Oprac.: mgr Elżbieta Srebro
Gimnastyka korekcyjna
Bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowania nie tylko umysłu ale i ciała jest gimnastyka. Te dzieci, które w sferze ruchu
mają problemy, lub też posiadają jakąś wadę postawy mogą uczestniczyć w zajęciach z gimnastyki korekcyjnej. To właśnie
gimnastyka korekcyjna jest tematem tej podstrony.
TWOJE DZIECKO MA WADĘ POSTAWY - INFORMATOR DLA RODZICÓW
Jeśli u Twojego dziecka wykryto wadę postawy a nie wiesz, co to znaczy i jak należy postępować, w niniejszej broszurce
znajdziesz potrzebne Ci informacje. Przez postawę wadliwą rozumiemy taką, w której na skutek wystąpienia wady doszło do
deformacji w ukształtowaniu kręgosłupa, klatki piersiowej, miednicy, kończyn dolnych czy stóp. Często, zwłaszcza na początku,
zmiany te nie muszą być utrwalone.
Najczęściej występujące u dzieci wady postawy:
PLECY WKLĘSLE (hiperlordoza)
PLECY OKRĄGLE (hiperkifoza)
BOCZNE SKRZYWIENIE KREGOSŁUPA (skolioza)
KOŚLAWOŚĆ KOLAN
STOPA PŁASKA
STOPA KOŚLAWA
POSTAWA jest to pozycja, jaką przyjmuje człowiek stojąc swobodnie. Prawidłowa postawa charakteryzuje się następującymi
cechami:
- prostym ustawieniem głowy,
- fizjologicznym wygięciem kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej oraz prostym kręgosłupem w płaszczyźnie czołowej,
- dobrze wysklepiona klatka piersiowa,
- dobrze podparta miednica na głowach kości udowej,
- prostymi kończynami dolnymi i prawidłowymi sklepieniami stopy.
SKĄD SIĘ BIORĄ WADY POSTAWY ?
Z uwagi na przyczyny powstawania wady postawy możemy podzielić na dwie grupy: wady wrodzone i wady nabyte.
1. Wady wrodzone.
Są to nieprawidłowości w układzie kostnym czy mięśniowym powstałe w okresie płodowym.
Najczęstsze z nich to: wady wrodzone klatki piersiowej i kręgosłupa np.: klatka piersiowa lejkowata czyli szewska, dodatkowe
kręgi, dodatkowe żebra, zrosty kręgów, kręgozmyk, wrodzony kręcz szyi; wady wrodzone w obrębie kończyn dolnych i stóp
np.: wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego, asymetria długości kończyn, wady stóp (stopa wydrążona, stopa końsko -
szpotawa, stopa piętowa, stopa szpotawa, stopa końska, stopa plaska , stopa płasko - koślawa); wady wrodzone mięśni np.:
wrodzona atonia mięśniowa, postępujący zanik mięśni itp.
2. Wady nabyte
Należą do nich wady powstałe na skutek przebytych chorób - wady rozwojowe oraz wady, które powstały na skutek zaburzenia
nawyku prawidłowej postawy ciała
- wady nawykowe.
- wady nabyte rozwojowe powstają najczęściej w wyniku chorób: krzywicy, gruźlicy i choroby Scheuermanna,
- wady nabyte albo czynnościowe powstają w wyniku działania na nasz organizm różnorodnych czynników:
a/ środowiskowych:
-siedzący tryb życia , zbyt mała ilość ruchu zwłaszcza na świeżym powietrzu,
- niewłaściwe obuwie i ubiór,
- nieodpowiednie noszenie teczki z książkami,
- niedostosowanie ławki szkolnej lub stanowiska pracy do warunków fizycznych dziecka i pracownika,
- złe oświetlenie,
- zła odległość od tablicy w szkole,
- złe warunki bytowe i higieniczne jak niedożywienie, zmęczenie, brak snu,
b. morfologicznych:
- zaburzenie napięcia mięśni powstałe na skutek choroby lub przemęczenia (np.
siedząca praca w pochylonej pozycji lub długotrwale stanie z pochyleniem tułowia),
c. fizjologicznych:
- zaburzenia czucia głębokiego, wady wzroku lub słuchu mogą utrwalać nawyk nieprawidłowego ustawienie ciała np.
krótkowzroczność bądź ubytki w polu widzenia lub jednostronna wada słuchu bywają przyczyną asymetrycznego trzymania
głowy.
Większość nawykowych wad powstaje w okresach najszybszego wzrostu dziecka, a więc miedzy 6 a 24 miesiącem życia oraz
między 5 - 8 oraz 11 - 14 rokiem.
WSKAZANIA I PRZECIWWSKAZANIA
CO ROBIĆ? LEKARSTWEM - RUCH I CWICZENIA
Można śmiało powiedzieć, że jedynym lekarstwem w zapobieganiu i leczeniu wad postawy jest wysiłek fizyczny i specjalistyczne
ćwiczenia, dobrane odpowiednio do rodzaju zaburzenia. Tylko w bardzo zaawansowanych wadach postawy i o dużym stopniu
zmian, stosuje się leczenie operacyjne lub za pomocą gorsetów. Jednak i w tych przypadkach ćwiczenia fizyczne są niezbędnym
uzupełnieniem procesu leczenia. Dodatkowo, ćwiczenia pod okiem specjalisty nie mają negatywnych działań ubocznych.
Aby ćwiczenia korekcyjne mogły przynieść spodziewany efekt należy wykonywać je systematycznie: w szkole na zajęciach
gimnastyki korekcyjnej - dwa razy w tygodniu i w domu - codziennie wyuczony zestaw, pod kontrolą przeszkolonego rodzica.
Niezbędna jest także ścisła współpraca rodziców dziecka z prowadzącym ćwiczenia, przestrzeganie wskazań i przeciwwskazań,
dostosowanie warunków życia dziecka do wymogów higieny pracy i odpoczynku. Wskazane jest również konsultowanie się z
lekarzem ortopedą lub rehabilitantem (fizjoterapeuta).
Wady postawy
Wskazania i przeciwwskazania
Boczne skrzywienie kręgosłupa (skolioza)
Niektóre skutki nie leczonej skoliozy:
- nieodwracalne zniekształcenie kręgosłupa, miednicy i klatki piersiowej (zmniejszenie pojemności płuc), powstawanie
garbu żebrowego - często kompleks psychiczny, zaburzenie czynności narządów wewnętrznych (głównie płuc i
serca), zaburzenie wzrostu, bóle korzonków, zmniejszenie sprawności fizycznej. Przeciwwskazania w zależności od
stopnia zaawansowania: często powtarzające się skoki, długotrwale biegi, mostki i przewroty, stanie na rękach i
głowie, podnoszenie ciężarów, nie należy niemowlę zbyt wcześnie sądząc, ani stawiać na nogi.
Wskazania: niemowlęta układać do spania na brzuchu, ćwiczenia korekcyjne w przedszkolu i w szkole pod opieką
specjalisty, kontrole u lekarza ortopedy, pływanie stylem klasycznym na brzuchu i na grzbiecie pod opieka specjalisty,
jazda na rowerze - siodełko powinno być opuszczone jak najniżej i jak najwyżej podniesiona kierownica celem
wyprostowanego ustawienia tułowia, łyżwiarstwo, narciarstwo, stała kontrola korekcji i utrzymywania prawidłowej
postawy ciała w ciągu dnia, siedzenia w ławce, podczas posiłków itd., wykonywać odpowiednie ćwiczenia domowe
zalecane przez specjalistę, codziennie w obecności rodzica.
Okrągłe plecy:
Skutki: ograniczona ruchomość klatki piersiowej, zmniejszona wydolność organizmu. Przeciwwskazania: stanie na
rękach, głowie, przewroty, kołyski. Wskazania: najkorzystniejsze pływanie na grzbiecie, najlepiej pod okiem specjalisty
(pływanie korekcyjne), leżenie na plecach - pozycja wypoczynkowa, gimnastyka korekcyjna pod okiem specjalisty,
zestaw ćwiczeń domowych, stała kontrola ortopedy.
Plecy wklęsłe (lordoza):
Skutki: zaburzenia w miesiączkowaniu, chroniczne zaparcia, dyskopatia. Przeciwwskazania: stanie na rękach, głowie,
mostki.
Wskazania: pływanie korekcyjne, gimnastyka korekcyjna, narciarstwo, łyżwiarstwo, jazda na rowerze, kontrola
ortopedyczna, wzmocnienie dolnej części kręgosłupa i mięśni brzucha - ćwiczenia domowe.
Kolana koślawe:
Skutki: płaskostopie, niewydolność chodu.
Przeciwwskazania: długie przebywanie w pozycji stojącej, unikanie rozkroku, unikanie otyłości, siad klęczny.
Wskazania: odpowiednie ćwiczenia korekcyjne, pływanie korekcyjne.
Stopa (pięta) koślawa:
Skutki: płaskostopie, niewydolność chodu.
Przeciwwskazania: długie przebywanie w pozycji stojącej, unikanie rozkroku, unikanie otyłości, siad klęczny.
Wskazania: odpowiednie ćwiczenia korekcyjne, pływanie korekcyjne, wkładki lub obuwie ortopedyczne.
Stopa plaska:
Skutki: niewydolność chodu, bóle kończyn dolnych i głowy.
Przeciwwskazania: długie przebywanie w pozycji stojącej, unikanie rozkroku, unikanie otyłości, siad klęczny.
Wskazania: odpowiednie ćwiczenia korekcyjne, pływanie korekcyjne, bieganie na boso, wkładki lub obuwie
ortopedyczne.
INNE ZALECENIA DLA RODZICÓW:
- nie należy prowadzić dziecka ciągle za ta sama rękę,
- przestrzegać racjonalnego odżywiania,
- dopasować ubranie dziecka do zajęć w pomieszczeniu i na powietrzu,
- obuwie dopasowane do wielkości stopy o twardej, elastycznej podeszwie, szerokim obcasie, zaokrąglonych
czubkach i usztywnionej kostce,
- stwarzanie możliwości dużej ilości ruchu (pływanie jest najbardziej optymalnym sportem: dotlenia, odciąża
kręgosłup, koryguje postawę),
- dostosowanie mebli używanych przez dziecko do jego wzrostu, głównie krzesełka i stolika do funkcji jedzenia, zabaw
i odrabiania lekcji,
- dziecko powinno spać na średnio twardym posłaniu, na plecach lub brzuchu, z maleńkim Jaśkiem pod głowa,
- nie powinno bawić się lub odrabiać lekcji przy okrągłym stole, powoduje to ucisk na klatkę piersiowa lub skrzywienie
boczne,
- nie powinno siadać na jednej podkurczonej nodze.
Obowiązująca zasada przy odrabianiu lekcji jest zmienność pozycji. Lekcje ustne można przygotowywać w pozycji
leżąc na brzuchu lub w pozycji klęcznej z podparciem na przedramionach,
- dziecko z koślawymi kolanami powinno unikać siadu klęcznego z rozstawionymi piętami, zaś z kolanami szpotawymi
unikać siadu skrzyżnego,
- rodzice nie powinni wyręczać dziecka w noszeniu tornistra, tylko pilnować czy jest prawidłowo noszony i sprawdzać
długość pasków i regulować je szczególnie w okresie przejściowym z jesieni na zimę oraz z zimy na wiosnę.
ZESTAW KOREKCYJNYCH ĆWICZEŃ DOMOWYCH
PRZECIW SKOLIOZIE (BOCZNEMU SKRZYWIENIU KREGOSŁUPA)
Dla dzieci 7 – 13 lat
• Stanie z taboretem, krzesłem, RR w górę – wdech. Siad na taborecik.
Skłon tułowia w przód, RR w dół – powolny wydech- taboret, krzesło.
• Leżenie przodem, unoszenie RR z laską w górę, wytrzymać. Ułożenie laski kanarku; wytrzymać i powrót do leżenia przodem. NN lekko uniesione w górę, palce obciągnięte, pośladki ściągnięte, wzrok skierowany na podłogę – laska, skakanka, koc.
• Klęk podparty (dłonie skierowane palcami do wewnątrz) – wdech. Ugiąć RR w łokciach, unieść prostą N w górę, palce obciągnięte-wydech. Powrót do pozycji wyjściowej, zmiana N.
• Leżenie przodem na stole, RR trzymają krawędź stołu z boku. Unoszenie NN z piłką trzymaną między stopami nie wyżej niż do poziomu stołu. Ułożenie stóp w zależności od ich budowy. Koc podłożony pod miednicą – stół, koc, piłka siatkowa, piłka nożna, jasiek.
• Pozycja wypoczynkowa. Leżenie tyłem, NN swobodnie ugięte w kolanach, oparte stopami o podłoże, RR ułożone pod głową, łokcie przylegają do podłoża. Ułożenie ciała w osi.
• Siad ugięty. NN ułożone pod szafą, RR ugięte w łokciach ( w przybliżeniu kąt prosty). Opady tułowia w tył. NN może przytrzymać druga osoba – szafa.
• Siad klęczny. RR ugięte w łokciach ( kąt prosty). Skłon w przód, dalekie wysuniecie RR po podłożu, głowa schowana między RR. Powrót do siadu klęcznego.
• Marsz po mieszkaniu. Dmuchanie nad głową piórka, „wacika”.
• Siad prosty. Skręt tułowia w tył, ułożenie dłoni za sobą na podłożu. Przejście do podporu przodem ( ciało wsparte na prostych RR i czubkach palców stóp). Powrót do PW przez ponowny skręt tułowia. Ćwiczyć raz przez prawe ramię , raz przez lewe ramię .
Ćwiczą dzieci powyżej 10 lat
• Leżenie tyłem. NN ugięte. Skręty kolan w prawo i w lewo ( dotknąć kolanami do podłoża). RR wzdłuż tułowia.
• Leżenie tyłem. NN ugięte w kolanach. Przeniesienie laski ( szeroki chwyt) za głowę – wdech. Opuścić laskę przodem – wydech – laska, pika, lalka, miś.
• Leżenie tyłem. NN ugięte w kolanach. Uniesienie bioder w górę i przetoczenie piłki . Powrót do leżenia – piłka, jasiek.
• Siad prosty podparty z tyłu. Przenoszenie prostych NN nad piłką , palce stóp obciągnięte - -piłka lub inna zabawka.
• Siad na taborecie tyłem do ściany, szafy. Woreczek (książka) na głowie – taboret, woreczek z piaskiem lub grochem, książka, ringo.
• Autokorekcja przed lustrem:
- stojąc przodem
- stojąc bokiem
Korygowanie ustawienia :
- głowy
- barków
- talii
- kolan
- stóp
- brzucha
- łopatek
Skorygowanie postawy przed lustrem. Marsz w tej postawie – lustro.
ZESTAW ĆWICZEŃ DOMOWYCH Z ZALECENIAMI I PRZECIWWSKAZANIAMI
DLA WADY - PLECY WKLĘSŁE
Sprzęt i przybory: krążek, koc, książka, stół, taboret.
• Chód we wspięciu na palcach z krążkiem na głowie podtrzymywanym rękami, łokcie skierowane w bok.
• W siadzie rozkrocznym uniesienie krążka w górę i przeniesienie nóg do siadu skrzyżnego – wdech, skłon tułowia w przód i powrót do rozkroku – wydech.
• W siadzie skulnym podpartym, palce stóp na krążku – odsuwanie i przesuwanie krążka w przód i w tył oraz okrężne ruchy krążkiem w lewo i prawo.
• W rozkroku przesuwanie krążka po podłodze zataczając kółka między stopami ( pisanie ósemki).
• W klęku podpartym dłonie skierowane do siebie – zginanie ramion w łokciach dotykanie brodą krążka ( przy prostowaniu ramion – wdech, przy uginaniu – wydech).
• W leżeniu tyłem ręce wyprostowane za głową, krążek między stopami – przejście do leżenia przewrotnego ( przeniesienie nóg za głowę, oddanie krążka rodzicowi powrót nóg do leżenia). W drugiej części ćwiczenia nogi wracają po krążek.
• W siadzie, krążek między stopami, podeszwy przylegają do krążka – podawanie krążka stopami do rąk i zabieranie.
• W leżeniu przodem na taborecie, stole – koc zabezpiecza miednicę, nogi przytrzymywane przez rodzica- powolny skłon tułowia w dół – wydech i unoszenie tułowia do poziomu, ramiona w bok, wdech.
• W leżeniu tyłem z ustalonymi, wyciągniętymi ramionami ( włożone pod szafę lub przytrzymuje rodzic), nogi zgięte w stawach biodrowych kolanowych, krążek miedzy stopami – przechylanie nóg w lewo i w prawo z dotknięciem podłogi.
ZALECENIA:
Słuchanie radia lub muzyki w pozycji leżąc na stole z jedną nogą ugiętą skulnie, drugą opuszczoną poza stół ugiętą w stawie kolanowym i przeprostowaną w stawie biodrowym. Leżenie 5-10min na plecach z ciężkim przedmiotem ( 2-kilogramowy woreczek wypełniony piaskiem) na brzuchu. Odrabianie lekcji siedzą na krześle z dobrym podparciem odcinka lędźwiowego i piersiowego dolnego; wskazane są również pozycje klęczne. Ponadto poleca się jazdę na rowerze, pływanie, narciarstwo i różne inne formy wszechstronnej aktywności ruchowej.
PRZECIWWSKAZANIA:
Unikanie wszystkich sytuacji zwiększających lordozę lędźwiową, m.in. sfinks (tj. z głową opartą na dłoniach, przy czym łokcie oparte są o podłoże), niewskazana jest gimnastyka artystyczna, łyżwiarstwo figurowe, akrobatyka. Z ćwiczeń i form ruchu przeciwwskazane są: mostek, kołyska, leżenie przodem z podparciem głowy na łokciach.
|
