Czytanie i omawianie lektur w klasach niższych odbywa się przede wszystkim na lekcjach języka polskiego.
W pracy z lekturą można wyodrębnić trzy zakresy działania:
współpraca nauczyciela z rodzicami.
W pracy dydaktyczno - wychowawczej na lekcjach występują różne sposoby przekazywania tekstu literatury i wiele form pracy z literaturą.
"Przekazywanie tekstu literatury przez nauczyciela ma mieć charakter słowno - oglądowy i odbywać się poprzez: opowiadanie, głośne czytanie, ilustrowanie treści lektury przeźroczami, filmem, płytą, nagraniem magnetofonowym, audycją radiową i telewizyjną".(1)
Formy pracy z lekturą mogą polegać na działaniu i współdziałaniu samych uczniów oraz nauczycieli z uczniami. Są to różnego rodzaju improwizacje, inscenizacje, opowiadania twórcze, swobodne teksty, tworzenie książeczek tematycznych, prowadzenie dzienniczków lektur, prezentowanie książek przez dzieci oraz konkursy.
I. Słowno - oglądowe formy przekazywania lektur - to opowiadanie i głośne czytanie książek. Obie te formy wzbudzają u dzieci duże zainteresowanie i głębokie przeżycia emocjonalne. Poprzez czytanie i opowiadanie należy wzbudzać u dziecka chęć osobistego kontaktu z literaturą. Wzorowe czytanie książek przez nauczyciela jest czynnikiem dyscyplinującym klasę i motywuje do samodzielnego czytania. Dobre, żywe opowiadanie natomiast sprawia dzieciom dużą przyjemność.
Stosując metody słowne w zaznajamianiu dzieci z lekturą nauczyciel powinien wzbogacić je środkami audiowizualnymi. Płyta z recytacjami w wykonaniu aktorów dobrze zastąpi nauczyciela w zapoznaniu dzieci z tekstem lektury.
II. Improwizowanie tekstów lektury.
Po przeczytaniu i rozmowie na temat danej lektury dzieci samodzielnie lub z nauczycielem przygotowują improwizowaną inscenizację - zabawę. Polega ona na przedstawieniu przez uczniów wybranych fragmentów pozycji lekturowych.
"Improwizacja, jako sposób pracy z lekturą, ma wiele wartości kształcąco - wychowawczych, pozwala bowiem na twórcze wyrażenie myśli i własnych doświadczeń, twórczą "grę" wyobraźni, kształcenie precyzji słowa i płynności mówienia oraz na rozwijanie umiejętności reagowania na różne i zmienne sytuacje".(2)
Inscenizacja ułatwia integrację wszystkich zajęć i treści programowych, a szczególnie artystycznych, co sprawia, że pełniejsze staje się wychowanie przez sztukę.
III. Zabawy twórcze na podstawie lektury.
Teksty lektury są często źródłem pomysłów do zabaw twórczych. Taka forma zabawowa jest szczególnie lubiana przez uczniów. Wydarzenia o wartkiej akcji wywołują zaciekawienie uczniów i stanowią inspirację do zabawy.
IV. Opowiadania twórcze dotyczące lektur najczęściej odnoszą się do dalszych losów bohaterów, komponowania początku i zakończenia na podstawie fragmentu utworu lub ilustracji.
"Opowiadanie twórcze daje uczniom całkowitą swobodę w komponowaniu fabuły, rozwoju akcji, ustalenia ciągłości wydarzeń i snuciu domysłów, będących następstwem przyczyn i skutków".(3)
V. Swobodne teksty na podstawie lektur uwzględniają twórczą aktywność intelektualną uczniów klas początkujących. Tekst lektury może podsunąć temat swobodnego tekstu. W swobodnym tekście dziecko nie musi kierować się z góry ułożonym planem.
Tworzenie i pisanie swobodnych tekstów, aprobata wyrażona przez kolegów, nauczyciela, w pełni satysfakcjonuje uczniów.
Praca z tekstem wierszowanym.
Poezja w świecie dziecka odgrywa ogromną rolę. Jego wyobraźnia jest szczególnie chłonna i wrażliwa. I dlatego w ten "zaczarowany" świat należy wprowadzać uczniów jak najczęściej.
"Praca z utworem poetyckim na lekcjach języka polskiego w klasach I-III jest jednym z najtrudniejszych przedsięwzięć metodycznych, ponieważ o sukcesie lekcji decyduje nie tylko zaangażowanie uczuciowe nauczyciela, ale i umiejętności fachowej analizy utworu".(4)
Ważna jest tu zdolność wydobywania problematyki utworu oraz świadomości, z jakich elementów skonstruowano obraz literacki, jaka jest zasada wyboru środków poetyckich. I tu właśnie nauczyciel staje wobec dylematu co zrobić, aby utwór poetycki "przemówił", aby udało się wydobyć z niego to, co najważniejsze, ażeby wywołać przeżycia emocjonalne, aby uczeń zrozumiał celowość zastosowania określonych sposobów obrazowania.
Bibliografia:
1. K. Lenartowska, W. Świętek: Lektura w klasach I-III, WSiP, Warszawa 1987
2. j.w.
3. j.w.
4. R. Kośnik, I. Tarasiewicz: Poezja w nauczaniu początkowym, "Życie Szkoły", nr 3/1988
mgr Ewa Chwast
Szkoła Podstawowa nr 4 W Olkuszu
