|
Celem wychowania w szkołach jest ukształtowanie wszechstronnie rozwiniętej osobowości każdej jednostki i przygotowanie jej do udziału w życiu dorosłego społeczeństwa. Realizacji tego celu służyć ma wyposażenie młodzieży w wiedzę o otaczającym ją świecie, życiu i zjawiskach zachodzących w społeczeństwie. Sama wiedza jednak nie wystarczy do uzyskania umiejętności życia w społeczeństwie.
Przy realizacji tego celu muszą być spełnione następujące warunki: odpowiedni stosunek społeczeństwa do jednostek upośledzonych, a w szczególności rozumienie ich specjalnych potrzeb, gotowość szkoły normalnej do przyjęcia dodatkowych zadań i obowiązków wobec dzieci odchylonych od normy, przygotowanie personelu pedagogicznego szkoły do pracy rewalidacyjnej, wyposażenie szkoły w niezbędne dla dzieci z odchyleniami od normy aparaty i środki dydaktyczne
Szkoła powinna kształtować umiejętność organizowania działania poprzez praktyczne doświadczenia. Nauczanie powinno mieć na uwadze nie tylko cele dydaktyczne ale i wychowawcze – kształtowanie pożądanych cech osobowości (pracowitość, obowiązkowość, odpowiedzialność, uprzejmość itp.) oraz odpowiednich form zachowania.
Zbiorowość uczniowska to małe społeczeństwo. Jego członkowie działają w różnych zespołach i grupach, takich jak klasy szkolne, organizacje uczniowskie, koła zainteresowań, grupy koleżeńskie. W prawidłowo funkcjonującej społeczności wszyscy uczniowie powinni mieć wpływ na organizację i bieg życia zbiorowego oraz na podejmowanie decyzji o wspólnych sprawach. Osiągnięcie tego celu jest możliwe poprzez organizowanie i doskonalenie samorządnej i samodzielnej działalności młodzieży. Zorganizowaną zaś formą samodzielnych poczynań ogółu uczniów w szkole stanowi samorząd uczniowski.
Jest on realizacją zapisu Konwencji (art. 13 i 15) oraz art. 55 ustawy o systemie oświaty. Samorząd tworzą wszyscy uczniowie szkoły lub placówki. Zasady wybierania i działania organów samorządu określa regulamin uchwalony przez ogół uczniów w głosowaniu równym, tajnym i powszechnym. Regulamin ten nie może być sprzeczny ze statutem szkoły lub placówki. Organy samorządu są jedynymi reprezentantami ogółu uczniów. Samorząd może przekazać radzie szkoły, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły (por. art. 12 i 13 Konwencji). Również opiniowaniu przez uczniów podlega mierzenie jakości pracy szkół i placówek (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 sierpnia 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych niezbędnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a także kwalifikacji osób, którym można zlecić prowadzenie badań i ekspertyz, Dz. U. Nr 67, poz. 759).
Tak więc sprowadzenie roli samorządu choćby do organizatora dyskotek jest zaprzeczeniem zarówno jego uprawnień, jak i szkolnej demokracji.
Znamienna jest zależność pomiędzy respektowaniem praw uczniów i podejmowaniem przez samorząd szkolny problemów ważnych dla społeczności uczniowskiej a dobrymi relacjami między nauczycielami i uczniami.
Niepokojąca i niezgodna z prawem jest również tendencja włączania regulaminu działania organów samorządu szkolnego określającego jego zadania i zasady funkcjonowania do programu wychowawczego szkoły. Program wychowawczy szkoły uchwala rada pedagogiczna po zasięgnięciu opinii rady rodziców i samorządu uczniowskiego, regulamin zaś, zgodnie z ustawą o systemie oświaty, uchwalany jest przez ogół uczniów w głosowaniu równym, tajnym i powszechnym. Nie może więc regulamin podlegać podwójnemu trybowi uchwalania. Jedynie szczegółowe kompetencje samorządu uczniowskiego określane są przez statut szkoły.
Przedstawiciele samorządu szkolnego wchodzą w skład posiadającej znaczne kompetencje opiniotwórcze Rady Szkoły lub Placówki.
Przed dokonaniem oceny pracy nauczyciela dyrektor szkoły zasięga opinii samorządu uczniowskiego (art. 6a Karty Nauczyciela oraz par. 3 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 lutego 1997 r. w sprawie kryteriów oraz szczegółowych zasad i trybu dokonywania oceny pracy nauczyciela oraz zadań i obowiązków dyrektora szkoły w zakresie opieki nad nauczycielami rozpoczynającymi pracę w zawodzie, Dz. U. Nr 18 poz. 101).
"Samorząd jest strukturą instytucjonalną z własnym statutem, aktywem i sekcjami pracy społeczno – wychowawczej, opierającą działalność na aktywności wychowanków, ich potrzebie działania, chęci osobistego uczestnictwa we wspólnych przedsięwzięciach, wysuwania inicjatyw oraz pragnienia podejmowania w miarę samodzielnych decyzji".
Współudział wychowanków w szerokim zakresie prac społecznie użytecznych stwarza możliwości ukształtowania w nich ważnych cech dojrzałości, korzystnych dla całego społeczeństwa. Kształtuje w wychowankach takie cechy charakteru, zachowania, postępowania jak: zdyscyplinowanie, rzetelność, konsekwencja w postępowaniu, umiejętność konstruktywnego współdziałania i współżycia.
Samorząd może stać się swoistą metodą wychowawczą czyli sposobem konsekwentnego i możliwie najbardziej skutecznego postępowania zmierzającego do realizacji wychowawczej zasady samorządności w instytucjach samorządu dzieci i młodzieży. Samorząd powinien obejmować nie tylko aktyw młodzieży, lecz całą młodzieżową społeczność.
Tam, gdzie samorząd sprowadza się tylko do niewielkiej grupki aktywistów nie możemy mówić o wychowaniu młodzieży w samorządności. Samorząd właściwy to organizacja młodzieżowa szkoły obejmująca całą społeczność młodzieżową całej placówki wychowawczej.
Przejawia się to tym, że wszyscy uczniowie szkoły należą do samorządu uczniowskiego, a uczniowie poszczególnych klas do samorządu klasowego. Przedstawiciele samorządów klasowych biorą udział w pracach samorządu uczniowskiego. Tworzą oni radę samorządu, która jest władzą wykonawczą, organem kierującym i organizującym życie zbiorowe.
Uczniowie ci mają możliwość dotarcia do każdego ucznia, aktywizowania ogółu uczniów i włączenie ich w organizację szklonego życia.
Zadania samorządu uczniowskiego oraz jego uprawnienia są dosyć rozległe i jeżeli młodzież potrafi dobrze z nich skorzystać to jej udział w kierowaniu życiem szkoły jest rzeczywiście znaczny, widoczny i ma to niewątpliwie wpływ na pełne osiąganie celów działalności samorządowej.
Duże znaczenie w pracy samorządu ma osoba opiekująca się nim.
"Aby samorząd nie był powołaną z racji obowiązku strukturą, należy jego prowadzenie powierzyć takiemu wychowawcy, który dobrze orientuje się w środowisku szkolnym i pozaszkolnym młodzieży, który jest zaangażowany, doświadczony oraz cechuje się demokratyczną i szczerą postawą".
Opiekun taki powinien mieć wyrobioną u dzieci i młodzieży pozycję i autorytet, łatwiej wówczas przewidywać skutki.
"Jeśli nie podda się rutynie i emocjonalnemu zmęczeniu, jakie występuje już po kilku latach pracy, jeśli będzie umiał cieszyć się wynikami swojej pracy i osiągnięciami młodzieży, zostanie najlepszym partnerem dla swoich podopiecznych, którzy przy nim i pod jego kierownictwem będą się uczyć życia dla ludzi".
(Opracował nauczyciel Specjalnego Ośrodka Szkolno - Wychowawczego - mgr Adrian Lalik)
Bibliografia:
- O. Lipkowski, Problem integracji, Szkoła Specjalna, nr 1, 1976, s. 6 - 7
- Z. Prywer, Z. Ziarko, Samorządna i organizacyjna działalność dzieci i młodzieży w szkole, PWN, Warszawa 1980, s. 21.
- Departament Opieki i Profilaktyki Społecznej MEN, witryna internetowa
- A. Makowski, Wychowanie innowacyjne w internacie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1988, s. 16-17.
- A. Kamiński, Samorząd młodzieży jako metoda wychowawcza, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1985, s. 41
- E. Urbańska, Samorząd czy samorządność, Szkoła Specjalna, 1997, nr 2, s. 102
|
