Opis i analiza dziecka stwarzającego problemy wychowawcze – zaburzenia sfery emocjonalnej; nadpobudliwość
Analiza przypadku dziecka z grupy 4-5-latków
I. Identyfikacja problemu
Do grupy 4-5-latków uczęszczają dzieci, które w większości po raz pierwszy przekraczają próg przedszkola. Na początku roku wspólnie z dziećmi ustaliłam sposoby zachowania się w klasie, zauważyłam, że niektóre z nich potrzebują więcej czasu na przygotowanie się do nowych warunków, a ich zachowanie coraz bardziej zaczęło mnie niepokoić, a co za tym idzie wpływać na obniżenie jakości pracy, atmosferę w grupie. Analizując wyniki własnych obserwacji – karty obserwacji dzieci oraz informacji od innych nauczycieli mających zajęcia w grupie, zauważyłam, że zachowanie to wypływa z zaburzenia sfery emocjonalnej, że mam tu do czynienia z nadpobudliwością psychoruchową. Takim właśnie dzieckiem okazał się Daniel.
Objawy: - niecierpliwość
- trudności w skupieniu uwagi,
- zabieranie zabawek innym,
- nieumiejętność pracy w grupie,
- chęć posiadania wszystkiego w tym samym czasie,
- celowe przeszkadzanie kolegom,
- chaotyczne wypowiedzi,
- pragnienie bycia najważniejszym.
- absorbowanie nauczyciela swoją osobą
Pierwsze 2 miesiące upłynęły na ciągłych rozmowach indywidualnych i uwagach, organizowałam zabawy mobilizujące do poprawy zachowania. Moje wysiłki wydały mi się nieskuteczne.
II. Geneza i dynamika zjawiska.
Obserwację Daniela rozpoczęłam od pierwszych dni pobytu w oddziale przedszkolnym. Początkowo były to rozmowy z chłopcem, mające na celu wskazanie niewłaściwych zachowań i ich skutki. Próbowałam także wpłynąć na zmianę postępowania Daniela poprzez środowisko rodzinne kontaktując się z rodzicami. Po takich rozmowach, chłopiec na jakiś czas potrafił lub przynajmniej starał się zapanować nad swoimi reakcjami – później sytuacja znów wracała do stanu poprzedniego. Mama jednak stwierdziła, iż nie bardzo wie, jak może przyczynić się do zmiany tego stanu rzeczy, zwłaszcza na niewielką ilość czasu jaką może poświęcić dziecku w domu. Danielem więcej zajmowała się babcia. Postawiona przed taką rzeczywistością zmobilizowałam się jeszcze bardziej do działania.
III. Znaczenie problemu
Sięgając do literatury: H. Nartowskiej „Dziecko nadpobudliwe psychoruchowo” poświęconej tej tematyce oraz wykorzystując zdobyte wiadomości z kursu – „terapii pedagogicznej” doszłam do wniosku, iż brak reakcji z mojej strony, przy równoczesnym braku reakcji rodziców, może mieć bardzo zły wpływ na dalsze losy dziecka – nie tylko w szkole, ale w całym jego przyszłym życiu. Po rozmowach z mamą, sytuacja zmieniła się i mama Daniela zaczęła często dopytywać się o zachowanie swojego syna.
Mimo, że Daniel sprawiający trudności wychowawcze jest dzieckiem zdolnym i inteligentnym, to jednak brak dłuższej koncentracji uwagi i nieumiejętność uważnego słuchania, może spowodować, że zaczną napotykać go porażki. Wprowadzane przez niego „zamieszanie” rozprasza pozostałe dzieci, utrudniając im zabawę oraz przyswajanie nowych wiadomości i umiejętności, wpływając negatywnie na jakość pracy w grupie. Kształtowanie więc właściwych postaw pro społecznych, eliminowanie (lub złagodzenie zachowań nadpobudliwych) jest koniecznym działaniem w procesie wychowawczym dziecka. Uświadomienie mamie, jaką rolę pełni w życiu swojego syna, spowodowało, że zaczęła częściej odwiedzać przedszkole. Zaproponowałam mamie przeczytanie kilku pozycji by mogła lepiej zrozumieć problem.
(A. Faber, E. Mazlish –„Jak mówić by dzieci nas słuchały. Jak słuchać by dzieci do nas mówiły”, M. Łobocki – „Współdziałanie nauczycieli i rodziców w procesie wychowania”)
IV. Prognoza
Opierając się na wcześniej przeczytanej literaturze i własnych doświadczeniach w pracy z dziećmi mogę przypuszczać, że jeżeli chłopiec nie zmieni swojego zachowania, zacznie napotykać na niepowodzenia w szkole a także poza nią.
Negatywna:
- utrudniając prowadzenie zajęć edukacyjnych, obniży efekt pracy nauczycieli i pozostałych dzieci,
- sprawiając problem wychowawczy przyczyni się do powstawania negatywnych relacji z rówieśnikami,
- zachowując się niebezpiecznie w szkole i poza nią, może doprowadzić do nieszczęśliwego wypadku.
- napotka trudności w adaptacji w nowych środowiskach, na które natrafi w ciągu swego życia (np. szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoły średnie).
Prognoza pozytywna
- chłopiec będzie respektował zasady zachowania się w grupie.
- będzie stosował zasady kulturalnej rozmowy.
- nauczy się być w roli słuchacza i osoby zabierającej głos (aktywnie uczestniczącej w zajęciu),
- nauczy się współpracować w grupie podejmując odpowiedzialność za swoje działania i działania całej grupy.,
- będzie potrafił znaleźć się w czekających na niego nowych sytuacjach środowiskowych,
- przestrzegając zasady bezpieczeństwa nie doprowadzi do zaistnienia sytuacji zagrażających zdrowiu swojemu i innych,
- rodzice będą zadowoleni ze zmiany zachowania syna,
- w przyszłości będzie miał z rodzicami dobry kontakt.
V. Propozycje rozwiązania
- przeprowadzenie rozmowy z rodzicami na temat skutecznego wychowania dziecka ze szczególnym uwzględnieniem dziecka nadpobudliwego,
- ścisła i systematyczna współpraca z rodzicami Daniela dotycząca kontroli osiągnięć edukacyjnych, wykonywania poleconej pracy i postępowania wg wcześniej ustalonych zasad, reagowania na sytuacje problemowe w domu i w przedszkolu,
- konsekwentne przestrzeganie zasad opracowanych wspólnie z wszystkimi dziećmi dotyczącymi zachowania się w trakcie pobytu w przedszkolu,
- skierowanie nadmiernej aktywności chłopca na realizację innych kierunków działań : gry i zabawy ruchowe, udział w inscenizacjach, imprezach klasowych, odpowiedzialne pełnienie dyżurów,
- stosowanie na zajęciach dużej ilości twórczych i zabawowych metod i form pracy tj. improwizacja ruchowa, zabawy integrujące, drama, praca w grupach jako rozwijająca umiejętności społeczne i emocjonalne,
- stosowanie zasad konstruktywnej krytyki i pochwał wobec chłopca.
VI. Wdrożenie oddziaływań
- utrzymywałam stały kontakt z rodzicami chłopca, uzgadniając kierunek oddziaływań
- na zajęciach edukacyjnych starałam się wykorzystywać aktywne metody pracy pozwalające na rozładowanie nadmiaru energii Daniela oraz zabawy integracyjne, wyciszające, uspokajające w zależności od potrzeby chwili,
- konsekwentnie zwracałam uwagę na przestrzeganie przez dzieci przyjętych zasad właściwego zachowania się w grupie,
- reagowałam na bieżąco na przejawy nieodpowiedniego zachowania,
- stosowałam częste pochwały w przypadku zachowań prawidłowych,
- organizowałam uroczystości szkolne, imprezy środowiskowe oraz klasowe angażując go do pomocy,
- utrzymywałam stały kontakt z innymi nauczycielami pracującymi w oddziale, (księdzem i drugim nauczycielem pracującym w tym oddziale)
- przy każdej okazji, dokonywałam oceny postępowania bohaterów (literatury, opowiadań, i bajek) podkreślając znaczenie pozytywnych zachowań w relacjach międzyludzkich.
VII. Efekty oddziaływań
Dzięki wspólnym staraniom moim, Daniela, rodziców i innych nauczycieli na efekty nie trzeba było zbyt długo czekać. Obserwując go na każdym kroku, mogę jednak stwierdzić, iż chłopiec zmienił lub próbuje zmienić swoje zachowanie. Zajęcia przebiegają w spokojniejszej atmosferze i wszyscy mogą w pełni przyswoić sobie przekazywaną wiedze oraz bawić się w odpowiednich warunkach. Także pozostali nauczyciele zauważyli pozytywna zmianę w zachowaniu Daniela. Bardzo chętnie uczestniczy we wszystkich pracach na rzecz klasy, starając się wykonywać moje polecenia, chętnie pomaga mi w organizowaniu zajęć i zabaw tematycznych Nie ma problemów z opanowaniem wiadomości i umiejętności, gdyż na zajęciach stara się uważać, a w domu mama stwarza mu lepsze warunki do prawidłowego rozwoju, poświęcając mu więcej czasu.
Daniel coraz większą uwagę zwraca na zachowanie bezpieczeństwa w czasie zabaw ruchowych, dowolnych, chociaż zdarza się, że ciężko jest mu zapanować nad swym temperamentem. Potrafi wówczas przeprosić i stara się poprawić. Sądzę, że proces naprawy potrwa jeszcze jakiś czas, ale przy konsekwentnym przestrzeganiu przyjętych oddziaływań z mojej strony, rodziców i jego własnym jest możliwe, że kłopoty wychowawcze z Danielem przestaną istnieć.
Opracowała: Teresa Pala
|
