Dla potrzeb pracy korekcyjno-kompensacyjnej z dziećmi dyslektycznymi można by wyróżnić cztery rodzaje trudności w czytaniu.
Pierwszy rodzaj trudności przejawia się w długotrwałym istnieniu niedojrzałych technik czytania, jak głoskowanie i sylabizowanie. Drugi rodzaj to błędy w czytaniu polegające na przekręcaniu i zupełnym zniekształcaniu tekstu oraz dodawaniu i opszczaniu liter, sylab, wyrazów, z odwracaniem ich kolejności itd.Błędy te często występują łącznie z niedojrzałymi tecznikami czytania. Niedojrzałe techniki i błędy dają czytanie mało płynne i niepoprawne. W wyniku takiego czytania obserwujemy luki w zakresie rozumienia i to jest trzecia, zasadnicza trudność dziecka dyslektycznego. Zakłóceniom tym towarzyszy na ogół wolne i nierówne tempo czytania- to jest czwarty rodzaj wspomnianych trudności.
Należałoby się teraz zastanowić nad tym, jakie środki i sposoby postępowania mogą okazać się szczególnie przydatne w usuwaniu tych trudności. Sprawą zasadniczą jest organizowanie sytuacji sprzyjajacych nauce płynnego i poprawnego czytania pray jednoczesnym eliminowaniu okoliczności, które mogą utrwalić występujące zaburzenia procesu czytania. Drugi, równoległy kierunek działania powinien obejmować usuwanie pojawiających się zakłóceń przez dobór odpowiednich ćwiczeń likwidujących zaobserwowane trudności.
Celem ćwiczeń w czytaniu jest opanowanie umiejętności czytania głośnego i cichego, doskonalenie tempa i techniki czytania oraz zrozumienia czytanego tekstu. Umiejętności te warunkują powodzenie szkolne ucznia, stwarzają możliwości korzystania z podręczników, czytania lektur i czytania rekreacyjnego. W dalszych latach nauki maleje znaczenie głośnego czytania, dominującą rolę odgrywa ciche czytanie dla własnych potrzeb. Jest to korzystne dla uczniów dyslektycznych, ponieważ wielu spośród nich nie jest w stanie opanować techniki pięknego czytania, z właściwą dykcją i intonacją. Dlatego też nie należy zmuszać ich na siłę do głośnego czytania ani przywiązywać nadmiernej wagi do pięknego czytania; znacznie ważniejsze jest zautomatyzowanie umiejętności czytania, aby sama w sobie nie stnowiła problemu dla dziecka oraz wykształcenie zdolności czytania ze zrozumieniem. Tym celom powinny służyć ćwiczenia w czytaniu.
W pracy terapeutycznej stosuje się następujące formy ćwiczeń:
- Czytanie całościowe sylsb i wyrazów.
- Czytanie wyrazów, zdań i tekstów sylabami.
- Czytanie sylsb i wyrazów w krótkich ekspozycjach.
- Czytanie naprzemienne sylab, wyrazów i zdań.
- Czytanie selektywne głośne i ciche.
- Czytanie z przesłoną (w okienku)
- Czytanie chóralne.
- Ćwiczenia w rozumieniu treści.
Ad.1. Celem ćwiczeń w czytaniu sylab jest nauczenie dzieci łącznego (nie globalnego) czytania sylab bez głoskowania. Poprzez automatyzację procesu syntezy.Cały czas należy dziecku uświadamiać, że sylaba, to dwa elementy, które czyta się razem. Kiedy dzieci czytają płynnie nowe, nie ćwiczone dotychczas sylaby, można porównać ich syntezy w wyrazach. Do ćwiczeń w czytaniu całościowym służą: rozsypanki sylabowe i wyrazowe, dobieranki, zagadki, loteryjki sylabowe, wyrazowe, obrazkowo-sylabowo-wyrazowe oraz rebusy.
Ad.2. Czytanie wyrazów, zdań i tekstów sylabami jest pożytecznym zajęciem, utrwalającym umiejętności analizy sylabowej wyrazów i kształtujacym syntezę sylab w wyrazach.
Ad.3.Czytanie w krótkich ekspozycjach służy doskonaleniu i automatyzacji procesów analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej w łącznym czytaniu sylab i wyrazów oraz kształtowniu gotowości pamieci.
Ad.4. Dzieci chętnie uczestniczą w tego typu ćwiczeniach. Wzmacniają one więź emocjonalną z terapeutą oraz motywację do czytania poprzez zmniejszone rozmiary zadań przeznaczonych dla dziecka, a także sprzyjają rozbudzeniu zainteresowania czytaną treścią.
Ad.5. Czytanie selektywne (wybiórcze) może być prowadzone w formie głośnego czytania tylko wybranych przez nauczyciela liter, sylab lub wyrazów, zawierających określone trudności. W cichym czytaniu selektywnym dzieci podkreslają wybrane elementy wyrazów lub całe wyrazy, następnie głosno je odczytują.
Ad.6.Czytanie z przesłoną stosuje się w początkowym etapie pracy dla poprawienia koncepcji uwagi i percepcji wzrokowej materiału literowego, poprzez ograniczenie pola przyspieszenia procesu automatyzacji czytania i poprawienia tempa czytania.
Ad.7. Czytanie chóralne stanowi najminiej specyficzną formę ćwiczeń i stosowane jest głównie w dalszych etapach pracy, kiedy dzieci już dość dobrze czytają, oraz gdy poziom umiejętności czytania w grupie jest wyrównany. Zaletą czytania chóralnego jest zachowanie pewnej anonimowości, która chroni dziecko przed kompromitacją oraz sprzyja redukowaniu lęku przed głośnym czytaniem i zwiazanymi z nimi napięcia emocjonalnego.
Ad.8. Od początku, we wszystkich ćwiczeniach zwiazanych z czytaniem należy zwrócić uwagę na rozumienie treści czytanych wyrazów, zdań i tekstów, aby zapobiec mechanicznemu czytaniu.Niezbędne jest zatem analizowanie tresci czytanych wyrazów.
Napisały:
Bożena Tejs
Regina Trandziuk. |
