Przygotowanie dzieci w wieku przedszkolnym do nauki pisania było przedmiotem zainteresowania wielu badaczy. Najczęściej analizowano ten problem szeroko określając dojrzałość szkolną dziecka. Równocześnie możemy zauważyć w literaturze psychologicznej i pedagogicznej wiele konkretnych odniesień do problemu dojrzałości szkolnej oraz gotowości do pisania.
Każda zmiana w życiu człowieka – zmiana pracy, podjęcie nowych zadań i obowiązków, wymaga odpowiedniego przygotowania się do ich wypełniania i spełniania określonych warunków. Dzieci rozpoczynające naukę przeżywają ten sam problem. Różnie reagują na zmienioną sytuację. Część z nich adoptuje się bardzo szybko i bez większych zakłóceń przyjmuje nowe obowiązki, część natomiast z trudem przystosowuje się do nowej sytuacji szkolnej.
Poziom przygotowania dzieci do nauki pisania w szkole jest bardzo zróżnicowany. Istniejący związek między wychowaniem przedszkolnym, a nauczaniem zintegrowanym powoduje, iż nie jest obojętne z jakim przygotowaniem rozpoczynają dzieci naukę w klasie pierwszej, a także czy miały trudności w okresie przedszkolnym w zakresie przygotowania do pisania oraz jakiego rodzaju były to trudności. Nauczyciele sześciolatków, aby uatrakcyjnić przygotowanie dzieci do nauki pisania prowadza różne zajęcia w formie zagadek słownych i rysunkowych.
U dzieci w wieku 6-7 lat zauważamy zmiany nie tylko w rozwoju fizycznym, ale też w rozwoju umysłowym dziecka. Współczesne dzieci maja więcej wyobrażeń i pojęć, mają odmienne zainteresowania otoczeniem. W centrum zainteresowań dzieci znajduje się przyroda, jej zjawiska i piękno. Obecnie dzieci w młodszym wieku szkolnym przyswajają w krótszym czasie więcej pojęć, wykazują większe zainteresowanie otoczeniem, światem przyrodniczym i geograficznym. Wiedzą więcej o materialnym świecie i o środowisku, w którym żyją, mniej natomiast o sprawach człowieka i ludzi.
Pierwszym środowiskiem, w którym dziecko przebywa do czasu rozpoczęcia nauki w szkole jest dom rodzinny. Odgrywa on szczególną rolę w kształtowaniu postaw społecznych i moralnych. Funkcją rodziny jest zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa i oparcia uczuciowego w sytuacjach nowych i trudnych. Takich sytuacji jest wiele, zwłaszcza w pierwszych dniach nauki. Mogą to być trudności w nauce, albo też w społecznym obcowaniu z nauczycielami i kolegami, a więc tzw. trudności w społecznym przystosowaniu. Oprócz domu rodzinnego na uspołecznienie dzieci w dużym stopniu wpływają nauczyciele i szkoła. Szkoła wprowadza uczniów w kulturę kraju, w którym żyją, przekazuje im dużą wiedzę, zaszczepia społeczne i moralne normy postępowania. Nauczyciele skupiają uwagę na procesie nauczania.
Dzieci od 6 –go roku życia powinny uczęszczać do przedszkola lub oddziału przedszkolnego w celu zapoznania się z programem i metodami dydaktyczno-wychowawczymi stosowanymi przez nauczycieli. Zadaniem przedszkola i oddziału przedszkolnego jest przygotowanie dzieci do podjęcia nauki w szkole. W roku 1992 Ministerstwo Edukacji Narodowej wydało Program pracy z dziećmi sześcioletnimi objętymi jednorazowym oddziaływaniem przedszkolnym. Powyższy program wyodrębnia treści przygotowujące do nauki pisania od przyswojenia elementarnej umiejętności czytania.
GOTOWOŚĆ DO NAUKI PISANIA skupia się wokół umysłowych, motorycznych i emocjonalno- społecznych właściwości dziecka 6-letniego.
Pod wpływem rozwoju intelektualno-motorycznego wyróżniamy:
1.spostrzeganie analityczno-reprodukcyjne, umożliwiające dziecku umiejętność odwzorowywania i odtwarzania znaków graficznych;
2.umiejętność przetwarzania obrazu graficznego na obraz ruchu dynamicznego;
3.orientację przestrzenną, która umożliwia dziecku odtwarzanie znaków graficznych w określonym miejscu na kartce, uwzględniając kierunek od strony lewej do prawej.
Pod względem dojrzałości fizycznej ( motorycznej) wyróżniamy:
1.koordynację ruchów ramienia, przedramienia, nadgarstka, dłoni i palców w procesie odtwarzania znaków graficznych;
2.szybkość odtwarzania (tempo pracy)
Pod względem gotowości emocjonalno-społecznej do nauki pisania wyróżniamy:
1.wrażliwość na polecenia;
2.wytrwałość w wykonywaniu zadań;
3.zdolność samokontroli i krytycznej oceny własnej pracy.
Jednym z zadań nauczyciela na szczeblu propedeutycznym jest wykształcenie nawyku poprawnego i kształtnego pisania, czyli pisania czytelnego, płynnego i estetycznego. Znawcy tego problemu stwierdzają, iż uczenie dzieci w młodszym wieku szkolnym pisania jest niezmiernie ważnym i trudnym elementem procesu dydaktyczno-wychowawczego. Wielu z nich podkreśla, że pismo uczniów klas początkowych jest mało czytelne, niespoiste oraz nieestetyczne.
Pismo i pisanie w początkowej fazie nauki jest dla ucznia umiejętnością nową, trudną do opanowania. Prawidłowy przebieg procesu pisania uzależniony jest od poziomu rozwoju analizatora wzrokowego i sprawności kinetyczno-ruchowej. Odpowiedni poziom rozwoju tych analizatorów pozwala na dokonywanie analizy i syntezy wyrazów, a także odtwarzanie bez konieczności posługiwania się wzorem danego wyrazu.
„PISANIE JEST WIĘC ZŁOŻONYM PROESEM PSYCHICZNYM I MOTORYCZNYM. UMIEJĘTNOŚĆ PISANIA , ZNACZENIU PSYCHOLOGICZNYM NALEŻY WIĘC TRAKTOWAĆ JAKO ZDOLNOŚĆ DO PISANIA , WYNIKAJĄCĄ Z KONKRETNEJ WIEDZY O LITERACH, A TAKŻE Z RUCHOWEGO OPANOWANIA ELEMENTÓW TEJ CZYNNOŚCI”
T. Nowacki wyróżnia następujące fazy rozwoju umiejętności pisania:
1.organizowanie czynności motorycznych i powstanie umiejętności;
2.ćwiczenia w podnoszeniu sprawności;
3.automatyzacja umiejętności;
4.przejście umiejętności w nawyk.
„PISANIE JEST TO PODDANIE SIĘ PEWNEJ DYSCYPLINIE MOTORYCZNEJ, POLEGAJĄCEJ NA KREŚLENIU SERII ZNAKÓW KONWENCJONALNYCH”.
Nauka pisania przebiega przez 2 etapy:
1.klasy 1 – 3, na tym etapie należy nauczyć dzieci pisać czytelnie i estetycznie, swobodnie i płynnie przy zachowaniu odpowiedniej szybkości;
2.obejmuje klasy wyższe od 4 – 6, na tym etapie uczniowie powinni wyrobić własny charakter pisma, pisząc starannie i szybko.
Liczne zmiany jakie spotykamy w piśmie uczniów uwarunkowane są czynnikami rozwojowymi, a rola nauczyciela sprowadza się do racjonalnego kierowania rozwojem tj. przestrzegania podstawowych zasad bez naruszania podstawowych zasad pisma.
Literatura:
1.Adamek I., Kulczycki J., 1989, Kształtowanie umiejętności kształtnego pisania w klasach I-III. „Życie szkoły” nr 1
2.Dmochowska M., 1976, Zanim dziecko zacznie pisać. Warszawa
3.Dutkiewicz W., 1985, Rozwój fizyczny i umysłowy dzieci w wieku 7 – 10 lat. „Życie szkoły” nr 11
4.Program wychowania w przedszkolu, 1992, MEN. Warszawa
5.Wróbel T., 1979, Pismo i pisanie w nauczaniu początkowym. Warszawa
Autor: DOROTA STRUKIEL
|
