Bożenka- lat 13 uczennica V I .klasy szk. podstawowej. W domu dziecka przebywa od listopada 1997r razem ze starszym bratem Zbyszkiem Rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej nad rodzeństwem. Dziewczynka była bardzo spokojna, typ cichej myszki...
Rozpoznanie i rozwiązywanie problemu edukacyjnego/ wychowawczego Zgodnie z paragrafem 7 ust.4 pkt.4b Rozporządzenia MEN z dnia3. 08. 2000r. W sprawie uzyskania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli. { DZ.U. z 2000r.Nr.70.poz.825. z późniejszymi zmianami}
Studium indywidualnego przypadku.
Opis i analiza przypadku wychowawczego i dydaktycznego.
1 Charakterystyka dziecka.
Bożenka- lat 13 uczennica V I .klasy szk. podstawowej. W domu dziecka przebywa od listopada 1997r razem ze starszym bratem Zbyszkiem Rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej nad rodzeństwem. Dziewczynka była bardzo spokojna, typ” cichej myszki
Gdy zaadaptowała się w placówce, stała się pogodniejsza, śmielsza, była lubiana przez dzieci i dorosłych .Lubiła towarzystwo młodszych dzieci w stosunku do których była bardzo opiekuńcza, za co była nagradzana; pochwałami dodatkowymi łakociami.
Rodzice nie przejawiali żadnego zainteresowania losem swoich dzieci. Brat się wkrótce usamodzielnił , mimo obietnic nie interesował się siostrą, ani razu nie odwiedził siostry i w placówce.
Dziewczynka urodziła się z wrodzoną wadą ; podwójnym rozszczepem podniebienia, co dodatkowo obciążało psychikę dziecka. 2. Identyfikacja problemu
Identyfikacja problemu wynikała z niechęci dziewczynki do zajęć szkolnych, coraz liczniejszych nieobecności na lekcjach, trudności w komunikowaniu się z rówieśnikami oraz przyswajania wiedzy szkole podstawowej.
Bożenka od pierwszych dni w szkole wykazywała niewłaściwe zachowanie na zajęciach lekcyjnych i przerwach. Była bardzo zamknięta w sobie, nieufna, ale przy bliższym poznaniu zaskakiwała dość bystrymi wypowiedziami. Osiągała bardzo słabe wyniki w nauce. Nie wykazywała chęci samodzielnej pracy, oczekiwała pomocy koleżanki, czy nauczyciela. Na przerwach szukała towarzystwa dzieci z placówki. Natomiast na terenie ‘” domu „ funkcjonowała bez większych zastrzeżeń. Aby zwrócić na siebie większą uwagę , usiłowała popełnić samobójstwo . Nadmienię, że nie miałam kontaktu z rodzicami dziewczynki; mimo wezwań do placówki, matka nigdy nie odwiedziła dzieci. Nie nawiązała kontaktu z córką
Nawet ,gdy dziewczynka przebywała w szpitalu na kolejnych operacjach nosa i jamy ustnej. 3.Geneza i dynamika zjawiska.
Przyczyną takiej postawy mogło być;
- znaczne opóźnienie rozwoju intelektualnego
- wada wymowy
- zaburzenia natury emocjonalnej
- braki programowe
- niska samoocena
Szukałam przyczyny jej niskich not w nauce oraz częstych skarg ze strony nauczycieli
Systematycznie konsultowałam się z wychowawczynią klasy oraz z pedagogiem szkolnym.
Ustaliłyśmy , że dziewczynkę należy skierować do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej..
Po dwóch miesiącach obserwacji i częstych rozmowach z dziewczynką oraz jej najbliższymi koleżankami ,bratem{ na którego wsparcie jednak nie mogłam liczyć}, ścisłą współpracą
z wychowawcami w placówce—nadal stosunek do nauki dziecka nie uległ poprawie. Bożenka szukała powodów aby nie chodzić do szkoły{ narzekała na bóle głowy, brzucha itp.}W czasie
przeznaczonym na naukę , często źle się czuła—symulowała choroby. Sytuacja rodzinna uległa pogorszeniu .Ojciec dziewczynki został umieszczony w domu pomocy społecznej. Z matką nadal nie było kontaktu mimo starań dzieci i wychowawców . Zmarła ciocia, która zapraszała ją na święta, ferie , wakacje. Kilka razy Bożenka była z koleżankami na wagarach , w tym czasie odwiedziła matkę. Nie chciała opowiedzieć wrażeń z wycieczki. Za to koleżanki zwróciły uwagę na stan matki i bałagan w mieszkaniu. Dziecko przeżywało swoistą tragedię; zadawało pytania ;co ze mną będzie?, gdzie pojadę na święta? …..Sytuacja rodzinna zdominowała wszystkie inne sprawy, które przestały się liczyć. Często odwiedzałyśmy ojca w ośrodku, prosił córkę aby się uczyła i zadbała o siebie, bo on już jej nie może pomóc. Tata był chory na raka, Kolejna tragedia dla dziecka; śmierć ojca……Nauczyciele na moją prośbę otoczyli dziewczynkę większą uwagą i troską. Wychowawczyni systematycznie odwiedzała wychowankę w placówce Badania psychologiczno-pedagogiczne potwierdziły moje wstępne przypuszczenia. Potwierdziły istotne , około dwu letnie opóźnienie rozwoju intelektualnego. Bożenka lepiej funkcjonowała w zakresie sprawności umysłowych opartych na spostrzeganiu i koordynacji wzrokowo-ruchowej ,aniżeli słowno-pojęciowej. Efektem tego było znacznie ograniczona operatywność mowy i sprawność językowa. Mały zakres pamięci bezpośredniej i długotrwałej oraz braki w podstawowych wiadomościach i umiejętnościach z klas młodszych, utrudniły dziewczynce przyswajanie bieżących partii materiału. W rocznicę śmierci ojca, dziewczynka połknęła kilkanaście tabletek. Twierdziła, że nie chciała pójść do szkoły , nie myślała o samobójstwie.
Nie zdawała sobie sprawy z zagrożenia jakie spowodowała dla życia, chciała „ tylko” szybciej wrócić z lekcji do placówki……..
Bożenka uczęszczała na zajęcia wyrównawcze w celu zmniejszenia zaległości w nauce
Po kilku tygodniach obserwacji dziecka zaniepokojona dalszymi trudnościami w nauce, uznałam, że może poprawiłyby się noty, gdyby z Bożenką pracować indywidualnie ,nawiązać bliższe stosunki przyjacielskie, powierzać dziecku nowe role-zadania, które z pewnością wykona. 4.Znaczenie problemu.
Funkcjonowanie wychowanki w środowisku szkolnym musiało ulec poprawie aby mogła się czuć dowartościowana i szczęśliwa, Ważne również to, aby odnosiła sukcesy na miarę swoich możliwości. Reagowała ona zbyt emocjonalnie na trudności jakie niesie za sobą szkoła i społeczność klasowa . Dziewczynka już została doświadczona przez los pasmem nieszczęść, które mogłaby złagodzić rodzina adopcyjna lub zastępcza. Zasugerowałam opiekunowi prawnemu, aby skonsultował z żoną moją propozycję. Bożenka bardzo lubiła wyjeżdżać do wujka, który był opiekunem prawnym dziecka.
Dodatkowym obciążeniem dla dziewczynki wchodzącej w okres dojrzewania ,jest jej
„ uroda”. Dzieci wyśmiewają się z jej zniekształconego nosa i ust.{ jest to wyrazisty defekt urody}.Rozmawiałam z rodzicami na zebraniu klasowym aby dzieci zaakceptowały dziewczynkę , nie dokuczały jej, nie wypytywały o przyczyny takiego wyglądu . Dziecko oczekuje na kilka operacji chirurgicznych ułatwiających prawidłowe oddychanie, spożywanie pokarmów. Konsultowaliśmy się z ortodontą w celu korekty zgryzu na skutek wrodzonej wady. Tłumaczyłam dziewczynce o konieczności kolejnych zabiegów specjalistycznych w celu poprawienia nie tylko urody, ale i zdrowia.
Specjaliści orzekli, .ze operacje plastyczne poprawiające urodę można wykonać, gdy przestaną rosnąć kości twarzy. 5.Prognoza
Po niemalże dwóch latach pracy z dziewczynką , współpracy ze specjalistami, wychowawcami w placówce , opiekunem prawnym- { wujkiem Krzysztofem },rodziną ze strony ojca zaobserwowałam poprawę funkcjonowania Bożenki . Zgodniej współdziała z rówieśnikami nawet stała się wzorem dla innych dzieci. Mimo problemów w nauce była pogodna , uśmiechnięta. Była świadoma swoich trudności jakie napotykała ucząc się czytać ze zrozumieniem, usiłując opanować podstawy j. niemieckiego. Ponowne badania w Poradni umożliwiły dziecku kontynuację nauki przysposabiającej do pracy, aby zapobiec powtarzaniu klasy gimnazjalnej. Częściowo ustąpiły kompleksy na tle „ urody” .Zaistniała szansa na stworzenie dla Bożenki rodziny zastępczej .
Prognoza negatywna.
Jeśli problemy Bożenki nie zostałyby zdiagnozowane w odpowiednim czasie i nie byłyby systematycznie rozwiązywane to dziewczynka z upływem czasu popadłaby w coraz większą apatię i izolacje z otoczeniem. Źle odbiłoby się to na jej zdrowiu, wynikach nauczania i osobowości. A może wzorując się na rodzicach popadłaby w uzależnienia, stan depresyjny, co mogłoby zakończyć się targnięciem na swoje życie.
Prognoza pozytywna.
Wyrażam nadzieję, że dzięki zintensyfikowanej pracy pedagogicznej nastawionej na wyrównywanie braków, uda się wdrożyć dziewczynkę w aktywne uczestnictwo w życiu społecznym. Zdobędzie uznanie i szacunek otoczenia .
6. Propozycje rozwiązania.
Zadaniem moim było uświadomienie dziecku wagi i postaci problemu oraz konieczności udzielenia specjalistycznej pomocy. Na bazie diagnozy zaplanowałam strategię postępowania z dziewczynką. Działania przebiegały etapami. Miały one na celu;
*ćwiczenia koncentracji uwagi, eliminowanie specyficznych trudności szkolnych, które wynikały z blokady w funkcjonowaniu słownym .{Dziewczynka wypowiadała się niechętnie a ubogi zakres słownictwa dodatkowo utrudniał wypowiedzi na określony temat}
*wzbogacanie słownictwa dziecka
*praca nad przyspieszeniem tempa i techniki czytania
*ćwiczenia logopedyczne
*ćwiczenia kaligraficzne
*udział w teatrzyku dziecięcym „ Okruszek”
Do pomocy włączyłam najbliższe koleżanki Bożenki Kamilę ,Emilkę, Agnieszkę ,Basię Obawiałam się problemów z opanowaniem tekstu, systematycznymi ćwiczeniami placówce i na scenie, wycofania się Bożenki pod wpływem trudności związanych z seplenieniem. Sądziłam, że dziewczynka w nowym gronie rówieśników nabierze pewności siebie, uwierzy we własne siły aktorskie, a nauka roli usprawni pamięć dziecka ,wzmocni się samoocena .
Powierzałam dziecku zadania, które zawsze chętnie realizowała ;opieka nad najmłodszymi dziećmi; wspólne zabawy, czytanie bajek, opowiadanie historyjek obrazkowych, różnorodne zajęcia plastyczne{ malowanie, lepienie z plasteliny, masy solnej, ciasta piernikowego…}
Udział Bożenki we wszystkich programach artystycznych na terenie placówki{ wiersze, piosenki, scenki para- teatralne}.Uczestnictwo w konkursach plastycznych na kartki świąteczne bożonarodzeniowe i wielkanocne.
Rozwijanie zainteresowań; kulinarnych, ogrodniczych- opieka nad kwiatami doniczkowymi
oraz na klombach kwiatowych . Zajęcia wymagające koncentracji, skupienia i precyzji wykonania ; wyszywanie obrazków metodą krzyżykową, malowanie na szkle.
Jako wychowawca organizowałam ulubione zajęcia dzieci w terenie; piesze wycieczki do lasu, zbieranie grzybów, następnie samodzielnie przygotowane posiłki; { gotowaliśmy zupę grzybową, jajecznicę z grzybami, faszerowane patisony, kabaczki z grzybami}.
Przygotowałyśmy suszone grzyby na święta. Zbierałyśmy szyszki i suche trawy ; do jesiennych bukietów, liście do stroików świątecznych. Zabawy w chowanego, podchody z listami-poleceniami zadań, Zorganizowałam kulig o którym Bożenka marzyła, następnie rysowała wrażenia z wycieczek po lasach…….
Wszyscy wychowawcy realizowali zalecenia specjalistów.. 7.Kierunki terapii dziecka.
* Stworzenie miłej , serdecznej atmosfery, pełnej życzliwości , poczucia bezpieczeństwa, wykorzystanie mocnych stron dziecka.
- Kontynuowanie aktywności plastycznej { wzmacnianie pewności siebie, }
- Zastosowanie arteterapii; udział w programach artystycznych na terenie domu oraz wyjście na zewnątrz{ Dom Kultury}{ dowartościowanie dziewczynki, rozwój duchowy, emocjonalny. ćwiczenie pamięci i koncentracji uwagi.}
- Powierzanie nowych odpowiedzialnych ról społecznych w grupie
- Reedukacja mowy-ćwiczenia prowadzone przez logopedę
- Podnoszenie gotowości układu nerwowego do pracy-wykorzystanie metody kinezjologii edukacyjnej Paula Dennisona{ćwiczenia wstępne i ćwiczenia zasadnicze}
- Usprawnienie techniki czytania – czytanie sylab{ wykorzystuję metodę 18 struktur wyrazowych}
- Utrwalanie obrazu graficznego liter{ wykorzystuję elementy metody Dobrego Startu M. Bogdanowicz}
- Leczenie farmakologiczne w Poradni Zdrowia Psychicznego, w Poznaniu.
- Zajęcia terapii pedagogicznej prowadzone przez pedagoga w poradni psychologiczno-pedagogicznej, przez okres 8 miesięcy.
- Praca z rodziną w celu stworzenia „ rodziny zastępczej”.
8 Efekty działań.
Przeprowadzone rozmowy na zebraniach w klasie Bożenki dały pozytywne rezultaty, rodzice wsparli moje działania. Podobnie wychowawczyni pani Justyna, w czasie rekonwalescencji po kolejnych operacjach – korektach nosa , podniebienia oraz wady zgryzu, systematycznie odwiedzała dziecko w placówce- pomagając nadrobić zaległości programowe .Koleżanki z „miasta” zaczęły odwiedzać Bożenkę , uzupełniały lekcje, informowały na bieżąco o życiu klasy.
Udział w kółku teatralnym okazał się skuteczną terapią: dziewczynka stała się bardziej otwarta na ludzi, pewna siebie, poprawiła się dykcja, swoje kwestie mówiła głośno i wyraźnie , bez mikrofonu. Grała lekko i zwinnie, jakby płynęła po scenie. Były też i trudne momenty, gdy koleżanki nie mogły opanować roli to właśnie Bożenka mobilizowała , pomagała, nie pozwoliła zrezygnować po półrocznych systematycznych próbach.
Wsparcie leczeniem farmakologicznym miało zapobiec ponownej próbie samobójczej.
Dzięki zajęciom terapii pedagogicznej pomocy logopedy, wolontariuszy, terapii psychiatrycznej w Poradni Zdrowia Psychicznego w Poznaniu, udało się powstrzymać czynniki osłabiające dalszy rozwój emocjonalny, intelektualny i społeczny dziewczynki.
Dziecko wychowywane w środowisku, w którym nie istniały normy oparte na szacunku, miłości, sprawiedliwości, nagrody były nieprzewidywalne, a kary bywały okrutne i burzyły świat dziecka, kształtowały poczucie mniejszej wartości człowieka. Potrzeba więcej czasu, aby dojrzewająca dziewczynka uwierzyła we własne możliwości i z podniesioną głową wkroczyła w dorosłe samodzielne życie.
Współpraca z kandydatami na rodzinę zastępczą zakończyła się sukcesem. Decyzją Sądu na czas załatwienia formalności dziewczynka mogła wyjechać do „ nowej” rodziny .Po premierze sztuki „ EGZAMIN NA KRÓLEWNĘ” w dniu 18.04.2004r, zaprosiłam wszystkie grające w sztuce ,dzieci do placówki na uroczyste pożegnanie Bożenki. Następnego dnia dziewczynka szczęśliwa wyjechała na stałe do upragnionego domu, w którym oczekiwali ją mali kuzynowie. W nowym środowisku dziecko rozpocznie naukę przysposabiającą do pracy , w systemie OHP.
Rodzina została poinformowana o terminach konsultacji ze specjalistami w celu dalszej
korekty nosa, poprawy „ urody”, która jest tak ważna dla dorastającej panny. Bożenka utrzymuje ścisły kontakt z dziećmi w placówce; często dzwoni informując o swoich sukcesach i problemach, z którymi sobie powinna poradzić, mając wsparcie rodziny.
Alicja Boniak |
