(rola komputera w wychowaniu przedszkolnym, przykłady programów edukacyjnych dla dzieci)
Komputery nie wszystkim kojarzą się z pracą. Gdyby zapytać dziecko: "Do czego służy komputer?", odpowiedź z pewnością brzmiałaby: "Do grania".
Wiadomo, że w wieku przedszkolnym główną formą aktywności dzieci jest zabawa. Jest to działalność wykonywana dla przyjemności, którą sama sprawia. Celem jej jest zmiana otaczającej rzeczywistości i uczenia się. Za pomocą komputera można np. zaprojektować własne kartki urodzinowe, a także odprężyć się przy ulubionej grze. Wszystko to dziś jest możliwe, ponieważ nowoczesny komputer obsługuje się z łatwością. Należy jedynie wiedzieć , co chce się dzięki nim osiągnąć.
Gry komputerowe są w stanie zafascynować każdego - starannie dopracowana oprawa graficzna, znakomity dźwięk potrafią przyciągnąć nie tylko dzieci ale i dorosłego.
Nie powinien dziwić fakt, że wielu ludzi spędza przed monitorem długie godziny. Należy jednak pamiętać, że podobnie jak film czy muzyka, tak i gry mogą być lepsze i gorsze. Najlepsze tego typu programy, umiejętnie wykorzystane, mogą rozwijać spostrzegawczość i refleks, umiejętność logicznego myślenia i podejmowania trafnych decyzji.
Przed udostępnieniem gier dla dzieci, nauczycielka powinna dobrze poznać daną grę, ponieważ niektóre zawierają zbyt wiele scen przemocy. Istotne jest, aby nie hamować naturalnej ciekawości dziecka. I dlatego najlepiej, gdy razem z nim zasiądzie przed monitorem komputera by wspólnie rozpocząć zabawę. Należy jednak uważać aby nie przesadzać - po dziesięciu, a najwyżej trzydziestu minutach (dzieci starszych grup, 5 - 6 -latki) powinniśmy przerwać i pozwolić dziecku opowiedzieć o wszystkim, co zobaczyło i czego się nowego dowiedziało.
Dzieci bywają tak bardzo zafascynowane kolorowym światem prezentowanym na ekranie komputera, że nierzadko z trudem udaje się je odciągnąć od maszyny. Sygnałem alarmowym powinna być sytuacja, w której dziecko przestaje się innymi rzeczami i myśli wyłącznie o zabawie z komputerem. Dlatego dobrze jest od samego początku ustalić odpowiedni limit czasowy i starać się wytłumaczyć dziecku, że przerwy w grze są potrzebne.
OGÓLNIE GRY MOŻEMY PODZIELIĆ NA:
- symulacje
- akcja i strategia
- przygodówki
- gry planszowe
- platformówki
- gry edukacyjne.
I. SYMULACJE
Symulacjami określa się gry naśladujące w większym lub mniejszym stopniu otaczającą nas lub całkowicie wymyśloną rzeczywistość. Najbardziej typowymi grami tego typu są symulacje handlowe, sportowe lub symulatory lotu.
W symulacjach handlowych najczęściej chodzi o wybudowanie w jakimś pustkowiu nowego miasta i zdobywanie funduszy drogą odpowiednich inwestycji. Tak jak bywa to w życiu, jedna nie przemyślana decyzja może spowodować ogromne straty, a nawet bankructwo - wówczas gra jest skończona.
W symulacjach lotu, to sterowanie maszyną podczas startu i lądowania. Jeśli wyda się to komuś zbyt skomplikowane, może "zasiąść" za kierownicą samochodu. Gracz ma możliwość wyboru zarówno samolotu, jak i samochodu. Mimo, że jazda odbywa się przy użyciu klawiatury, myszki, joystika lub innego podobnego urządzenia podłączonego do komputera, emocje wcale nie są małe - zwłaszcza, że świat otaczający nas w czasie jazdy bywa niezwykle zbliżony do rzeczywistości.
Symulacje wymagają planowania i umiejętności podejmowania trafnych decyzji. Ponadto uczą koordynacji ruchów, znajomości kierunków (góra, dół, w prawo, w lewo).
II. AKCJA I STRATEGIA
Tego typu gry nie są pozbawione przemocy i należy uważać z ich stosowaniem. Wymagają one jednak od dziecka strategicznego myślenia. Gracz ma za zadanie wypełnienie określonej misji.
III. PRZYGODÓWKI
Są to gry kształcące logiczne myślenie i wyobraźnię. Najczęściej przed rozpoczęciem zabawy - na ekranie reprezentowany jest początek historii, w której mamy wziąć udział. Jednak o tym, co jest naprawdę celem naszej wędrówki w krainie fantazji, zwykle dowiadujemy się dopiero podczas gry. W jej trakcie musimy bacznie obserwować otoczenie, zwracać uwagę na mniejsze nawet szczegóły, miejsca w których mogą znajdować się ukryte przedmioty niezbędne do kontynuowania wędrówki.
IV. GRY PLANSZOWE
W grach tych dziecko może grać z partnerem lub komputerem. Zasada ich jest identyczna, jak w "zwykłych" grach planszowych (np. warcaby, szachy). W niektórych grach może uczestniczyć więcej niż dwie osoby. Uczą one przede wszystkim logicznego myślenia oraz przestrzegania zasad gry.
V. PLATFORMÓWKI
W grach tych przeistaczamy się w wymyśloną postać, której zadaniem jest przechodzenie przez kolejne poziomy. Scenariusze tego typu gier bywają niezwykle barwne. Może to być zielona łączka oświetlona promieniami słońca.
Kierowana przez nas postać potrafi biegać, podskakiwać, a czasami wspinać się i stawiać do walki z napotkanymi przeciwnikami. W tych grach dla dzieci w wieku przedszkolnym mamy do czynienia z bajkową scenerią pełną kolorów i śmiesznych efektów dźwiękowych..
VI. GRY EDUKACYJNE
Dla dzieci w wieku przedszkolnym najlepsze są gry edukacyjne, które bawiąc - przekazują wiedzę. Przykładem może być zadanie matematyczne zawierające ciekawą zagadkę. Dziecko może wyszukiwać odpowiedni obrazek do odczytanego wyrazu. Gry tego typu służą więc rozwijaniu umiejętności samodzielnego myślenia, pobudzają wyobraźnię i ćwiczą zręczność.
W programach edukacyjnych towarzyszy często głos lektora. A ponieważ dzieci są bardziej kreatywne, niż dorośli, postępując według zasad prób i błędów błyskawicznie opanują obsługę komputera i niektórych programów.
Większość dzieci wcześniej czy później zetknie się z komputerem. Nie należy zabraniać im dostępu do najnowszych zdobyczy techniki, jeśli tylko dysponujemy odpowiednimi możliwościami. Z drugiej strony nie powinniśmy przesadzać. Wystarczy, że będziemy pamiętać o kilku zasadach:
Komputer nie może przejąć roli nauczyciela. Dziecko siedząc zbyt długo przy komputerze niewiele się nauczy. Naszym obowiązkiem jest więc udzielanie mu odpowiednich rad i wskazówek.
Kontrolujmy czas, jaki dziecko spędza przed ekranem komputera. Najlepiej ustalić pewien limit.
Nie zmuszamy dziecko do poznawania komputera. Należy mu pomóc dopiero wtedy, gdy okaże zainteresowanie nim.
Obserwujmy, jakie czynności wykonuje na komputerze. Przed zainstalowaniem sprawdzamy dokładnie każdy program, którego nie kupiliśmy osobiście.
Zachowajmy odpowiednią odległość od monitora.
Zwróćmy uwagę na prawidłową postawę podczas siedzenia.
Dbajmy o dobre oświetlenie.
Pamiętajmy, że nie jest to "PĘPEK ŚWIATA" i nie zapominajmy o wycieczce, spacerze, książce, filmie czy dobrej sztuce w teatrze dostosowanej do wieku dziecka.
PROGRAMY EDUKACYJNE DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM.
Takie programy, to zabawa i nauka w jednym. Barwna grafika, znakomite efekty dźwiękowe, wesołe postacie i wciągająca fabuła, to najbardziej charakterystyczne cechy tego typu programów. Za ich pomocą najmłodsi bezboleśnie uczą się nie tylko matematyki czy języków obcych, ale również rozpoznawania liter i cyfr.
Programy edukacyjne rozpoznawane na dyskach CD - ROM oferują zwykle znacznie większe możliwości niż materiały w tradycyjnym wydaniu, czyli książki. Na srebrnych krążkach umieszcza się bowiem informacje nie tylko w postaci tekstu. Często towarzyszy mu odpowiednio dopracowana oprawa dźwiękowa, szata graficzna oraz animacje i sekwencje video. Dzięki nim materiał dydaktyczny łatwiej trafia do odbiorcy, a nauka przy użyciu komputera staje się efektywniejsza i bardziej przyjemna.
Na dyskach CD oferuje się dziś programy edukacyjne dotyczące najróżniejszych dziedzin nauki. Szczególnie jest bogata oferta pozycji przeznaczona dla dzieci najmłodszych. Dzięki tym programom w formie zabawy, dzieci chętnie zdobywają wiedzę i nowe umiejętności. Znajdziemy w nich nie tylko ćwiczenia ale animacje, w których bohaterowie zadają pytania. Odgadywanie licznych zagadek rozwija wyobraźnię i umiejętności logicznego myślenia. Tym samym dzieci uczą się wykonywać obliczenia matematyczne, a także logicznie myśleć oraz obsługiwać komputer.
KSIĄŻECZKI DO MALOWANIA wymagają od najmłodszych cierpliwości i sprawności manualnej. Dlatego są to bajki, w których dziecko może brać udział. Współtworzy bohaterów rysując ich, bądź nadając im wybrane przez siebie kolory. W ten sposób rozwija się wyobraźnia dziecka oraz jego kreatywność. Do tej grupy programów możemy zaliczyć program o nazwie: "Bolek i Lolek. Pamiątki z podróży". Główny motyw w programie to kolorowe zdjęcia z różnych podróży Bolka i Lolka. Dziecko samo może wypełniać kolorami portret wybranego bohatera. Ponadto program ten zawiera kilkadziesiąt puzzli o różnym stopniu trudności.
MULTIMEDIALNE PRZYGODY czyli gra przygodowa lub komiks. Popularną grą dla dzieci do 9 - tego roku życia jest "Smok Anatol i tajemniczy zamek". W tej grze mały użytkownik bawiąc się rozwija wyobraźnię, umiejętność przewidywania i krytycznego myślenia oraz pamięć. Wybierając różne postaci oraz ikony symbolizujące poszczególne czynności, rozwiązuje kolejne zadania. Każda zamkowa komnata zawiera zagadki do odgadnięcia i określoną historyjkę do zrealizowania.
Inny podobny program to: "MAX I MARIA NA ZAKUPACH". Dziecko kieruje tu bohaterem, który wybiera się do dużego miasta na zakupy. Po drodze przytrafiają mu się zabawne przygody. Musi też odpowiednio poruszać się w mieście: przejść przez ulicę, korzystać z autobusu oraz samodzielnie załatwić sprawunki.
BAJKI kierowane są dla najmłodszych. Zadaniem klasycznych opowiastek jest rozwijanie wyobraźni i słownictwa najmłodszych. Przykładem tego typu programów jest "Baba Jaga i czarodziejskie gęsi". Jest on przeznaczony dla dzieci w wieku od 3 do 9 lat i może służyć jako doskonała pomoc w nauce czytania - zachęca do ćwiczeń poprzez podświetlanie kolejnych wyrazów w zdaniu.
W ŚWIECIE BRZECHWY I TUWIMA są to znane wiersze tych wybitnych autorów dla dzieci. Do atrakcji tych programów należą interpretacje wierszy w wykonaniu znanych polskich aktorów. Kolorowa plansza za pomocą kliknięcia myszki ukazuje interesujące szczegóły. Kolejne plansze zawierają gry, układanki, instrumenty muzyczne, na których można grać używając klawiszy.
MALOWANIE I RYSOWANIE to różne metody tworzenia grafiki za pomocą komputera. Programy do malowania pozwalają na dokonywanie takich zmian obrazu, aby były one niezauważalne dla odbiorcy. Możliwości tego typu są nie ograniczone. Narzędziem malarskim może być: pisak, pióro, rozpylacz, stempel, itp. Pod pojęciem rysowania należy rozumieć tworzenie technicznych szkiców za pomocą linii, krzywych, prostokątów, okręgów i elipsy.
Typowym programem jest "Point". Dziecko samo może rysować posługując się np. ołówkiem - za pomocą myszki. Może używać gumki, a narysowane przedmioty można wypełnić barwą. Można również wypełnić tło rysunku. "Point" pozwala również na rozciąganie i pochylanie rysunków.
KOMPUTEROWE ŁAMIGŁÓWKI, których nie może zabraknąć w programach edukacyjnych, przeznaczone są do nauki matematyki. Oprogramowanie to cieszy się ogromnym powodzeniem u dzieci od 4 roku życia, gdyż nie ma tu monotonii. Dla najmłodszych znakomity jest program: "1,2,3 - moje pierwsze zabawy matematyczne". Motywem przewodnim jest spacer z małpką Kiki. W trakcie spaceru pojawiają się różne postacie i przedmioty. Po kliknięciu przez małpkę wskazanego elementu następuje przejście do pokoju zabaw, gdzie czekają zadania do rozwiązania.
Innym ciekawym programem dla dzieci 6 letnich jest: "Mama jest super", w którym dziecko przenosząc się w animowany świat przeszłości musi rozwiązywać łamigłówki o różnym stopniu trudności.
Dla dzieci 6 letnich preferuje się programy:
Języki obce
Dookoła świata
Geografia Polski
Sam czytam Sam piszę
Słowniki i encyklopedie.
JĘZYKI OBCE w postaci gier edukacyjnych zastępują tradycyjne ćwiczenia gramatyczne i leksykalne. Program "Chatka małolata" służy do nauki języka angielskiego i jest przeznaczony dla dzieci 6 letnich. Jednym z najważniejszych elementów nauki języka jest opanowanie jego wymowy. Wszystkie teksty odczytywane są przez lektora, a dzieci mogą sprawdzić własną wymowę dzięki mechanizmowi rozpoznawania mowy, jak również nagrywając swój głos i porównując go z "prawdziwym" angielskim.
DOOKOŁA ŚWIATA umożliwia odbycie dalekich podróży. Dziecko rozpoczyna wycieczkę w swoim pokoju dziecinnym, uzupełnia swoimi danymi paszport i może wyruszyć w drogę z pomocą małej lokomotywy. Ciuchcia wskazuje mapę świata, walizkę (w której znajduje się pomoc), podaje wskazówki dotyczące podróżowania, położenia wybranych miejsc na mapie, zestawów dostępnych filmów video, widokówek, itp. Program jest wyposażony ponadto w indeks tematyczny zawierający hasła z grupy: kraje i kontynenty, stolice, słynne budowle, cuda natury, rzeki, jeziora, morza, rośliny i zwierzęta. Programy tego typu rozbudzają ciekawość dzieci i zainteresowanie światem, pomagając jednocześnie w przyswojeniu informacji z geografii.
GEOGRAFIA POLSKI zawiera obszerne opisy miejsc, zdjęcia i informacje dodatkowe. Ponadto znajdujemy w nim herby miast i interesujący quiz.
SAM CZYTAM. SAM PISZĘ. Jest to połączenie bajki i ćwiczeń kształtujących językowe umiejętności pisania i czytania. Mnóstwo jest w nich zagadek literowych i wyrazowych. Poza zabawą program sprawdza umiejętności czytania przez zagadki słowne oraz grę w uzupełnianie i układanie wyrazów.
SŁOWNIKI I ENCYKLOPEDIE przeznaczone są dla dzieci od 5 roku życia. Wszystkie zagadnienia są tu przedstawione za pomocą zdjęć, rysunków, animacji i filmów video.
Nie sposób jest opisać wszystkie możliwości, jakie posiada komputer w programach edukacyjnych. Na uwagę zasługuje również znany program "Tajemnice naszego ciała" (encyklopedia dla najmłodszych). Dzieci bardzo chętnie korzystają z programu "Creative Writer", dzięki któremu mogą szybko i łatwo tworzyć plakaty, kartki z życzeniami. Do tego programu dołączony jest zestaw gotowych obrazków, elementy zdobiące tekst oraz wymyślne obramowania. Jego obsługa jest tak prosta, że na wyniki pracy nie trzeba długo czekać.
W przedszkolu, w którym pracuję dzieci 6 letnie uczęszczają do pobliskiej szkoły na zajęcia komputerowe. Odbywają się one raz w tygodniu po 45 minut. Podczas kilku pierwszych zajęć dzieci "zapoznawały" się z komputerem. Poznały zasady dotyczące bezpiecznego korzystania z komputera. Opanowały umiejętność posługiwania się klawiaturą i myszką. Dzięki komputerowym zabawom dydaktycznym dzieci nabywają nowe i utrwalają znane wiadomości. Stosowane są różne stopnie trudności dla dzieci zdolnych i mających specyficzne potrzeby edukacyjne.
Dzieci bardzo chętnie rysują i malują. Utrwalają przy tym nazwy kierunków, położenie przedmiotów, nazywają i rozróżniają kolory, itp.
Wydaje mi się, że w dzisiejszych czasach, nawet w przedszkolu komputer jest bardzo potrzebny ale z umiarem. Nic nie zastąpi i nie rozwija tak, jak osobisty kontakt nauczyciela z dzieckiem i zabawy z rówieśnikami.
mgr Beata Biesiadecka
Państwowe Przedszkole nr 29 w Gorzowie Wlkp. | 
