Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Metody aktywizujące w nauczaniu

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 56552 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 


Zdzisława Łaska-Burzyk
Nauczyciel
Szkoły Podstawowej
w Gazomi.

METODY AKTYWIZUJĄCE W NAUCZANIU - REFERAT

METODY AKTYWIZUJĄCE – to sposób działania grup i prowadzącego umożliwiający aktywne uczenie się, czyli uczenie się poprzez działania i przeżywanie.
Metody te charakteryzują się:
  • dużą siłą stymulowania aktywności uczniów i nauczycieli
  • wysoką skutecznością
  • dużą różnorodnością i atrakcyjnością działania
     Metody aktywizujące pozwalają nie tylko rozbudzić w uczniu zainteresowanie przedmiotem czy sprawdzić jego wiedzę.
     Główna zaleta tych metod polega na doskonaleniu umiejętności przydatnych nie tylko podczas lekcji, ale również w codziennym życiu , np. umiejętności wyciągania wniosków, myślenia analitycznego i krytycznego, łączenia zdarzeń i faktów w związki przyczynowo-skutkowe, umiejętności właściwego zachowania się w nowej sytuacji , komunikatywności, dyskutowania, kreatywności.
     Metody aktywizujące rozumiemy jako wskazówki, sposoby działania, które pomogą uczniom:
  • pogłębić zainteresowanie wspólną sprawą,
  • przyswoić bez trudu wiedzę
  • rozwinąć własne pomysły,
  • komunikować się,
  • dyskutować i spierać się na różne tematy.
Każda metoda zakwalifikowana jest do etapów edukacji:
I. Szkoła podstawowa
II. Gimnazjum
III. Szkoła średnia
Większość metod da się stosować co najmniej na 2 etapach.

Co przemawia za stosowaniem metod aktywizujących?
     Stosowanie na lekcji aktywizujących metod nauczania i uczenia się pomaga nie tylko uczniom, lecz także ułatwia pracę nauczycielowi. Wprawdzie nauczyciel, który decyduje się na pracę według wybranej metody musi:
  • przygotować wcześniej materiały,
  • zaaranżować miejsce nauki( przygotować materiały, odpowiednio ustawić stoliki ,ławki),
  • pokonać własną niepewność przed eksperymentowaniem na lekcji,
  • doskonalić swoje umiejętności metodyczno-dydaktyczne, co w początkowej fazie nie jest łatwe i wymaga dodatkowej pracy, jest to obciążenie przejściowe, które procentuje w przyszłości na wielu płaszczyznach.
Nauczyciel pracujący metodami aktywizującymi w dość krótkim czasie odchodzi od swojej dotychczasowej roli nauczyciela – eksperta w kierunku nauczyciela:
  • doradcy który jest do dyspozycji, gdy uczniowie mają problem z rozwiązaniem trudnego zadania, lub gdy go nie rozumieją, a także wtedy, gdy są niepewni;
  • animatora- który inicjuje metody i objaśnia ich znaczenie dla procesu nauczenia się, przedstawia cele uczenia się i przygotowuje materiał do pracy;
  • obserwatora i słuchacza- który obserwuje uczniów przy pracy i dzieli się z nimi tymi obserwacjami;
  • uczestnika procesu dydaktycznego- który wie, że nie musi być doskonały i jest przykładem osoby, która uczy się przez całe życie;
  • partnera- który jest gotowy modyfikować przygotowaną wcześniej lekcję w zależności od sytuacji w klasie.
Ujęcie metod z perspektywy obu uczestników procesu dydaktycznego odzwierciedla następujące założenia:
  • Nauczyciel i uczeń są partnerami, czyli oboje tak samo są odpowiedzialni za wyniki wspólnej pracy. Razem decydują o sposobach dochodzenia do wyników
  • Nauczyciel i uczeń przyjmują nowe role, czyli nauczyciel przestaje być wszystkowiedzącym autorytetem, staje się doradcą, organizatorem. Uczeń natomiast z biernego odbiorcy działań dydaktycznych przeobraża się w aktywnego uczestnika planowania, organizowania i oceniania własnej pracy. Aby ta zamiana ról była możliwa, obie strony potrzebują artykułowania swoich potrzeb i wsparcia metodycznego.
     Jednym z najważniejszych zadań współczesnej szkoły jest przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy.
     Uczeń potrzebuje wskazówek jak organizować własny warsztat pracy, jak racjonalnie planować czas, jak uczyć się poza szkołą i jak w ogóle uczyć się samodzielnie.
     Nauczyciel i uczeń nie potrzebują gotowych rozwiązań lecz przykładów i impulsów i zachęt do eksperymentowania i różnego sposobu dochodzenia do wiedzy.
     Nauczyciel pracujący w sposób kreatywny przeżywa"wewnętrzne odrodzenie" odnajduje w sobie inspiracje i motywacje do przyjmowania nowych wyznań, odkrywa nieznane wcześniej możliwości pedagogiczne i metodyczne, doznaje dowartościowania i widzi w sobie ciekawe perspektywy zawodowe.
     Eksperymentowanie, tworzenie nowych koncepcji, twórcze dyskusje, innowacje- to wszystko wzmacnia nauczyciela także dlatego, że dzięki jego działaniom zmieniają się uczniowie.
     Uczniowie zaczynają być samodzielni, rozwijają własne strategie uczenia się, wyzwalają w sobie autentyczną motywację do ciekawości uczenia się.
     Nauczyciel ma przez to coraz rzadziej do czynienia z niesfornymi, znudzonymi i niechętnymi uczniami, a coraz bardziej obserwuje zaangażowanie, zainteresowanie i aktywność.
     Czuje się dzięki temu lepiej w szkole choćby doskwierał mu brak sprzętu i pomocy. Wszystkie metody aktywizujące pomagają rozwijać kompetencje kluczowe opisane w podstawie programowej kształcenia ogólnego z Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999r.

Metody aktywizujące można podzielić na:
  1. metody problemowe, rozwijające umiejętność krytycznego myślenia. Polegają one na przedstawieniu uczniom sytuacji problemowej oraz organizowaniu procesu poznawczego. Wykorzystywane są przy tym różnorodne źródła informacji np. filmy dydaktyczne, fotografie, rysunki, Internet, dane liczbowe. Na zachodzące wówczas procesy poznawczo-wychowawcze składa się analizowanie, wyjaśnianie, ocenianie, porównywanie i wnioskowanie. Przykładowe metody: burza mózgów, obserwacja, dyskusja panelowa, metoda problemowa, studium przypadku.
  2. metody ekspresji i impresji, nastawione na emocje i przeżycia. Powodują wzrost zaangażowania emocjonalnego uczniów. Jest on efektem doznań i przeżyć związanych z wykonywaniem określonych zadań(np. gra dydaktyczna).Przykładowe metody: drama, metoda symulacyjna, mapa mózgu, metoda laboratoryjna, metoda projektu
  3. metody graficznego zapisu, w których proces podejmowania decyzji przedstawia się na rysunku. Zachęcają do samodzielnego podejmowania decyzji. Przykładowe metody: drzewko decyzyjne, rybi szkielet, plakat, mapa mentalna, śnieżna kula, mapa skojarzeń.

     Oto kilka ciekawych metod aktywizujących uczniów klas I – III, które pozwalają na doznanie poczucia podmiotowości uczącego się dziecka.

BURZA MÓZGÓW
     Metoda zabawowa, kształtująca pomysłowość i wyobraźnię, inaczej giełda pomysłów. Pomysły mogą być oczywiste, codzienne, banalne, ale z czasem niespodziewane, fantastyczne, innowacyjne. Celem tej metody jest zgromadzenie w krótkim czasie dużej ilości pomysłów na rozwiązanie jakiegoś problemu. Prowadzący podaje problem, udziela głosu zgłaszającym pomysły rozwiązań, zapisuje na tablicy. Po wyczerpaniu pomysłów następuje dyskusja i wybór najlepszego rozwiązania.
    Metodę tę stosuje:
  • jako rozgrzewkę na początku zajęć,
  • dla utrwalenia wcześniej zdobytej wiedzy,
  • dla ustalenia poziomu posiadanej wiedzy,
  • dla znalezienia najlepszego rozwiązania jakiegoś problemu.
Metoda ta pozwala na:
  • włączenie wszystkich uczniów do pracy,
  • szybkie zgromadzenie dużej ilości pomysłów lub faktów,
  • przeprowadzenie rozgrzewki umysłu,
  • sprawdzenie posiadanej wiedzy.ANALIZA PRZYPADKU
         Jest metoda interpretacji zdarzeń rzeczywistych lub opracowanych na użytek jakiegoś problemu. Uczy, że istnieje wiele rozwiązań, a świat i życie jest złożone. W edukacji wczesnoszkolnej może dotyczyć problemu ekologii, spraw wychowawczych, relacji z kolegami. Punktem wyjścia może być wycinek prasowy, sytuacja nieporozumienia między kolegami w klasie Dochodzi do analizy przypadku: Co spowodowało taką sytuację? Co można zrobić?. Efektem pracy może być opracowany plan działania, recepty. Metoda ta pobudza do działania, myślenia, surowej oceny oraz poszukiwania wyjścia z trudnych sytuacji.

    METODA SYMULACYJNA – umożliwia uczniom stworzenie modelu pewnej rzeczywistości.
         Odgrywając w niej określone role, starają się oni osiągnąć wytyczony cel. Symulacja upraszcza w znacznym stopniu przedstawioną rzeczywistość. Jest to duża zabawa na " niby" Uczniowie odgrywają bohaterów symulowanego wydarzenia. Symulacje mogą obejmować takie umiejętności jak: rozmowa telefoniczna, zabawa w sklep, lekarza. Dzięki tej metodzie uczniowie rozwijają swoją inwencją twórczą, umiejętności społeczne i poznawcze. Kształtuje się ich system wartości. Metoda rozwija wrażliwość na problemy innych ludzi i przygotowuje do rozwiązywania trudnych problemów w realnym świecie.

    OPIS
         Uczniowie wraz z nauczycielem siedzą w kole. Wszyscy wyklaskują podany rytm. W takt rytmu kolejni uczestnicy wymieniają słowa kojarzące się z tematem. Nauczyciel jest uczestnikiem zabawy, ale jednocześnie czuwa nad jej przebiegiem.

         ZABAWA W SKOJARZENIA
         Metoda mająca na celu przygotowanie opisu czy narracji, pozwala na zgromadzenie słownictwa wokół tematu np. dom, teatr. Wprowadza w atmosferę pracy, skupienia, słuchania.

    PISANIE PO PŁYNĄCEJ KARTCE
         Zabawa polega na tym, że w trakcie mówienia nauczyciel przerywa przekaz informacji i posyła do uczniów sylwetkę rzeczy, czy przedmiotu, który jest charakterystyczny dla opisu lub narracji. Zadaniem każdego ucznia jest wpisanie słowa, zwrotu bądź zdania kojarzącego się z tematem w danej chwili. Po napisaniu kartka zostaje przesłana do kolejnej osoby w grupie.
         Metody aktywizujące stosowanie na lekcjach mają dużą i znaczącą rolę w procesie nauczania i uczenia się w klasach IV- V

    Metoda DRAMA – służy interpretacji utworów literackich, wydarzeń historycznych. Uczniowie działają zgodnie ze swoją wyobraźnią i "na gorąco" ustalają kierunek rozwoju fikcyjnych zdarzeń, w których uczestniczą. Każda osoba uczestnicząca w dramie działa na swoim poziomie rozwoju i nie oczekuje się od niej, by osiągała takie rezultaty jak inni. Ważne jest motywowanie do pracy uczniów nieśmiałych. Wszyscy są aktywnymi uczestnikami, nie ma podziału na aktorów i publiczność.

    GRY DYDAKTYCZNE – metoda oparta na zabawie wg ściśle określonych reguł opracowanych przez dorosłych. Jest to celowo organizowana sytuacja, oparta na opisie faktów i procesów, w której osoby uczące się rywalizują ze sobą w ramach określonych reguł. Termin "gry dydaktyczne" obejmuje inscenizacje operacyjne będące ćwiczeniami. Ich wspólną cechą jest współzawodnictwo i zabawa. Wśród gier dydaktycznych możemy wyróżnić gry:
    • quizowo – turniejowe
    • planszowe
    • sytuacyjne
    • symulacyjne
    • inscenizacje
    INSCENIZACJA – polega na przedstawieniu pewnego zdarzenia, część uczestników przyjmuje na siebie role osób występujących w zdarzeniu, pozostali są obserwatorami. Po inscenizacji dyskusja i ocena zainscenizowanego problemu.

    METODA PROJEKTÓW – opiera się na praktycznym działaniu dotyczącym realizacji pewnego zdarzenia (projektu) zaproponowanego i zaprojektowanego przez uczniów.
    Etapy pracy nad projektem:
    • określenie tematu projektu
    • zadania, które mają wykonać uczniowie, aby osiągnąć cele
    • źródła, do których należy sięgnąć przy zbieraniu informacji
    • termin prezentacji
    • kryteria oceny
    • praca nad projektem
    • prezentacja projektu
    • ocena projektu
    DRZEWKO DECYZYJNE
         Jest metodą realizującą decyzje w trudnych i niejednoznacznych sytuacjach. Może służyć analizie i pełnemu zrozumieniu ważnych decyzji w przyszłości. Pomaga uczniom przybliżyć kontrowersyjne postacie i decyzje, umożliwia podsumowanie wiadomości uczniów w atrakcyjnej formie oraz ich oceny. Z definicji wynika, że to wybór między dwiema lub więcej możliwościami. Wybór danego wariantu rozwiązania wymaga podjęcia decyzji zmusza ucznia do logicznego myślenia.

    MAPA SEMANTYCZNA
         Jest graficzną formą zapisu informacji, która może być zastosowana zarówno podczas lekcji rozpoczynającej nowy materiał, jak i powtórzeniowych. Jej zaletą jest prosty, semantyczny sposób zapisu informacji, przez co stają się one czytelne i łatwiejsze dla ucznia. Mapa semantyczna zastosowana równocześnie z dyskusją pozwala na usystematyzowanie informacji i ukazanie związków pomiędzy nimi.
         Metoda ta może być stosowana indywidualnie przez każdego ucznia, jak również element pracy zespołowej.

    METAPLAN
         Jest plastycznym zapisem dyskusji, w czasie której uczniowie analizują dany problem, próbują przewidzieć jego skutki oraz formułują wnioski. Metodę można stosować zarówno podczas pracy w grupach, jak i z całą klasą. Podczas pracy w zespołach uczniowie wypełniają schemat metaplanu i wybierają osobą referującą, natomiast podczas pracy całej klasy uczniowie na kartkach samoprzylepnych wypisują po jednym wniosku w odpowiedzi na pytania: " Jak było?", " Jak powinno być?", i " Dlaczego tak nie jest?". Następnie każdy uczeń przykleja w odpowiedniej części metaplanu swoje propozycje. Należy je przedyskutować, po czym klasa wspólnie wyciąga wnioski.

    PORFILIO
    1. Ustalenie zadania.
    2. Określenie rodzaju gromadzonych materiałów( widokówki, ilustracje, fotografie, mapy, plany, artykuły, dane statystyczne).
    3. Przygotowanie teczek ( skoroszytów) na zbierane materiały.
    4. Ustalenie terminu – na kiedy będą potrzebne.
    5. Wykorzystanie gromadzonych materiałów przy realizacji wcześniej ustalonych zagadnień.
    "444"
    1. Podział klasy na zespoły 4-osobowe (każdy zespół używa innego koloru pisaka)
    2. Każdy zespół proponuje 4 rozwiązania na przygotowanych kartogramach ( kartach pracy).
    3. Kartogramy wędrują w jednym kierunku i każdy zespół uzupełnia własnymi czterema pomysłami rozwiązań ( pomysły nie mogą się powtarzać).
    4. Powrót kartogramów do " pierwszych właścicieli", analiza zapisów i przygotowania prezentacji.
    5. Wybór najlepszych rozwiązań i ocena pracy grup.
    6. Zależności od liczby uczniów w klasie oraz liczby i rodzaju problemów, można stosować inny podział klasy i określić inną liczbę rozwiązań ( np. 462, 555, 563, 842).
         Każda z obecnie znanych metod nauczania może być modyfikowana i realizowana przy pomocy różnych technik, w taki sposób, aby zwiększyć jej skuteczność atrakcyjność.

    Literatura:
    1. Brudnik E. "Moszczyńska A. " Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie" Kielce 2000.
    2. Krzyżewska J.,Aktywizujące metody i techniki w edukacji" cz. II, Suwałki 2000.
    3. Ziętkiewicz E. "Jak aktywizować uczniów-Burza mózgów i inne techniki w edukacji"
  • Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

    X


    Zarejestruj się lub zaloguj,
    aby mieć pełny dostęp
    do serwisu edukacyjnego.




    www.szkolnictwo.pl

    e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
    - największy w Polsce katalog szkół
    - ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




    Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

    Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




    Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie