Egipt w Biblii nazywany jest "Misraim", co oznacza "warownia" lub "kraina graniczna". Inne brzmienie nazwa ta przyjmuje w pismach klinowych (musur, misir itp.). Nazwą "Egipt" posługiwali się Grecy. Wydaje się, że pochodzi ona od nazwy egipskiego boga Ptah1, oznaczającego Memfis, jego święte miasto. Herodot nazywa Egipt "darem rzeki Nilu", ponieważ żyzny muł nanoszony regularnie przez coroczne wylewy Nilu stworzył odpowiednie warunki do rozwoju rolnictwa2. Egipcjanie natomiast swój kraj nazywali Kimet co znaczy "czarno wyglądający"3. Określenie to powstało prawdopodobnie jako przeciwstawieństwo czarno wyglądających żyznych nanosów Nilu do zabarwionej czerwonawo suchej ziemi pustynnej otaczającej ten kraj. Inne określenia używane przez samych Egipcjan to Kmt, Kemi, "Czarna" lub ta Kmj, "Ziemia czarna". Określali go również jako Ta mrj, "Ziemia kochana"; Tawj, "Dwie Ziemie"; Idbwj, "Dwie rzeki". Pierre Montet w swojej książce pt: "Egipt i Biblia" wyraża przekonanie, że nazwy używane na określenie swojego kraju przez samych Egipcjan były świadomie ignorowane przez język hebrajski i inne języki semickie4.
Starożytne Egipt, miejsce gdzie rozwinęła się jedna z najstarszych cywilizacji tworzy dolina i delta Nilu5. Tereny te znajdują się na obszarze tradycyjnie nazywanym "żyznym półksiężycem"6. Terytorium Egiptu jest ściśle ograniczone z trzech stron przez samą naturę. Od strony Delty przez Morze Śródziemne, od wschodu przez Pustynię Arabską i Morze Czerwone, od zachodu przez Pustynię Libijską, która rozciąga się wzdłuż rzeki od morza aż do jej początków. Również na krańcach południowych terytorium Egiptu jest wyraźnie zarysowane. Granicę południową, na wysokości miasta Assuan (grecka nazwa to Syene) tworzy pierwsza katarakta Nilu7. Starożytny Egipt obejmował terytorium o powierzchni 25 tysięcy kilometrów kwadratowych, co stanowi mniej więcej dwie trzecie obszaru współczesnej Polski8. Od najdawniejszych czasów Egipt pojawia się w historii jako podzielony na dwie części, odpowiadające warunkom geograficznym tego terytorium 9. Egipt północny - lub Dolny, stanowi trójkątna delta Nilu,zawarta pomiędzy ujściem wschodnim, czyli Peleuzjackim a ujściem zachodnim, czyli Kanopskim. W tej części na południowy wschód od Peleuzjackiego ujścia Nilu leży kraina Goszen, siedziba Izraela w czasie jego pobytu w Egipcie. Południowy lub Górny Egipt jest wąską doliną położoną wzdłuż Nilu, której szerokość waha się od trzech do szesnastu kilometrów10.
Historia Egiptu rozpoczyna się ok. 2850 r.prz.Ch. w momencie, kiedy Górny i Dolny Egipt zjednoczyły się pod panowaniem Nar-Mera lub Manesa, założyciela pierwszej dynastii. Późniejsi władcy nosili podwójną koronę wskazując, że władają "dwoma Egiptami"11. Niektóre miasta starożytnego Egiptu występują w Biblii, ale nie można ich z całą pewnością zidentyfikować. Na szczególną uwagę zasługują te, które były stolicami dynastii (z nielicznymi wyjątkami)12 Egipt uchodził w starożytności za najbogatszy z krajów wschodnich . Potwierdzają to różne opisy biblijne, np: opowiadanie o Józefie egipskim13. Dzięki warunkom jakie stworzyła rzeka, jej wylewom, świetnie rozwijało się rolnictwo i hodowla bydła, a także rybołówstwo. Góry Egiptu pełne były bogactw naturalnych wydobywanych w kopalniach. Egipcjanie prowadzili również prace w kamieniołomach.
_________________________________________________________
5) Atlas Biblijny, Warszawa 1990 r., s. 69.
6) A. Läpple, Od egzegezy do katechezy, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1986 r., T. 1. s. 15.
7) Ricciotti, jw. s. 53.
8) Atlas Biblijny, jw. s. 69.
9) Ricciotti, jw. s. 53.
10) Atlas Biblijny, jw. s. 69; także Ricciotti, jw. s. 53.
11) Atlas Biblijny, jw. s. 69; także M. Wrzeszcz, Egipt, Encyklopedia Katolicka, T.4., jw. s.688.
12) W Dolnym Egipcie: Sais w Delcie zachodniej; Bubaste w Delcie południowo- wschodniej; Tanis w Delcie północno-wschodniej; Peluzjum na wschodnim krańcu Delty; Heliopolis, biblijne On leżące na północ od Kairu po prawej stronie Nilu; Memfis, biblijne Nof (Mof) leżące na południe od Kairu na lewym brzegu Nilu. W Górnym Egipcie: Abydos leżące na południe od Kairu po lewej stronie rzeki; Teby (Luksor), biblijne No-Amon, leżące także na południe od Kairu; por. Ricciotti, jw. s. 54.
13) Por. Iz 19,5 nn; Ez 29,9 n; 30,12; Am 8,8; 9,5.
III LUDNOŚĆ
Przypuszcza się, że pierwotnymi mieszkańcami ziem nad brzegami Nilu były ludy chamicko - semickie przybyłe z Azji14 ok. 3600 r.prz.Ch. Wskazują na to uprawiane w Egipcie od najdawniejszych czasów zboża: pszenica i jęczmień, jak również fakt, że Egipcjanie czcili sykomorę i mimusops jako święte drzewa, a oba te gatunki nie należą do flory afrykańskiej15. Na podstawie badań archeologicznych odróżniamy w Egipcie w czasach prehistorycznych ludy chamickie, a później semickie. Katalog ludów nazywa Egipcjan potomkami Chama, brata Sema16. W czasach historycznych pokrewne Egipcjanom są ludy libijskie i nubijskie. Rozwój pisma hieroglificznego, hieratycznego i demotycznego stwarza nam możliwość prześledzenia faktów historycznych, zwyczajów, kultury i życia codziennego mieszkańców tych ziem. Z malowideł i rzeźb wykonanych przez artystów przed 2500 r. prz.Ch. możemy się domyślać wyglądu starożytnych Egipcjan17. Symbolem ich geniuszu są konstrukcje piramid grobowców wznoszonych na pustyni przylegającej do Nilu18. Rzeka ta dostarczała wody całej ludności. Bardzo szybko skonstruowano specjalne urządzenia19 i kanałami dostarczano wodę do gruntów wyżej położonych aby je nawodnić20. Te wspólne działania ludności wokół życiodajnego Nilu sprawiły, że mieszkańcy tamtych terenów zaczęli się jednoczyć i tworzyć społeczeństwo w ramach struktur państwowych.
_______________________________________________________________
14) C. Kunderewicz, Egipt, Encyklopedia Katolicka, T. 4, jw. s. 689.
15) J. Flis, Egipt, Geografia Powszechna, T. 4, PWN,
Warszawa 1967 r., s. 467-469. Obecna ludność Egiptu została zdominowana przez Arabów, którzy najechali ten kraj w VIII w.n.e. Obecnie ludność ta stanowi 90% ludności współczesnego Egiptu. Zachowały się nieliczne grupy, które wyróżniają się pewną odrębnością: Koptowie; plemiona Barberów, Biszarów i Hababadejów oraz Nubijczyków; arabscy Beduini.
16) por. Rdz 10,6
17) Prawdopodobnie byli niskiego wzrostu. Mieli głęboko osadzone oczy, duże kości policzkowe , dość grube wargi i stosunkowo krótkie nosy. Wydaje się, że ich włosy były czarne i proste. W odróżnieniu od Semitów byli całkowicie ogoleni.; por. Atlas Biblijny jw. s. 70; także Łach, jw. s. 35.
18) Atlas Biblijny, jw. s. 70; także Łach, jw. s. 36.
19) por. Pwt 11,10
20) Łach, jw. s. 33.
IV RYS HISTORYCZNY
Historię Egiptu możemy śledzić głównie dzięki kapłanowi egipskiemu Manetonowi, który żył ok. 250 r. prz.Ch. Jego spisy grupowały ogromne ilości faraonów, którzy rządzili Egiptem, w dynastie. Spisy te, są ułożone szeregiem od zarania historii Egiptu aż do jego podboju przez Aleksandra Wielkiego w 332 r. prz.Ch.21. Współcześni uczeni łączą dynastie w bardzo różny sposób dzieląc dzieje
Egiptu na kilka głównych epok. Należy jednak pamiętać, że żadna metoda grupowania dynastii nie została powszechnie przyjęta i wszelkie próby usystematyzowania wczesnej historii Egiptu są mniej lub bardziej prawdopodobnymi teoriami22. Jednym ze znanych sposobów jest podział dziejów starożytnego Egiptu na cztery główne epoki23. Interesujący nas okres to epoki Średniego i Nowego Państwa w czasie których prawdopodobnie miało miejsce przybycie Józefa do Egiptu. Przybycie Izraelitów do Egiptu zostanie opisane w kolejnym artykule.
_______________________________________________________________
21) Istnieją rozbieżności wśród egiptologów co do chronologii. Jedna grupa uczonych opowiada się za historią Egiptu od XLVIII w. prz.Ch., druga zaś przenosi
ją na XXXV w. prz.Ch.. Ta druga teoria wydaje się bardziej prawdopodobna; por. Ricciotti , jw. s. 55.
22)Tamże, s. 54-56.
23) Łach, jw. s. 37.
