Psychologowie i nauczyciele języka polskiego alarmują, że uczniowie nie czytają żadnych książek – nawet obowiązkowych lektur. W wielu rodzinach nie ma zwyczaju wspólnego oglądania i opowiadania książek małemu dziecku, a następnie ich czytania. Zaniechanie tego zwyczaju wynika może z braku czasu, natłoku obowiązków, ale na pewno i z tego, że sami dorośli nie sięgają do lektur, lecz zasiadają przed „zaczarowanym pudełkiem”, zafascynowani programem telewizyjnym.
Dzieci nie mają skąd czerpać pozytywnych wzorców czytelniczych, więc za przykładem rodziców siadają przed telewizorem. Powyższe uwagi dotyczą szczególnie rodzin o niskim poziomie wykształcenia, trudnej sytuacji materialnej oraz dotkniętych patologią. W roku szkolnym 2003/2004 objęłam wychowawstwo kolejnej w mojej praktyce zawodowej klasy pierwszej. Po poznaniu sytuacji bytowej i rodzinnej uczniów i przeprowadzeniu wywiadu na temat czytania książek dzieciom przez ich rodziców, doszłam do wniosku, że pewna część moich wychowanków spotkała się z książką po raz pierwszy dopiero w szkole. Okazało się, że tylko w nielicznych rodzinach mama lub tato mają czas lub ochotę na czytanie wierszy i opowiadań swoim dzieciom.
Aby zmienić tę sytuację przeprowadziłam pedagogizację rodziców na temat : „Co robić, aby dziecko polubiło czytanie? Rozwijanie zainteresowań czytelniczych” oraz zaproponowałam rodzicom i dzieciom cotygodniowe zajęcia w „Kole Małego Czytelnika” w ramach ogólnopolskiej akcji „Cała Polska czyta dzieciom”.
Program koła jest zgodny z założeniami Programu Wychowawczego Szkoły oraz z „Podstawą programową kształcenia ogólnego”.
CELE OGÓLNE:
- wywołanie przyjemnych skojarzeń związanych z procesem czytania,
- zaspokojenie potrzeb : akceptacji, bycia zauważonym; doznanie przeżycia sukcesu i podniesienie własnej wartości,
- przygotowanie uczniów do roli czytelnika,
- budzenie i rozwijanie zainteresowań czytelniczych,
- bogacenie słownictwa dziecka,
- kształtowanie umiejętności wyrażania myśli w formie zdania,
- wiązanie treści lektury z formami ekspresji / plastyczną, ruchową, muzyczną/,
- doskonalenie umiejętności rozmowy o własnych uczuciach, wewnętrznych przeżyciach, stanach lękowych, kłopotach,
- kształcenie wrażliwości uczniów,
- eliminowanie negatywnych zachowań /poniżanie innych, kłamstwa, kradzież /,
- rozwijanie fantazji, pobudzanie do aktywności, odkrywania nowych rzeczy.
CELE OPERACYJNE:
- wie, jaką rolę w życiu człowieka odgrywa ksiązka,
- określa nastrój utworu,
- prowadzi „Zeszyt lektur”; zapisuje metryczkę książki,
- wyodrębnia zdarzenia w tekście,
- analizuje i ocenia postępowanie bohaterów,
- słucha ze zrozumieniem tekstu czytanego przez nauczyciela,
- odgrywa określone role i scenki dramowe,
-rozwiązuje rebusy, krzyżówki tematycznie związane z bohaterami utworów literackich,
- zna tytuły i autorów książek, kojarzy nazwisko autora z tytułem i treścią lektury,
- rozpoznaje postacie z bajek,
- wypowiada się na temat ulubionych książek, recytuje wiersze,
- odróżnia prawdę i fikcję w literaturze, odróżnia poezję od prozy,
- potrafi korzystać z biblioteki, szanuje książkę,
- czyta wybrane utwory z zachowaniem odpowiedniej dykcji, intonacji i interpunkcji,
- czyta z podziałem na role z zachowaniem intonacji, tempa i pauz,
METODY SŁOWNE:
- słuchanie czytanych tekstów literackich,
- swobodna rozmowa, dialog,
- opowiadanie treści utworów,
METODY AKTYWIZUJĄCE:
- dyskusja twórcza,
- drama,
- pantomima,
- gry i zabawy integracyjne,
- gry logiczne i dramatyczne,
- drzewko decyzyjne,
- „burza mózgów”,
FORMY:
- zabawy naśladowcze,
- zabawy tematyczne,
- zabawy z elementami dramy i pantomimy,
- inscenizowanie ruchem treści czytanych utworów,
PRZYKŁADOWE PROPOZYCJE ZAJĘĆ I ZABAW:
- Jaka to bajka? /zagadki słowne, obrazkowe, ilustracje, rekwizyty z bajek/
- A teraz ty opowiedz bajkę! /swobodna twórczość dzieci, nagrywanie na magnetofon/
- Robimy lalki. /piłeczka pingpongowa, patyczek, włóczka, szmatki/
- Wspólne wykonanie Księgi Bajek /rysunki poznanych postaci i zdarzeń/
- Organizowanie kącika rekwizytów baśniowych.
- List od Kubusia Puchatka do rodziców – apel o czytanie dzieciom w domu.
- Konkurs plastyczny – „Mój ulubiony bohater literacki”, rozdanie dyplomów i nagród za najładniejsze prace.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
- fragmenty tekstów literackich,
- kasety z nagraniami muzycznymi,
- rekwizyty do zabaw, inscenizacji,
- przezrocza,
- „teatrzyk klasowy”, pacynki, kukiełki,
- maski,
TEKSTY LITERACKIE:
Właściwy dobór lektur odpowiednich dla 8-letniego czytelnika nie jest rzeczą prostą. Czytana dziecku książka nie może być przypadkowa, lecz dostosowana do jego zainteresowań i możliwości odbiorczych, powinna budzić jego zainteresowanie, uczyć oraz pełnić funkcję wychowawczą, a często terapeutyczną. Wybrałam następujące pozycje :
- W. Piasecka : Dwie Małgosie; Zaczarowane bąbelki,
- A Lindgren : Nils Paluszek; Mirabella; O królewnie, która nie chciała się bawić;
- A. Milne : Chatka Puchatka,
- N. Usenko : Bajka o smokach i rycerzach,
- D. Gellner : Królewna i niańka,
- G. Delahaye, M. Markier : Martynka i jej przyjaciele,
- P. Bourgeois, B. Clark : Franklin mówi- kocham cię,
- K. Siesicka : Idzie Jaś,
- J. Brzechwa : Wiersze,
- J. Tuwim : Wiersze.
Zainteresowania czytelnicze dzieci w wieku wczesnoszkolnym są dość wszechstronne, otwarte i podatne na inspiracje otoczenia. Dlatego też należy proponować dzieciom takie książki, które nie tylko rozbudzają ich zainteresowania, ale również kształcą wyobraźnię i umiejętność myślenia, wzbogacają społeczne doświadczenia oraz ułatwiają opanowanie podstawowych narzędzi międzyludzkiego kontaktu, jakim są język, pojęcia społeczne, normy i zasady współżycia.
Opracowany program opiera się na konkretnych utworach, wybranych do realizacji w poszczególnych miesiącach. Zajęcia „Koła czytelniczo-teatralnego” odbywały się raz w tygodniu przez jedną godzinę lekcyjną.
PAŹDZIERNIK:
Utwór bazowy: A. Lindgren- Nils Paluszek; Mirabella.
Przewidywane osiągnięcia dzieci:
- zna treść czytanej lektury,
- wyodrębnia postaci i zdarzenia,
- rozpoznaje stany emocjonalne bohaterów i wyraża je mimiką,
- bogaci czynny słownik,
- słowem, gestem, mimiką przedstawia dowolny fragment utworu,
- ocenia postaci i wydarzenia,
- wymyśla własne zakończenie utworu,
LISTOPAD:
Utwór bazowy: W. Piasecka - Dwie Małgosie; Zaczarowane bąbelki.
Przewidywane osiągnięcia dzieci:
- zna treść czytanego opowiadania,
- potrafi ustalić kolejność zdarzeń,
- wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach; świadomie stosuje trafne określenia,
- dobiera wyrazy o znaczeniu podobnym i przeciwnym,
- przedstawia sytuacje w grach dramatycznych,
- ilustruje i wyraża ruchem i mimiką sytuacje uwzględniające nastrój, inspirowane przez przeżycia,
- tworzy, wspólnie z grupą, własne opowiadanie twórcze.
GRUDZIEŃ: Utwór bazowy: A. Milne - Chatka Puchatka.
Przewidywane osiągnięcia dzieci:
- wypowiada się na temat czytanego tekstu, nawiązuje do własnych przeżyć i doświadczeń,
- wyraża sąd o postaciach i zdarzeniach,
- rozumie powiedzenie „miej uśmiech dla wszystkich”,
- inscenizuje przeczytany tekst,
- rozwija mowę stosując właściwą intonację w wypowiedzi,
- dostrzega i rozwiązuje problemy interpersonalne,
- odtwarza według własnego pomysłu treść utworu.
STYCZEŃ:
Utwór bazowy: K. Siesicka – Idzie Jaś.
Przewidywane osiągnięcia dzieci:
- zna treść lektury,
- wypowiada się na temat czytanego tekstu, trafnie ocenia postaci i zdarzenia,
- odróżnia dowcip sytuacyjny i słowny,
- wyraża swoje emocje w formie ekspresji werbalno - ruchowej,
- rozwija wyobraźnię twórczą,
- układa opowiadanie twórcze związane z treścią utworu.
LUTY:
Utwór bazowy: N. Usenko - Bajka o smokach i rycerzach.
Przewidywane osiągnięcia dzieci:
- zna treść lektury,
- wskazuje charakterystyczne cechy bohaterów,
- stosuje w mowie elementy techniki języka mówionego: pauzy, tempo, siła głosu, odpowiednia intonacja,
- rozumie zasadę: „tylko ludzie uczciwi i dobrzy są szczęśliwi”,
- układa opowiadania twórcze związane z treścią utworu.
MARZEC:
Utwór bazowy: D. Gellner - Królewna i niańka.
Przewidywane osiągnięcia dzieci:
- swobodnie wypowiada się na temat utworu , jego treści, nastroju, przesłania moralnego,
- ocenia wybraną postać,
- w sposób kreatywny wyraża swoje wyobrażenia i uczucia,
- twórczo dyskutuje na temat określonego wydarzenia,
- ustnie redaguje opis bohatera,
- gra z podziałem na role prowadząc dialog sceniczny.
KWIECIEŃ:
Utwór bazowy: J. Brzechwa, J. Tuwim- Wiersze.
Przewidywane osiągnięcia dzieci:
- umiejętnie wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach, świadomie stosuje trafne określenia,
- rozumie zasadę- „najpierw dokładnie poznaj osobę, a potem dopiero ją oceniaj”,
- wskazuje charakterystyczne cechy bohaterów,
- układa opowiadanie twórcze związane z treścią utworu,
- ćwiczy koncentrację uwagi i kulturę mówienia,
- współpracuje z grupą.
MAJ:
Utwór bazowy: P. Bourgeais, B. Clark- Franklin mówi- kocham cię.
Przewidywane osiągnięcia dzieci:
- odróżnia dowcip sytuacyjny i słowny,
- improwizuje, wchodzi w role,
- wymyśla własne zakończenie utworu,
- przyswaja nowe słownictwo,
- posiada informacje dotyczące autora i powstania utworu,
- w kilkuosobowych grupach przedstawia scenki inspirowane tekstem lektury,
- układa opowiadanie twórcze związane z treścią utworu,
CZERWIEC: Utwór bazowy: G. Delahaye, M. Markier : Martynka i jej przyjaciele.
Przewidywane osiągnięcia dzieci:
- jest otwarty wobec odmiennych opinii, asertywnie wyraża uczucia,
- utożsamia przeżycia bohatera z własnymi doświadczeniami, wyciąga wnioski,
- rozumie i wyjaśnia zasadę „staramy się być tolerancyjnymi dla słabości innych”,
- dostrzega humor sytuacyjny,
- wygłasza z odpowiednią intonacją fragmenty utworu,
- przedstawia sytuacje w grach dramatycznych,
- układa opowiadanie twórcze – inne zakończenie utworu.
ZAŁĄCZNIK I
ANKIETA EWALUACYJNA DLA UCZNIÓW:
Co czułeś (czułaś) uczestnicząc w zajęciach?
Wpisz odpowiednie wyrazy w wybraną „buźkę”: zadowolenie, radość, przyjemność, zaciekawienie, smutek, obojętność, znudzenie, złość.
BIBLIOGRAFIA:
I. Borecka, Biblioterapia w szkole podstawowej, Wałbrzych 2002.
Lenartowska K., Świętek W., Lektura w klasach I – III, Warszawa 1993.. Program nauczania dla I etapu- edukacji wczesnoszkolnej, Wydawnictwo NOWA ERA, Warszawa 2003. Stasica J., „Rozwijanie fantazji, zainteresowań i zdolności uczniów, zajęcia relaksujące”, Kraków 2001. .
Opracowała: Monika Smykowska |
