1. Zainteresowania czytelnicze, a rozwój psychofizyczny dziecka w młodszym wieku szkolnym.
Pomiędzy siódmym, a dziewiątym rokiem życia u dziecka następuje szybki rozwój możliwości myślowych operacji konkretnych, dokonuje się radykalna zmiana sytuacji czytelnika. Z odbiorcy literatury- poprzez pośrednika (rodzic, nauczyciel przedszkola) - staje się odbiorcą samodzielnym, ponieważ jest to czas, w którym dziecko opanowuje, a następnie doskonali technikę czytania.
Drugim istotnym elementem zmiany jest to, że czytanie, które dotychczas było pojmowane w kategoriach przyjemności, zabawy, staje się obowiązkiem szkolnym, łączy się z przymusem i oceną.
Jest to moment przełomowy dla rozwoju zainteresowań czytelniczych, ponieważ u ucznia, u którego wystąpią trudności w opanowaniu techniki czytania oraz czytania ze zrozumieniem, a co za tym idzie niepowodzenia szkolne, może nastąpić trwały uraz do czytelnictwa.
Ważne jest, aby łagodzić niekorzystne skutki lektury wymuszonej u dzieci mających trudności w czytaniu. Natomiast dzieciom, którym czytanie przychodzi z łatwością, należy dostarczać coraz to nowych bodźców zachęcających do sięgania po książkę.
W pierwszych latach szkolnych podobnie, jak w okresie poprzedzającym, nadal dominuje baśń. Dziecko powoli opanowuje sztukę czytania, pokonuje warstwę semantyczną, interesuje się tekstami krótszymi, nie może jeszcze uchwycić całości znaczeniowej utworu. Nadal odwołuje się do pomocy ilustracji i dorosłych.
Czytanie baśni wywiera wpływ na rozwój społeczny i emocjonalny dziecka. Pod wpływem lektury dziecko uczy się kochać, współczuć, podziwiać, potępiać.
2. Sposoby rozwijania zainteresowań czytelniczych u dziecka w młodszym wieku szkolnym.
Potrzeba kontaktu z książką nie powstaje samorzutnie. To właśnie dorośli (nauczyciele i rodzice) powinni ją zaszczepić w procesie nauczania i wychowania.
Joanna Papuzińska wyróżnia 3 fazy rozwoju zainteresowań czytelniczych:
faza I- to doprowadzenie dziecka do umiejętności odczytywania znaczeń ilustracji książkowych poprzez dowolne opowieści nawiązujące do obrazków, wyszukiwanie na nich znajomych elementów świata rzeczywistego,
faza II- to wytworzenie zażyłości dziecka z tekstem literackim, budzenie wrażliwości na piękne słowo, rytm, rym, nastrój utworu,
faza III- jest to doprowadzenie do stanu, w którym dziecko będzie rozumiało utwory fabularne odznaczające się zmiennością sytuacji, następstwem zróżnicowanych wydarzeń.
Planując pracę dydaktyczno- wychowawczą w nauczaniu zintegrowanym należy dokładnie poznać umiejętność czytania ze zrozumieniem, aby we właściwy sposób ukierunkować i zaplanować rozwijanie zainteresowań czytelniczych i doskonalenie techniki czytania.
Zainteresowania czytelnicze staramy się rozwijać przy wszystkich nadarzających się okazjach, stosując różnorodność metod i form.
Zainteresowania czytelnicze można kształtować poprzez:
Odczytanie ciekawego fragmentu z danej książki-dziecko zainteresowane rozwojem przedstawionej sytuacji bądź losami bohatera sięgnie po książkę, aby zaspokoić swoją ciekawość.
Nawiązanie do osoby autora, poprzez zorganizowanie spotkania, napisanie listu bądź zorganizowanie wystawki książek.
Przedstawienie sylwetek głównych bohaterów w teatrzyku kukiełkowym.
Czytanie z podziałem na role, czy też inscenizowanie wybranych utworów lub ich fragmentów-czynny udział uczniów w powyższych przedsięwzięciach pobudza emocje, co powoduje, że dzieci z zapałem uczą się ról, przygotowują rekwizyty.
Konkursy czytelnicze:
- konkurs pięknego czytania,
- konkurs w oparciu o znajomość lektury,
- konkurs plastyczny na podstawie określonej lub dowolnej, samodzielnie przeczytanej książki,
- konkurs recytatorski i in.
Działalność koła recytatorsko-teatralnego.
Pisanie opowiadań na podstawie lektury.
Dopisywanie dalszych losów bohaterów, gdzie uczniowie dają upust fantazji, tworzą coś według własnego planu, własnej wizji.
Czytanie czasopism dziecięcych-zachęcanie do czytania poprzez ukazywanie różnorodności form: opowiadania, wiersze, zagadki, ciekawostki, łamigłówki, szarady, rebusy.
Lekcje biblioteczne, podczas których uczniowie poznają zasady korzystania z biblioteki, czytelni, katalogów. Biblioteki organizują szereg imprez, konkurów, wystaw, które mają zachęcić czytelnika do chętnego korzystania z księgozbiorów.
Gry i zabawy czytelnicze-diagramy z ukrytymi tytułami, krzyżówki na podstawie treści utworów, zgaduj-zgadula, przyporządkowywanie autorów do tytułów itd.
Prezentację książek przez starszych kolegów, którzy często są autorytetami dla maluchów.
Oglądanie filmów, przedstawień teatralnych.
Sposobów na rozwijanie zainteresowań czytelniczych może być znacznie więcej, zależy to od pomysłowości i inwencji nauczyciela lub rodzica. Czasami pomysłodawcami stają się sami uczniowie-czytelnicy, a ich pomysły bywają oryginalne i nowatorskie.
3. Celowość rozwijania zainteresowań czytelniczych.
Książka odgrywa znaczącą rolę w życiu człowieka. Kto po nią sięga, staje się bogatszy, zarówno w sferze emocjonalnej, jak i poznawczej.
Książka jest pomocna w kształtowaniu zasad społeczno-moralnych dziecka i budzeniu jego doznań estetycznych.
Poprzez utwory literackie dziecko:
uczy się odróżniać prawdę od fałszu, dobro od zła,
poszukuje prawd moralnych i zrozumienia świata,
ma kontakt z pięknem i kształtuje potrzebę obcowania z nim,
dostrzega wartości społeczne: koleżeństwo, poszanowanie pracy, poczucie honoru, poszanowanie drugiego człowieka,
kształtuje pozytywne cechy charakteru: uczynność, miłość, opiekuńczość, wrażliwość, tolerancję i in.
poznaje piękno ojczystego kraju, historię, folklor, tradycje, życie innych ludzi,
rozwija uczucia patriotyczne,
rozwija wrażliwość estetyczną, samodzielne myślenie, pomysłowość,
wyrabia w sobie poczucie piękna.
Oddziaływanie książki na psychikę dziecka jest wielostronne: przekazuje wiedzę o świecie, ma wpływ na wolę i uczucia, na kształtowanie zainteresowań, kształtowanie postaw życiowych i charakteru. Dlatego właśnie rozwijanie zainteresowań czytelniczych jest ważnym zadaniem dla nauczycieli i rodziców.
Literatura:
1. J. Papuzińska, Książki, dzieci, biblioteka, Z zagadnień upowszechniania czytelnictwa i książki dziecięcej, W-wa 1992r.
2. J. Długosz, Materiały do pracy z tekstem literackim w klasach początkowych.
3. A. Wajda, Metodyka i organizacja czytelnictwa, PWN, W-wa 1983r.
4. E. Skubich, Jak rozwijałem zamiłowania czytelnicze, Życie Szkoły 2/2001r.
Iwona Cecka
Szkoła Podstawowa w Klonowie (gmina Zbójno) |
