Temat: O piśmie i książkach
Cel główny: Poznanie sposobów i ewolucji utrwalania pisma.
Cele operacyjne:
Po zakończonej lekcji uczeń potrafi:
- poprawnie posługiwać się nowo poznanym słownictwem,- powiedzieć, kimbyś Jan Gutenberg,
- opowiedzieć, jak powstało pismo,- wymienić materiały pisarskie i opowiedzieć, w jaki sposób je wytwarzano,
- rozpoznać pismo klinowe i pismo hieroglificzne,- wyjaśnić znaczenie wynalazku druku.
Metody i forma zajęć:
- rozmowa nauczająca,- praca w grupie
Środki dydaktyczne:
- plansze, zdjęcia z rodzajami pisma,- papier moczony w esencji herbaty, przybory malarskie, gliniana tabliczka, patyk – rylec,
- mapa przedstawiająca Starożytny Bliski Wschód
Przebieg lekcji:
Wstęp:
W przystępny dla uczniów sposób przedstawiamy główny cel lekcji i podajemy temat zajęć.
Rozwinięcie:
Nauczyciel wspólnie z uczniami ustala, dlaczego ludzie przekazują sobie informacje. Przypomina różne źródła pisane i ich znaczenie jako rodzaju źródeł historycznych.
Informujemy uczniów, że najstarsze informacje, które można było „czytać” odnajdujemy na ścianach jaskiń. Są nimi
rysunki naskalne wykonane przez ludzi pierwotnych, służące prawdopodobnie do przekazywania informacji bliskich ówczesnym ludziom. Malowidła te nazywamy pismem obrazkowym – jeden znak – obrazek symbolizował cały wyraz lub nawet całe zdanie. Przykładem tego prostego pisma jest malowidło odnalezione na skałach jaskini w Lascaux we Francji.
(Wieszamy na tablicy powiększone zdjęcie lub planszę przedstawiającą znaki na skałach w jaskini w Lascaux we Francji)
Zadajemy pytanie: O czym, za pomocą tych znaków, mogli informować się ludzie pierwotni?
Najstarszą na Bliskim Wschodzie odmianą pisma jest
pismo klinowe wynalezione 4 tys. przed narodzeniem Chrystusa. Przybrało ono wygląd klinów, wskutek wyciskania znaków zaostrzonymi na końcu pałeczkami na mokrych, glinianych tabliczkach, które następnie suszono na słońcu.( Wypowiedź ilustrujemy planszą przedstawiającą tabliczki z pismem klinowym).
Rodzajem pisma obrazkowego, wywodzącego się z uproszczonych rysunków jest pismo, które przed 5 tys. lat rozwinęli
Egipcjanie. Jego znaki zwano
hieroglifami, a przedstawiały one: ptaki, części ciała, przedmioty codziennego użytku. Przy pisaniu na zwojach papirusowych egipscy pisarze posługiwali się cienkimi trzcinowymi pędzelkami, bądź piórami.
(Do omówienia pisma egipskiego wykorzystujemy ilustrację z podręcznika, s.52)
Polecamy uczniom przeczytanie podrozdziału Od pergaminu do papieru, a następnie systematyzujemy naszą wiedzę na temat materiałów pisarskich i sposobów ich wytwarzania ( papirus, tabliczki gliniane, pergamin, papier).
Utrwaleniu powyższych wiadomości posłużyć ma ćwiczenie w trzech (lub w sześciu) grupach zadaniowych, polegające na wykonaniu:
- malunku na wzór rysunku naskalnego,
- tabliczki z pismem klinowym,
- zwoju papirusowego z pismem egipskim,
(potrzebne do wykonania tego zadania materiały uczniowie otrzymują od nauczyciela: papier imitujący papirus i skałę, farby, pędzelki, miękką glinianą tabliczkę, rylec)
Po upływie wyznaczonego czasu eksponujemy efekty pracy uczniów w widocznym miejscu klasy.
Następna część lekcji poświęcona jest
wynalazkowi druku i jego znaczeniu dla ludzkości.
W końcowej części lekcji uczniowie rozwiązują krzyżówkę, która jest zarazem notatką z lekcji:
Pytania:
- Roślina rosnąca nad rzeka Nil.
- Surowiec, z którego wykonywano tabliczki gliniane.
- Pierwsza, drukowana ukazała się w XV wieku.
- Papier wykonany ze skóry zwierzęcej.
- Znaki pisma egipskiego.
Zadanie domowe:
Co dał ludziom wynalazek druku?
Opracowała: Alicja Lewicka
