Program zajęć edukacyjnych z filozofii dla uczniów klas III jest zgodny podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów (a szczególnie z zawartą w niej podstawą programową edukacji filozoficznej w gimnazjum) opublikowaną jako załącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 6 listopada 2003 roku. „Nie tylko w starożytnej Grecji,…czyli polscy filozofowie współcześni” to program edukacyjny przeznaczony dla uczniów klas trzecich gimnazjalnych, który może być realizowany w ramach zajęć z edukacji filozoficznej, zajęć nieobowiązkowych, które odbywają się w grupie międzyklasowej.
Program edukacyjny
modułu zajęć dodatkowych z filozofii dla uczniów klas III
Nie tylko w starożytnej Grecji…
czyli polscy filozofowie współcześni
Urszula Sztabelska – Kopa
Wstęp
Program zajęć edukacyjnych z filozofii dla uczniów klas III jest zgodny podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów (a szczególnie
z zawartą w niej podstawą programową edukacji filozoficznej w gimnazjum) opublikowaną jako załącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 6 listopada 2003 roku.
„Nie tylko w starożytnej Grecji,…czyli polscy filozofowie współcześni” to program edukacyjny przeznaczony dla uczniów klas trzecich gimnazjalnych, który może być realizowany w ramach zajęć z edukacji filozoficznej, zajęć nieobowiązkowych, które odbywają się w grupie międzyklasowej.
Program dotyczy prezentacji sylwetek i poglądów polskich filozofów współczesnych: Jana Pawła II, Leszka Kołakowskiego, Tadeusza Kotarbińskiego, Marii Szyszkowskiej, Magdaleny Środy, Władysława Tatarkiewicza i Józefa Tischnera. Publikacje wyżej wymienionych myślicieli mają zapoczątkować dyskusje dotyczące problemów współczesnych i jednocześnie ponadczasowych , które nurtują młodzież. Można wymienić tu różnorodne zagadnienia takie jak szczęście, tolerancja, równouprawnienie kobiet, życie
i śmierć, wiara i ateizm, człowieczeństwo.
Geneza programu
Program ten został opracowany dla uczniów klas trzecich, którzy znają historię filozofii od czasów starożytnych do współczesnych. Na lekcjach języka polskiego pracują zgodnie z programem bloku humanistycznego „Świat człowieka”, który zawiera treści programu edukacji filozoficznej w gimnazjum. Uczniowie wyposażeni są więc w podstawową wiedzę o filozofii i bardzo zainteresowani poszukiwaniem odpowiedzi na zasadnicze, egzystencjalne pytania.
Przedstawienie poglądów myślicieli polskich XX wieku na zajęciach nie tylko pogłębi ich wiedzę teoretyczną o filozofii, ale umożliwi wymianę poglądów,
co młodzież w tym wieku ceni szczególnie. Niejednokrotnie młodzi ludzie uczący się
w gimnazjum, stojący przed najtrudniejszymi wyborami dotyczącymi ich przyszłości, zwracali uwagę na to, że w szkole brak jest czasu – a niekiedy i chęci ze strony dorosłych-
by podejmować dyskusje na trudne tematy. Zajęcia z edukacji filozoficznej są doskonałą okazją do tego, by w młodych ludziach wyzwolić refleksję nad sobą, światem i kondycją człowieka.
Główne cele edukacyjne:
- poznawanie dziedzictwa kultury narodowej postrzeganej w perspektywie kultury europejskiej.
- rozwijanie w uczniach dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna w świecie,
- przygotowywanie się do rozpoznawania wartości moralnych, dokonywania wyborów i hierarchizacji wartości.
Szczegółowe cele edukacyjne:
- zapoznanie z wybranymi poglądami polskich filozofów współczesnych,
- nauka kulturalnej i poprawnej językowo prezentacji własnego punktu widzenia i uwzględniania poglądów innych ludzi,
- rozwijanie sprawności umysłowych oraz osobistych zainteresowań,
- rozwijanie zdolności myślenia analitycznego i syntetycznego,
- wskazywanie i uzasadnianie własnego systemu wartości.
Treści
nauczania
L.p.
|
Tematyka zajęć
Podstawowe pojęcia
|
Metody i formy pracy
|
Uwagi
|
1
|
Biografia W. Tatarkiewicza.
Cztery definicje szczęścia
na podstawie fragmentu książki Władysława Tatarkiewicza
pt. „O szczęściu”:
- powodzenie, pomyślność,
- radosne przeżycie, stan emocjonalny,
- posiadanie dóbr (eudajmonia),
- zadowolenie z życia.
Jak ludzie okazują to, że są szczęśliwi?
Co dla mnie oznacza szczęście?
|
Wykład.
Analiza i interpretacja tekstu filozoficznego. Praca zespołowa.
Drama. Praca grupowa.
Dyskusja.
|
Obserwacja i ocena osiągnięć ucznia – bezpośrednio po wystąpieniach uczniów.
|
2
|
Jan Paweł II jako filozof.
Film „Jan Paweł II” w reż. J. K. Harrisona.
Personalizm chrześcijański. Religia jako więź osobista z Bogiem. Echa poglądów Arystotelesa, św. Augustyna, św. Tomasza z Akwinu.
Szacunek dla osoby podstawą relacji międzyludzkich.
|
Obejrzenie filmu pt. „Jan Paweł II”
Referat uczniowski. Praca indywidualna.
Dyskusja.
Piramida wartości.
|
Obserwacja osiągnięć ucznia - analiza piramid wartości.
|
3
|
Fragment „Historii filozofii po góralsku” Józefa Tischnera np. „Sokrates - Jędruś Kudasik o tym, co worce wiedzieć”.
|
Obejrzenie i omówienie jednego z odcinków ekranizacji książki J. Tischnera
Zabawa językiem – przekład
z góralskiego.
|
|
4
|
Wybrane przez uczniów 2 felietony z książki Leszka Kołakowskiego pt. „Mini – wykłady
o maxi – sprawach”
|
Ankieta lub metoda kuli śnieżnej.
Analiza i interpretacja tekstu filozoficznego.
|
Obserwacja osiągnięć ucznia - ustne uzasadnianie wyboru problematyki.
|
5
|
Kontrowersyjne poglądy filozoficzne: antyklerykalizm,
- agnostycyzm,
- państwo neutralne światopoglądowo,
- tolerancja dla różnych mniejszości społecznych,
- wegetarianizm.
Sylwetka Marii Szyszkowskiej.
|
Debata korespondencyjna. Praca w parach.
Wyszukiwanie informacji w Internecie.
www.senat.gov.pl
|
|
6
|
Kobiety – filozofki:
- Simone Weil,
- Maria Szyszkowska,
- Magdalena Środa
Kobiety w filozofii
- równouprawnienie,
- dyskryminacja,
- feminizm.
Stereotypy dotyczące ról społecznych kobiet
i mężczyzn.
|
Prezentacje multimedialne. Praca indywidualna.
Odczytanie artykułu.
Dyskusja punktowana.
|
Obserwacja osiągnięć ucznia -ocena prezentacji multimedialnych.
Ewaluacja - ankieta dotycząca opinii
o dyskusji.
|
7.
|
Sylwetka i poglądy Tadeusza Kotarbińskiego.
Najciekawsze cytaty np. Dobrze mieć autostrady, ale smak nadają życiu dopiero ścieżki, którymi można sobie od nich odbiegać.
|
Referat uczniowski.
Analiza i interpretacja wypowiedzi.
Mapa mentalna.
|
Ewaluacja - ankieta dotycząca opinii o zajęciach.
|
Założone osiągnięcia ucznia
Zadaniem nauczyciela na zajęciach nieobowiązkowych jest takie poprowadzenie spotkań, by uczniowie brali w nich chętnie udział i angażowali się w różne zadania. Niezbędna do tego jest atmosfera wzajemnego szacunku i akceptacji dla prezentowanych poglądów. Jedną z najpotrzebniejszych umiejętności stanowi kulturalne i poprawne pod względem językowym prezentowanie własnych opinii. Najważniejsze jednak to takie przeprowadzenie zajęć, by w ich efekcie uczniowie zaczęli się identyfikować z wartościami wysokimi, uznawanymi za pozytywne i cenne, zarówno w wymiarze indywidualnym
jak i społecznym.
Osiągnięcia uczniów
|
Sposoby ich badania
|
Chętnie uczestniczą w zajęciach i biorą aktywny udział w dyskusjach.
|
Analiza obecności w dzienniku zajęć.
Ankieta oceniająca atrakcyjność tematyki dyskusji.
|
Kulturalnie i poprawnie prezentują swoje opinie.
|
Obserwacja bieżąca. Sporządzanie notatek.
Ocena pisemnych wypowiedzi zamieszczonych na stronie internetowej szkoły.
|
Odnoszą się z szacunkiem do poglądów innych osób.
|
Ankiety rysunkowe dotyczące oceny atmosfery panującej na zajęciach.
|
Identyfikują się z pozytywnymi wartościami.
|
Analiza piramid wartości w trakcie
i na koniec cyklu zajęć.
|
Ewaluacja
W trakcie realizacji programu będzie przeprowadzana jego ewaluacja. Jej podmiotem staną się uczniowie biorący udział w zajęciach z edukacji filozoficznej. Stosowane narzędzia:
- dziennik zajęć pozalekcyjnych wraz z listą obecności,
- kwestionariusze ankiety,
- ankiety rysunkowe,
- prace uczniów.
Przeprowadzana będzie zarówno ewaluacja konkluzywna – po zakończeniu zajęć,
jak i formatywna – w trakcie ich trwania. Wyniki zostaną opracowane pod względem ilościowym i jakościowym.
Ewaluacja pozwoli na opracowanie wniosków i wytycznych do dalszej realizacji programu, do dalszej pracy z uczniem.
Literatura
Jan Paweł II Evangelium Vitae
Kołakowski L. Mini – wykłady o maxi – sprawach
Kotarbiński T. Traktat o dobrej robocie
Szyszkowska M. Człowiek wobec siebie i wobec innego
Środa M. Indywidualizm i jego krytycy
Tatarkiewicz W. O szczęściu
Tatarkiewicz W. Historia filozofii
Tischner J. Historia filozofii po góralsku
