Nauczyciel i rodzic powinni być sojusznikami w procesie kształtowania osobowości dziecka. Będąc partnerami są dla siebie ogromnym źródłem informacji. Dlaczego więc taki prosty sposób przekazywania tych informacji, jakim jest rozmowa, napotyka na tyle przeszkód?
Rodzice są nieocenionym źródłem informacji o swoich dzieciach, o ich słabych i mocnych stronach, umiejętnościach, zainteresowaniach, potrzebach, sposobach radzenia sobie ze stresem i problemami. Dzięki rodzicom nauczyciel ma szansę spojrzeć na ucznia z szerszej perspektywy. Jest to niezwykle ważne zwłaszcza wtedy, gdy dziecko ma jakieś kłopoty w nauce lub swoim zachowaniem przysparza nauczycielowi trudności. Dla rodziców kontakt z nauczycielem też może być bardzo korzystny. Wiedza na temat możliwości dziecka pozwali im na odpowiednie formułowanie wymagań i oczekiwań wobec niego.
Ogólny bilans przemawia na korzyść wzajemnych rozmów.
Dlaczego więc są one takie trudne?
W dużej mierze przyczyną może być brak zaufania , a nawet wzajemna niechęć i wrogość pomiędzy nauczycielami a rodzicami. Niechęć rodziców do rozmów z nauczycielami może wynikać z kilku przyczyn:
- negatywne doświadczenia rodziców z czasów szkolnych
- stały niepokój rodziców o karierę szkolną dziecka
- obwinianie nauczyciela o niepowodzenia w szkole
- niezgodność priorytetów i wartości wychowawczych z wymaganiami szkoły
- różnica poglądów odnośnie metod utrzymania dyscypliny
- postrzeganie nauczyciela jako konkurenta
- różnice społeczno-ekonomiczne
- poziom wykształcenia
Umiejętne podejście do rozmowy przez nauczyciela może zminimalizować pojawiające się problemy lub nawet je usunąć. Przede wszystkim powinien on zaakceptować rodziców i traktować ich jak równorzędnych partnerów bez względu na różnicę poglądów i wartości. Ważne jest by nauczyciel miał świadomość własnych zasad i nie przejmował automatycznie sposobu myślenia i oceniania rozmówców. Powinien zdawać sobie sprawę , co dla niego jest ważne , jakie informacje chce przekazać i jakie zmiany pragnie wprowadzić. Łatwiej jest wtedy zastosować otwartość ,uniknąć postawy obronnej i uprzedzeń.
Rozmowa powinna być przeprowadzona w miłej atmosferze. Ważne jest miejsce rozmowy i zabezpieczenie odpowiedniej ilości czasu.
Nauczyciel przygotowując się do trudnej rozmowy powinien przygotować zakres zagadnień, które chce z rodzicem poruszyć. Wcześniejsze przemyślenia pozwolą nauczycielowi łatwiej opanować zdenerwowanie. Spokojny ton głosu, uśmiech, patrzenie w twarz rozmówcy mogą być bardzo pomocne, ponieważ sygnalizują otwartość, zainteresowanie i chęć nawiązania kontaktu.
Nauczyciele posiadają dobrze wyćwiczoną umiejętność słuchania. Ważne jest aby w kontaktach z rodzicami w pełni wykorzystać korzyści płynące z uważnego słuchania.
Rozmowa powinna być tak prowadzona aby omówić każdy problem osobno. Jednoczesne poruszanie kilku zagadnień nie przynosi oczekiwanych rozwiązań.
Prowadzenie rozmowy ułatwi wcześniejsze przygotowanie pytań jakie chce zadać nauczyciel rodzicowi. Powinien również przemyśleć sposób ich zadawania. Należy unikać zasypywania rozmówcy pytaniami i stawiania pytań podwójnych. Nauczyciel powinien również dopasować rodzaj pytania do poruszanego zagadnienia. Pytania niebezpośrednie i otwarte stanowią zachętę do wypowiedzi na szersze tematy. Jeżeli potrzebne są konkretne informacje bardziej przydatne okazują się pytania zamknięte i bezpośrednie.
Należy pamiętać, że rozmowa nie polega tylko na zadawaniu pytań, ale również na udzielaniu odpowiedzi. Rodzice mają wobec nauczycieli różne oczekiwania. Czasami oczekują konkretnych rad, wskazówek czy też dyrektyw do działania. Innym razem potrzebują jedynie wsparcia lub potwierdzenia słuszności swoich planów.
Rodzaj odpowiedzi powinien być więc dostosowany do tematu rozmowy i poruszanego problemu.
Odpowiedź oceniająca wskazuje rodzicowi na powagę problemu , słuszność wykonywanych działań. Pozwala mu spojrzeć na problem z innej perspektywy i właściwie ocenić jego rozmiary.
Odpowiedź interpretująca wskazuje na to, co znaczą opisane przez niego zachowania, problemy i sytuacje. Interpretacja przekazana rodzicom w sposób odpowiedni ułatwia zrozumienie, pozwala spojrzeć na problem całościowo, dostrzec takie jego aspekty, które wcześniej unikały uwadze.
Odpowiedź wspierająca ma na celu uspokojenie rozmówcy, zmniejszenie intensywności jego negatywnych emocji, pocieszenie, okazanie współczucia. Żadna z przedstawionych wyżej form wypowiedzi nie jest sama w sobie dobra lub zła. Pełnią one odmienne funkcje, dlatego ważne jest, by stosować je adekwatnie do sytuacji.
Prawidłowy przebieg rozmowy łatwiej jest osiągnąć, gdy nauczyciel jest świadomy barier, które przeszkadzają w efektywnej komunikacji. Podstawową przeszkodą jest na ogół nieuważne słuchanie rozmówcy. Uniemożliwia to nauczycielowi dobre zrozumienie tego, co rodzic chce mu przekazać, traci więc okazję by dowiedzieć się czegoś, co mogłoby mu pomóc w pracy z dzieckiem. Brak uwagi ze strony nauczyciela może wywołać u rodzica poczucie, że jest lekceważony lub bezpodstawnie proszony do szkoły.
Niektóre rozmowy ze względu na poruszany problem mogą być szczególnie trudne dla rodziców, dlatego też mogą pojawić się postawy obronne. Przełamywanie obronności rodziców jest możliwe tylko wtedy, gdy sami nauczyciele nie prezentują takiego nastawienia. Nauczyciel powinien zdawać sobie sprawę, że rozmowa przyniesie największy sukces wtedy, gdy rodzic i nauczyciel są sojusznikami, mają wspólne cele i mogą się nawzajem wspierać.
OPRACOWAŁA: Magdalena Pałasz
|
