krótki wykład.

I. Praca indywidualna - to najczęściej stosowana forma pracy. Należą do niej rozmowy ucznia z nauczycielem, zadawanie prac dodatkowych, asystowanie nauczycielowi.

II. Praca w grupach:

• Konkurs - podczas konkursu funkcję kapitana w drużynie powierza się uczniom zdolnym.
• Turniej ( mecz matematyczny ) np. udział w Międzyszkolnym Turnieju Rejonowym „ Matematyka może się przydać..”
• Liga zadaniowa to cotygodniowa lista zadań do samodzielnego rozwiązania. Rozwiązania omawiane są później na zajęciach koła
• Projekt to dłuższa forma umożliwiająca przeprowadzenie badań, obliczeń i analizy ciekawego zagadnienia.
• Krótki wykład jest najczęściej przygotowywany przez uczniów w oparciu o podaną przez nauczyciela literaturę.
• Konkurs zadaniowy - za rozwiązanie zadań uczniowie otrzymują punkty, nagrody i dyplomy.

III. Praca poza szkolna – udział w konkursach:

• Ogólnopolskim Konkursie Alfik Matematyczny
• Dolnośląskim Konkursie Interdyscyplinarnym ZDolny Ślązaczek
• Rejonowym Konkursie Matematycznym
• Międzynarodowym Konkursie Matematycznym Kangur Matematyczny
• Międzyszkolnym Turnieju Rejonowym Matematyka może się przydać..

PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

      Ideą pracy pozalekcyjnej w ramach koła zainteresowań Tangram Matematyczny jest rozwijanie uzdolnień uczniów i zainteresowań matematyką oraz przygotowanie uczniów do konkursów i olimpiad matematycznych. Przewiduję, że uczniowie będą podejmowali rywalizację na forum szkoły i poza nią oraz osiągną w tej rywalizacji dobre wyniki.

SPOSOBY PROMOCJI UCZNIÓW

• Informacje na bieżąco o sukcesach uczniów na apelach i gazetkach szkolnych
• Publikowanie nazwisk laureatów konkursów w szkolnych gablotach, gazetkach, lokalnej prasie
• Prezentacja dorobku uczniowskiego na podsumowaniach semestralnych i spotkaniach z rodzicami
• Prezentacja laureatów w imprezach szkolnych i środowiskowych

SPOSOBY EWALUACJI PROGRAMU

1. Wyniki konkursów:
   • Ogólnopolski Konkurs Alfik Matematyczny
   • Dolnośląski Konkurs Interdyscyplinarny ZDolny Ślązaczek
   • Rejonowy Konkurs Matematyczny
   • Międzynarodowy Konkurs Matematyczny Kangur Matematyczny
   • Międzyszkolny Turniej Rejonowy Matematyka może się przydać..
2. Wyniki sprawdzianu po klasie szóstej
3. Ankieta ewaluacyjna

PLAN PRACY KOŁA ZAINTERESOWAŃ

Tematyka spotkań - Cele ogólne

I semestr

1. Rozwiązywanie zadań przygotowawczych do konkursu matematycznego dla uczniów szkół podstawowych. Przygotowanie do Szkolnego Konkursu Matematycznego
2. Rozwiązywanie zadań z konkursu matematycznego Alfik z lat ubiegłych. Przygotowanie do Konkursu Alfik
3. Rozwiązywanie krzyżówek matematycznych. Rozwijanie logicznego myślenia
4. Zaczarowane liczby Andrzejki. Rozwijanie przyjemności w zabawie matematycznej
5. Gry Czar par Rozwijanie logicznego myślenia
6. Praca z programem komputerowym Matematyka 2001 oraz z programem Kangur. Rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów matematycznych.

II semestr

1. Rozwiązywanie zadań z konkursu matematycznego Kangur z lat ubiegłych. Przygotowanie do Konkursu Kangur
2. Rozwiązywanie problemów i łamigłówek. Tworzenie i poznanie różnych sposobów prezentowania problemów i strategii ich rozwiązywania. Rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów matematycznych.
3. Układanie różnego rodzaju domina matematyczne - prace plastyczno - techniczne Rozwijanie logicznego myślenia
4. Wycinanki i składanki. Rozwijanie wyobraźni geometrycznej
5. Praca z programem komputerowym Matematyka 2001 oraz z programem Kangur Rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów matematycznych.

WYKAZ LITERATURY POMOCNICZEJ

1. Z. Krawcewicz, Zadania dla uczniów klas V - VIII uzdolnionych matematycznie, WSiP.
2. W. Łęska, S. Łęski, Zbiór zadań dla ASA, Oficyna Wyd. – Poligraficzna ADAM.
3. S. Kalisz, J. Kulbicki, H. Rudzki, Czy chcesz mieć 6?, Wydawnictwo NOWIK.
4. H. Pawłowski, W. Tomalczyk, Zadania dla najmłodszych olimpijczyków, TEST sp. z.o.o.
5. M. Świst, B. Zielińska, Zbiór zadań z geometrii dla szkoły podstawowej , WSiP.
6. Z. Bobiński, P. Nodzyński, Liga zadaniowa, Agencja Wyd. - Rekl. CZARNY KRUK.
7. M. Fryska, K. Wilczyńska, Miesz zamiary na siły, WSiP.
8. K. Russell, P. Carter, Łamigłówki liczbowe, Gdańskie Wydaw. Oświatowe.
9. G. Rygał, Ciekawe zadania, PZWS.
10. K. Gałązka, E. Lesiak, Skok w XXI wiek, WSiP.
11. E. Jędrasik, Zaprzyjaźnij się z matematyką WSiP.
12. Opracowanie zbiorowe pod red. T. Knysza, Matematyka a zdrowie, Wyd.NOWIK.
13. Testy z konkursu KANGUR.
14. Czasopisma: MATEMATYKA, MATEMATYKA W SZKOLE

ANKIETA EWALUACYJNA

dla uczniów Szkoły Podstawowej Nr 13 w Głogowie uczęszczających na zajęcia koła zainteresowań
TANGRAM MATEMATYCZNY

     Ankieta jest anonimowa, a jej wypełnienie posłuży do podsumowania pracy koła zainteresowań TANGRAM MATEMATYCZNY w roku szkolnym 2004/2005

1. Czy systematycznie uczęszczałeś (-aś ) na zajęcia koła zainteresowań TANGRAM MATEMATYCZNY ?
   
   Podkreśl właściwą odpowiedź:
   
   Tak Nie
   
   Inna odpowiedź ………………………………
2. Czy praca na zajęciach pomogła Ci w rozwoju zainteresowań z matematyki?
   
   Tak Nie
   Inna odpowiedź ………………………………
3. Które zajęcia podobały Ci się najbardziej?
   Wymień…………
4. Co byś zmienił w tych zajęciach?
   ………………………
   ……………………

Dziękuję za wypełnienie ankiety.


Autor opracowania: mgr Iwona Oleśków