Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych uczniów klas początkowych

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 8153 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Poznanie przyczyn niepowodzenia w nauce jest jednym z głównych i pierwszych etapów walki z nim, prowadzącej do umożliwienia dziecku osiągnięcia sukcesu.

Na podstawie dotychczasowych badań nad przyczynami powodzenia i niepowodzenia dzieci w pracy szkolnej można wyodrębnić kilka grup podstawowych czynników, od których zależą rezultaty pracy ucznia. Są to:
1) czynniki pedagogiczne, czyli treść i organizacja procesu nauczania i wychowania,
2) czynniki środowiskowe, tj. społeczne, ekonomiczne i kulturowe warunki w podstawowych środowiskach ucznia, a więc przede wszystkim w rodzinie i szkole,
3) czynniki, których źródłem jest sam uczeń, tj. właściwości jego organizmu (np. stan zdrowia i wady fizyczne) oraz cechy psychiczne, a przede wszystkim inteligencja i podstawowe dążenia.

Czynniki pedagogiczne

W grupie czynników pedagogicznych, od których zależy powodzenie ucznia w pracy szkolnej, najważniejszą rolę odgrywa nauczyciel oraz program nauczania i sposoby jego realizacji.
Decydujące znaczenie ma jednak praca nauczyciela, który w zależności od swoich kwalifikacji zawodowych, przygotowania pedagogicznego i cech osobistych organizuje proces nauczania.
Niedostatecznie przegotowany nauczyciel, lub też nauczyciel, który nie lubi swego zawodu i swoich uczniów i w związku z tym niedbale prowadzi lekcje, nie organizuje indywidualnego procesu nauczania, nie rozbudza ich zainteresowania do nauki, stwarza liczne konflikty między sobą a uczniami, staje się przyczyną niepowodzeń szkolnych.
Werbalizm, podawanie uczniom gotowej już i rozdrobnionej wiedzy do zapamiętania, stereotypowość stosowanych metod pracy dydaktycznej, brak systematycznej kontroli pracy uczniów itd. - stanowią podstawowe przyczyny dydaktyczne niepowodzeń szkolnych.
Niedociągnięcia te prowadzą z reguły do powstawania drobnych początkowo i nieznacznych luk w wiadomościach i umiejętnościach uczniów oraz braku precyzji w ich nawykach intelektualnych. Luki te przeważnie zwiększają się z biegiem czasu powodując niepowodzenia w nauce, a w konsekwencji ostrzejsze formy niepowodzenia ucznia w szkole. Najczęściej opóźnienie powstaje w zakresie jednego tylko przedmiotu nauczania. W miarę upływu czasu rozszerza się ono na całokształt pracy dziecka. Szczególnie niebezpieczne okazują się opóźnienia w zakresie języka ojczystego i matematyki, gdyż odbijają się one ujemnie na wynikach pracy dziecka w pozostałych przedmiotach nauczania.
Opóźnienia mogą być ogólne, tzn. odnoszące się do wielu przedmiotów nauczania i cząstkowe - obejmujące tylko jeden lub dwa przedmioty. Każde z tych opóźnień może być z kolei chroniczne, względnie trwałe lub epizodyczne.
W.Wolf, który badał problem niepowodzeń szkolnych uczniów twierdzi, że najważniejszej przyczyny tego zjawiska należy szukać w nauczaniu, w pracy i umiejętnościach pedagogicznych nauczyciela. Badania Wolfa wykazały, że wyniki nauczania są adekwatnym odbiciem dydaktyczno - wychowawczej pracy nauczyciela oraz zewnętrznych warunków tej pracy. Tak więc na rezultaty dydaktycznych poczynań nauczyciela mają wpływ warunki materialne i organizacyjne pracy szkół. Zbyt duża liczba uczniów w klasie, utrudniając nauczycielowi normalny przebieg kontroli i oceny, nie sprzyja uzyskiwaniu dobrych efektów dydaktycznych. Wyraźny wpływ na jakość pracy szkoły, a więc i na większe lub mniejsze rozmiary niepowodzeń szkolnych mają także takie czynniki, jak: częste zmiany nauczycieli pracujących w danej klasie, dwuzmianowość pracy szkół, wadliwie ułożone plany lekcji, wskutek czego w pewne dni tygodnia uczniowie są przeciążeni pracą, a w inne - niedociążeni, absencja nauczycieli i związana z nią sprawa tzw. lekcji zastępczych oraz nie zawsze wystarczające wyposażenie szkół w sprzęt i pomoce naukowe, jak również nie wykorzystywanie pomocy dydaktycznych przez nauczyciela na lekcji.
Jednakże działalność nawet najlepszego nauczyciela nie jest w stanie - podobnie jak bardzo dobra organizacja szkoły - wyeliminować całkowicie udziału złych warunków środowiska rodzinnego lub słabych uzdolnień ucznia w determinowaniu wyników nauczania.
Program nauczania, czyli wybór treści kulturowych przekazywanych w procesie nauczania, jest następnym czynnikiem warunkującym powodzenie dzieci w nauce szkolnej. Istotny wpływ na przyswajanie tych treści ma przede wszystkim stopień dostosowania programu do możliwości umysłowych i do wieku uczniów, dla których jest on przeznaczony. Zatem w programie nauczania należy uwzględnić prawa rozwoju psychicznego, a przede wszystkim prawa rozwoju umysłowego i rozwoju społecznego dziecka, i z tego punktu widzenia dobierać zakres wiadomości i umiejętności oraz liczbę faktów niezbędnych do opanowania.
Programy nauczania, nawet najlepsze, są niestety przystosowane do możliwości umysłowych normalnie rozwijających się dzieci danego wieku. Tymczasem w nie wyselekcjonowanej grupie dzieci, jaką jest klasa szkolna, rozpiętość poziomu inteligencji jest z reguły bardzo duża. Może być i tak, że rozpiętość poziomu rozwoju umysłowego dzieci tej samej klasy wynosi nawet 7 lat. W tej sytuacji dla uczniów najzdolniejszych program jest zbyt łatwy, jednocześnie zaś dla mniej zdolnych jest on za trudny. Zarówno dla jednych, jak i dla drugich sytuacja ta jest pod względem wychowawczym niekorzystna. Bowiem wartość wychowawczą mają jedynie takie zadania, których wykonanie nieco przewyższa aktualny poziom umiejętności, ale zarazem nie przekracza możliwości jednostki. Zadania zbyt trudne wywołują frustracje i poczucie porażki, a zbyt łatwe - nie pobudzają aktywności ucznia.
Nieprzystosowanie treści nauczania do potrzeb życia i społecznie uwarunkowanych zainteresowań dzieci uważa się za jedną - obok osoby nauczyciela - z najpoważniejszych przyczyn ich niepowodzenia w nauce szkolnej. Krytyka obowiązujących planów i programów nauczania dotyczy głównie przeładowania programów, których realizacja wymaga od dzieci pracy ponad siły. Programy zawierają zbyt wiele "bagażu erudycyjnego, a pomijają zagadnienia rzeczywiście ważne z punktu widzenia współczesnych potrzeb człowieka, ponadto - jak już wspomniałam wyżej - nie uwzględniają właściwości rozwoju psychicznego uczniów.
Praktyka szkolna dostarcza wielu przykładów braku korelacji treści nauczania w zakresie poszczególnych przedmiotów, co także wpływa ujemnie na wyniki pracy dydaktycznej szkoły.
W związku z tym przemyślana reforma programów nauczania, ich unowocześnienie oraz przystosowanie do potrzeb współczesnego życia, jest zasadniczym warunkiem poprawy jakości pracy szkół, a tym samym istotnym warunkiem ograniczenia aktualnych rozmiarów niepowodzeń szkolnych.
Kolejną przyczyną niezadowalającej efektywności pracy szkół jest nieprzystosowanie treści i organizacji nauczania do potrzeb i zainteresowań poszczególnych uczniów.
Równie ważnym czynnikiem, jak nauczyciel, czy programy nauczania, warunkującym powstanie niepowodzeń u uczniów w pracy szkolnej jest zły dobór metod nauczania. Wiadomo jest, że dzieci w młodszym wieku szkolnym uczą się wielu rzeczy na podstawie własnego doświadczenia, praktycznego działania. Związane jest to z rozwojem dziecka w tym wieku.
Właśnie ze względu na konieczność harmonijnego łączenia różnorodnych metod i sposobów nauczania, dostosowanych do zróżnicowanego indywidualnie poziomu rozwoju psychicznego dzieci, nauczanie początkowe nasuwa wiele złożonych problemów psychologicznych i pedagogicznych, i wymaga od nauczycieli wysokich kwalifikacji. Należycie prowadzona praca w klasach niższych (a więc właściwy dobór metod i form nauczania, stosowanie dużej ilości środków dydaktycznych, indywidualizacja procesu nauczania), uwzględniająca różnorakie potrzeby rozwojowe wszystkich dzieci, ich wielokierunkowe potrzeby psychiczne oraz potrzeby społeczne szkoły, decyduje w znacznym stopniu o dalszej karierze szkolnej i życiowej.
Metody nauczania, czyli sposoby, za pomocą których nauczyciel przekazuje wiedzę lub też organizuje proces uczenia się dzieci, w znacznej mierze decydują o efektach procesu dydaktycznego.
Werbalizm powoduje niepowodzenia w pracy szkolnej, prowadzi bowiem do tego, że dziecko, nie rozumiejąc lekcji ani też nie będąc nią zainteresowane, uczy się początkowo mechanicznie i szybko zapomina tak wyuczony materiał. Z biegiem czasu i wraz z narastaniem trudności, przestaje interesować się nauką, staje się bądź to bierne, "leniwe", bądź też kompensuje potrzebę aktywności i sukcesów na mniej pożytecznym dla swego rozwoju gruncie i staje się tzw. dzieckiem trudnym.
Werbalizm bywa często rezultatem przeładowania programów nauczania, które "realizuje się" nie przestrzegając podstawowych praw dydaktyki, co powoduje powstanie braków w wiadomościach uczniów, a te - narastając stopniowo - prowadzą z kolei do jawnych niepowodzeń w nauce i drugoroczności.

Czynniki środowiskowe

Czynniki środowiska społecznego wpływają na wyniki pracy szkolnej dziecka bezpośrednio (stwarzając odpowiednie warunki do spełniania obowiązków uczniowskich) i pośrednio - poprzez kształtowanie w procesie rozwoju ontogenetycznego podstawowych cech psychicznych i fizycznych dziecka.
Wszystkie czynniki środowiskowe możemy podzielić na:

  • ogólne, tj. takie, które są wspólne dla wszystkich dzieci danej miejscowości (np. sieć placówek kulturalnych, warunki komunikacyjne) oraz
  • indywidualne, spośród których najważniejsze są warunki życia domowo - rodzinnego i warunki życia szkolnego.
    Dla osiągnięcia powodzenia w nauce szkolnej bardzo duże znaczenie mają warunki materialne rodziny, a zwłaszcza stałość dochodów (możliwości realizacji podstawowych potrzeb biologicznych i społecznych ucznia), warunki mieszkaniowe, poziom kulturalny i wykształcenie rodziców oraz stosunek rodziców do dziecka i jego pracy szkolnej. Najbardziej niekorzystnie odbija się na pracy dziecka brak stabilizacji warunków życia rodziny, niepokój uczuciowy i rezygnacja, jakie towarzyszą takim sytuacjom, jak rozbicie rodzin, ciasnota mieszkaniowa, nędza lub przestępstwo.
    Innym czynnikiem środowiskowym o dużym znaczeniu dla powodzenia szkolnego ucznia jest opieka wychowawcza nad nim w rodzinie. Warunki pracy domowej ucznia, która odgrywa znaczną rolę w obecnym systemie nauczania, zależą w dużej mierze od całokształtu sytuacji rodziny.
    W.D. Wall zwraca uwagę na stosunki uczuciowe w rodzinie dziecka jako na przyczynę jego powodzenia lub niepowodzenia w pracy szkolnej. Na przykład, dziecko odrzucone przez swych rodziców, tj. pozbawione ich miłości, troskliwości i opieki wychowawczej, z reguły uczy się gorzej niż dziecko wychowujące się w sprzyjającej atmosferze rodzinnej.
    Istotną przyczyną opóźnień szkolnych dzieci jest brak opieki matek na skutek ich pracy poza domem. Jednakże nie zawsze. Praca matki poza domem nie wpływa niekorzystnie wtedy, gdy owe rzadsze kontakty matki pracującej z dzieckiem są kompensowane silniejszymi wzajemnymi stosunkami i odpowiednią organizacją życia rodziny.
    Niepowodzenia szkolne uczniów klas młodszych szkoły podstawowej i znaczna część niepowodzeń w klasach starszych pochodzi najczęściej z niedostatecznego opanowania techniki czytania. Braki w tym zakresie wiążą się z niskim poziomem kultury ogólnej i językowej środowiska rodzinnego. Brak bodźców i wzorów kulturowych w środowisku, a często również lekceważenie nauki w rodzinie, nie sprzyja pracy szkolnej dziecka.
    Dlatego poznanie warunków rodzinnych ucznia przez nauczycieli - wychowawców, a nieraz zmiana niekorzystnych dla rozwoju ucznia sytuacji jest jednym z warunków osiągnięcia przez dzieci dobrych wyników w nauce. Współpraca szkoły i domu rodzinnego w procesie wychowania jest więc niezbędnym warunkiem powodzenia również w pracy dydaktycznej.

    Czynniki, których źródłem jest sam uczeń

    Źródłem wielu czynników determinujących powodzenie pracy dydaktycznej jest sam uczeń. Na podstawie licznych badań nad przyczynami niepowodzenia szkolnego stwierdza się, że źródłem tego zjawiska może być:

  • organizm ucznia (tj. jego rozwój fizyczny, stan zdrowia, braki fizyczne, a także wygląd zewnętrzny) oraz
  • właściwości psychiczne ucznia (temperament, charakter, zainteresowania, a przede wszystkim poziom inteligencji).
    1) Czynniki natury fizycznej
    Zły stan zdrowia i różne defekty fizyczne (np. krótkowzroczność, zły słuch) w znacznym stopniu decydują o powodzeniu dziecka w nauce szkolnej, gdyż warunki te utrudniają mu korzystanie z lekcji i udział w pracy klasy. U dziecka chorowitego, które wskutek złego stanu zdrowia często opuszcza lekcje szkolne, powstają znaczne luki w wiadomościach. Braki te uniemożliwiają mu zrozumienie i opanowanie nowego materiału przerabianego w szkole, powodują narastanie trudności szkolnych i otrzymywanie ocen niedostatecznych, a w konsekwencji prowadzą do opóźnienia w nauce i drugoroczności.
    Niektóre wady fizyczne (np. ułomność nóg) mogą czasem na zasadzie mechanizmu kompensacji wpływać dodatnio na wyniki pracy szkolnej ucznia. Może on osiągnąć znaczenie w grupie tylko dzięki wiedzy i umiejętnościom intelektualnym i to wzmacnia jego zainteresowanie nauką. Na ogół jednak wady fizyczne wywołują trudności przystosowawcze, przeszkadzając dziecku w nauce szkolnej. Dziecko takie czuje się gorsze od innych, do niczego nie zdolne, staje się zahamowane i zrezygnowane.
    2) Właściwości psychiczne ucznia
    Wśród czynników psychicznych decydujących o powodzeniu szkolnym na pierwsze miejsce wysuwa się inteligencja ucznia, przez którą rozumiemy przede wszystkim zdolność rozumowania i sensownego działania w nowych sytuacjach. Decyduje ona o łatwości i szybkości przyswajania nowego materiału nauczania.
    Zależność wyników nauczania od inteligencji ucznia jest szczególnie widoczna w przypadkach wszelkich opóźnień w rozwoju umysłowym. Psycholog francuski R. Zazzo przyjmuje na podstawie licznych prac badawczych, że przy poziomie inteligencji wyrażającym się ilorazem poniżej 80 (tj. przy rozwoju opóźnionym około 2 lat w stosunku do średniej normy dla danego wieku) dziecko z reguły nie nadąża w nauce za swoimi rówieśnikami i może przechodzić z klasy do klasy pod warunkiem, że jego sytuacja domowa i stan zdrowia będą dobre.
    Przy przeciętnym lub wysokim poziomie inteligencji zależność wyników nauczania od inteligencji ucznia nie jest tak wyraźna, gdyż w grę wchodzi wtedy działanie innych czynników psychicznych i środowiskowych. Nierzadko więc zdolni uczniowie uczą się zaledwie przeciętnie lub nawet słabo, np. z powodu braku zainteresowania nauką szkolną lub ze względu na niesprzyjające warunki rodzinne.
    Duży wpływ na postępy szkolne ucznia wywiera temperament dziecka, a zwłaszcza równowaga lub brak równowagi procesów nerwowych. Dzieci nadpobudliwe, "wiercipięty", nie uważają na lekcjach, nie umieją się skupić i wskutek tego ich wyniki w nauce są z reguły poniżej ich możliwości intelektualnych. Podobnie dzieci zahamowane, które mają trudności w swobodnym wypowiadaniu się na lekcjach, uchodzą często za mniej zdolne niż są w istocie, i z powodu zmniejszonej aktywności na lekcjach często otrzymują słabe oceny. Nadmierna ruchliwość przy miernej inteligencji obniża wyniki nauczania już w pierwszej i drugiej klasie szkoły podstawowej.
    Zainteresowania ucznia wpływają również na jego powodzenie w pracy szkolnej. Zainteresowanie jako pewna postawa uczuciowa wobec określonych treści lub działań aktywizuje czynności psychiczne i dlatego jego wpływ na wyniki uczenia się może być bardzo znaczny. Eksperyment pedagogiczny przeprowadzony przez A. Gurycką pokazuje, że rozbudzenie zainteresowań dla problemów intelektualnych i pracy umysłowej podnosi wyniki w nauce u słabych uczniów. Najsłabsi uczniowie mają z reguły nikłe zainteresowania czy zamiłowania i to przeważnie nie związane z problematyką pracy szkolnej.
    Dla zapewnienia dziecku powodzenia w nauce lub niedopuszczenia do powstania niepowodzenia czy ewentualnego jego zlikwidowania - ważna jest diagnoza, jaki jest w danym momencie poziom intelektualny dziecka. Badania, które prowadzą do ustalenia aktualnej, konkretnej diagnozy, pozwalają na obmyślenie odpowiednich środków pedagogicznych.
    Liczne badania w Ameryce dowiodły, że poziom mierzonej inteligencji jest ściśle związany z poziomem społeczno - ekonomicznym rodziców dziecka, a bardzo wysoka korelacja między ilorazem inteligencji, a tym poziomem nie jest wynikiem "mocniejszego" czy "słabszego" intelektu dziecka.
    Grupę przyczyn, które w dużej liczbie przypadków występują jako dominujące przy powstawaniu niepowodzenia w nauce szkolnej, są tzw. przyczyny emocjonalne. Wszelkie emocje ujawniają się głównie w stosunkach z innymi ludźmi, albo są rezultatem tych stosunków. Powoduje to, że przyczyny emocjonalne wiążą się bardzo ściśle ze społecznymi. Jednakże dla lepszego zrozumienia problemu niepowodzenia w nauce szkolnej należy je rozpatrywać oddzielnie.
    Emocja (czy wzruszenie) to stan wewnętrzny człowieka. Stan ten możemy odkryć apelując do jednostki, która go przeżywa, albo też wnioskować o nim za pomocą obiektywnej analizy zachowania się jednostki.
    Znajomość rodzajów zaburzeń emocjonalnych, czyli inaczej faz upośledzenia w tej dziedzinie, łącznie ze znajomością rozwoju życia emocjonalnego, pozwala lepiej zrozumieć dziecko, a tym samym lepiej kierować jego losami i umożliwić mu powodzenia w nauce szkolnej.
    Klasyfikacji rodzajów zaburzeń emocjonalnych jest dużo, wszystkie jednak dadzą się ująć w dwie grupy:
    1) klasyfikacja, której punktem wyjścia będzie podział cech charakterologicznych lub emocjonalnych,
    2) klasyfikacja według wzrastającego natężenia reakcji dziecka na warunki zewnętrzne.
    Ta z kolei może być klasyfikacją o bardziej psychologicznym zabarwieniu i będzie miała wtedy na celu wskazanie odpowiednich form indywidualnej terapii dziecka.
    Inna klasyfikacja dzieli dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi na cztery grupy.
    - W pierwszej znajdują się dzieci tzw. normalne lub wykazujące normalne wahania w borykaniu się z nowymi sytuacjami. Zaburzenia ich ujawniają się w zmianach usposobienia i działania w zależności od zmian, jakie zachodzą w ich środowisku. Jeżeli odchylenia w zachowaniu się dzieci zostaną w porę zauważone i odpowiednio się nimi pokieruje, wtedy rodzaje zaburzeń mogą nie pozostawić po sobie żadnego śladu. Aby tak mogło być, nauczyciel, czy też inny wychowawca musi dobrze znać ogólne zasady emocjonalnego rozwoju dziecka.
    - Drugą grupę stanowią dzieci o bardziej już skomplikowanych formach zaburzenia. Cechą charakterystyczną tej grupy jest to, że nie możemy już tak łatwo powiązać danej manifestacji zaburzenia w zachowaniu z konkretną przyczyną zewnętrzną. Trudności w nauce szkolnej dzieci należącej do tej grupy, jakkolwiek już poważne, nie powodują jeszcze zerwania kontaktu dzieci ze szkołą. Nakierowanie tych dzieci na normalną drogę rozwojową zależy wyłącznie od właściwego działania szkoły. Dzieci takie wymagają odpowiedniej opieki psychologicznej.
    - Trzecią grupę tworzą dzieci o bardzo zaawansowanych zaburzeniach w zachowaniu się, przy czym ich najbardziej charakterystyczną cechą jest fakt, że w zmienionym środowisku ujawniają one te same manifestacje, co w środowisku dawniejszym. Na tym etapie rozwoju zaburzenia, zmiana środowiska już wiele nie zdziała. Mimo, iż szkoła nie odnosi wielkich sukcesów z dziećmi należącymi do tej grupy, to jednak nie wolno jej całkowicie zrzucić z siebie odpowiedzialności. Opieka nad nimi przechodzi w ręce lekarzy - psychiatrów, a czynniki pedagogiczne przyjmują rolę pomocniczą. Tę grupę dzieci można nazwać "niedostosowanymi" czy raczej "źle dostosowanymi".
    - Czwartą i ostatnią grupę stanowią dzieci z tak zaawansowanymi formami zaburzeń w usposobieniu i zachowaniu się, że leczenie ich musi odbywać się w zakładach zamkniętych. Dzieci te są całkowicie "źle dostosowane".
    Na podstawie powyższej klasyfikacji psychologicznej, w której za punkt wyjścia przyjmuje się emocjonalne odchylenia od normy, można stwierdzić, że w trzeciej i czwartej fazie obejmuje ona już społeczne formy tego odchylenia. Jest to zupełnie naturalne, ponieważ trudności emocjonalne powstają przede wszystkim w wyniku niewłaściwych interakcji organizmu i środowiska. W klasyfikacji tej uderza fakt, że na każdym etapie rozwojowym inaczej układa się stosunek szkoła - uczeń. W pierwszych dwóch etapach trudności emocjonalne powodują niepowodzenie w nauce szkolnej, później niepowodzenie to pogłębia trudności emocjonalne, które z kolei to niepowodzenie powiększają.

    Społeczne przyczyny niepowodzenia w nauce

    Na problem społecznych przyczyn niepowodzenia w nauce można patrzeć dwojako:
    1) Chcąc się zorientować, jakie formy zachowania się dziecka są w jego wieku nienormalne, należy choćby ogólnie znać proces rozwoju społecznego dziecka. Znając ten rozwój, można przewidzieć, czego od danego dziecka należy oczekiwać.
    2) W praktyce wychowawczej obiektem zainteresowania są głównie dzieci, które zachowują się niezgodnie z obowiązującymi zasadami. W związku z tym mówi się o tzw. upośledzeniu społecznym.
    Niektóre formy zachowania się dziecka w pewnym jego wieku można i należy uznać za naturalne. Jeśli jednak trwają one zbyt długo, określa się je mianem antyspołecznych. Wychowawca musi na tyle przynajmniej orientować się w rozwoju społecznym dziecka, by mógł w każdej chwili określić, co w danym momencie jest naturalne, a co aspołeczne czy nawet antyspołeczne. Taka znajomość sytuacji powinna mu umożliwić zapobieżenie czekaniu, aż dziecko stanie się całkiem upośledzone społecznie. Ta bierna postawa, a czasem udawanie, że się coś robi, jest głównym powodem niepowodzenia wszelkich tzw. akcji resocjalizacji.
    W szukaniu społecznych przyczyn niepowodzenia dziecka w nauce szkolnej należy zwracać uwagę na organizację środowiska, w jakim przebywa dane dziecko. Chcąc doprowadzić do tego, by dziecko było właściwie wychowane społecznie, tzn. by mogło ono osiągać pełnię równowagi między egoizmem a altruizmem, muszą istnieć w najważniejszym okresie jego społecznego rozwoju pewne warunki. Braki i niedomagania środowiska wychowującego albo nie pozwolą na wyrobienie społecznej postawy u dziecka (dziecko tzw. zaniedbane), albo przyczynią się do ukształtowania w nim antyspołecznej postawy.
    Braki te można uszeregować następująco:
    1. Rozbita rodzina z jej najbardziej niebezpiecznym dla dziecka zjawiskiem, jakim jest "złe pożycie rodziców".
    2. Brak pozytywnego wpływu wychowawczego, tj. brak zainteresowania się dzieckiem i opieki nad nim.
    3. Negatywny wpływ wywierany przez rodzinę - awantury i alkoholizm.
    Warunki domowe (czy w ogóle środowiskowe) mogą być nieraz dominującą przyczyną niepowodzenia, a wtedy od ich zmiany trzeba zaczynać proces reedukacji. Analiza statystyczna nie ukaże jednak takiej sytuacji. Do stwierdzenia bowiem przyczyny dominującej potrzebna jest analiza indywidualna.
    Poszukiwanie przyczyn trudności w nauce jest związane z analizowaniem indywidualnej sytuacji każdego ucznia. Obserwowanie w środowisku domowym i szkolnym określonych postaw i przejawów zachowania dzieci może prowadzić do ustalenia typowych rodzajów i przyczyn trudności w nauce.

    Literatura:
    Gurycka A. (1995) O budzeniu zainteresowań nauką u słabych uczniów "Rocznik Instytutu Pedagogiki" T. I.
    Konopnicki J. (1961) Problem opóźnienia w nauce szkolnej. Wrocław - Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
    Konopnicki J. (1966) Powodzenia i niepowodzenia szkolne. Warszawa: PZWS.
    Kupisiewicz Cz. (1964) Niepowodzenia dydaktyczne. Przyczyny i niektóre środki zaradcze. Warszawa: PZWS.
    Pańtak G. (1991) Trudności w nauce jako podstawowa przyczyna niepowodzeń szkolnych "Problemy Opiekuńczo Wychowawcze" nr 2, s. 70-78.
    Przetacznik - Gierowska M., Makiełło - Jarża G. (1985) Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego. Warszawa: WSiP.
    Radlińska H. (1937) Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych. Warszawa: Nasza Księgarnia.
    Tyszkowa M. (1964) Indywidualne przyczyny powodzeń i niepowodzeń dziecka w pracy szkolnej W: L. Wołoszynowa (red.) Materiały do nauczania psychologii. Seria II T.I Warszawa: PWN.

    Iwona Walas

  • Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

    X


    Zarejestruj się lub zaloguj,
    aby mieć pełny dostęp
    do serwisu edukacyjnego.




    www.szkolnictwo.pl

    e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
    - największy w Polsce katalog szkół
    - ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




    Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

    Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




    Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie