WSTĘP
Postulaty rozwijania pełnej osobowości dziecka od wczesnych lat jego życia, rozszerzania zakresu wiadomości, pogłębiania uzdolnień oraz wyrabiania aktywnego stosunku do otoczenia społecznego stworzyły konieczność szukania najskuteczniejszych sposobów i metod realizacji tych wychowawczych zamierzeń.
Jedną ze skuteczniejszych metod oddziaływania w okresie przedszkolnym są zabawy dydaktyczne, czyli kształcące. Przyspieszają one proces nabywania umiejętności porozumiewania się z otoczeniem przez rozszerzenie skromnego jeszcze zasobu słów, którymi dzieci się posługują, ugruntowują pojęcia, utrwalają wiadomości uzyskane na drodze własnych doświadczeń w toku zabawy i zajęć przedszkolnych, ćwiczą funkcje umysłowe i rozwijają uzdolnienia. Ponadto wywierają poważny wpływ na zdyscyplinowanie dzieci, wymagając od nich umiejętności podporządkowania się przyjętym zasadom postępowania, samokontroli i samooceny. Oczywiście zajęcia przebiegające w formie rozgrywki z przestrzeganiem ustalonych zasad i poleceń nie zastąpią zabawy opartej na swobodnej grze wyobraźni. Ale i na odwrót: radość twórczej samoekspresji nie zastąpi sukcesu związanego ze sprawnie, prawidłowo wykonanym zadaniem.
Prowadzenie zabawy zespołowej wymaga pedagogicznego taktu. Nie można przecież dopuścić, aby przy opisywaniu chowających się kolegów dzieci wskazały na negatywne cechy ich wyglądu czy charakteru lub aby czteroletni „ptaszek” został bez „gniazdka”. To duża przykrość.
Dopiero 5 – 6 – latki stopniowo dojrzewają do udziału w prawdziwych rozgrywkach. Aby zabawa dydaktyczna nie była nudna, nużąca należy wprowadzić do niej jak najwięcej elementów aktywizujących. Zadanie może mieć charakter praktyczny, zgodny z aspiracjami przedszkolaków, np. robienie znaków, samodzielne odnajdywanie krzesełka na przedszkolnej widowni według otrzymanego biletu. Każda zagadka budzi zainteresowanie, a pomyłki, zdarzające się również nauczycielom, stają się źródłem zamierzonego lub nie zamierzonego humoru.
Zebrane w pracy przykłady zabaw mają głównie na celu usprawnianie funkcji poznawczych, rozwijanie percepcji, mowy i myślenia, ale proponowana działalność dziecięca przebiega zarówno na płaszczyźnie słownej, jak i ruchowej, może być powiązana z twórczością plastyczną, inscenizacją i elementami wychowania muzycznego. Wiele zabaw można przeprowadzić na świeżym powietrzu, w bezpośrednim kontakcie z przyrodą, wykorzystując materiał naturalny. Ich atrakcyjność nie jest uzależniona od kosztownych lub pracochłonnych pomocy dydaktycznych, ale od twórczej inicjatywy nauczyciela, umiejącego sięgać również do przedmiotów codziennego użytku.
I ZABAWY DYDAKTYCZNE A AKTYWNOŚĆ JĘZYKOWA
DZIECKA W ŚWIETLE LITERATURY.
1. Teorie, pojęcie zabaw i ich klasyfikacja.
W literaturze przedmiotu nie znajdziemy jednoznacznej definicji zabawy, która jest zjawiskiem psychologicznym a także szerszym zjawiskiem kulturowym.
Istnieje wiele różnych teorii zabaw. Pierwszą z nich stworzył Fröbel. Uważał on zabawę za przejaw potrzeby samowyrażania się dziecka. Istnieją też między innymi teorie: wytchnienia po działalności niezabawowej, nadmiaru energii, ćwiczenia funkcji w celu przygotowania się do walki o byt, przygotowania do pracy. Według współczesnych poglądów zabawa pełni wiele różnych funkcji: umożliwia zaspokojenie indywidualnych potrzeb i zainteresowań, ułatwia dziecku wchodzenie w życie społeczne, poznanie rzeczywistości i dostosowanie jej do własnych potrzeb.
Najwcześniej zaczęto kojarzyć zabawę z przyjemnością.
K. Bühler uważa, że zabawa jest czynnością zmierzającą do doznawania przyjemności, satysfakcji wypływającej z opanowania różnorodnych ruchów. Natomiast F. Fröbel uważał zabawę za główną formę aktywności. Według niego zabawa, gra – to najwyższy stopień rozwoju dziecka, jest to bowiem swobodne, aktywne ujawnianie wnętrza, płynące z konieczności i potrzeby tego wnętrza.
Zabawa jest najczystszym duchowym produktem człowieka, wzorem i naśladownictwem całego życia ludzkiego, wewnętrznego, utajonego życia przyrody w człowieku i we wszystkich tworach.. Rodzi radość, wolność, zadowolenie. W niej tkwią i z niej tryskają źródła wielkiego dobra, głosił W. Dyner.
M. Lazarus uważał, że zabawa jest formą aktywnego wypoczynku, regeneracją sił, odprężeniem po pracy. Jednak M. Żebrowska, uważała, że teorii tej nie można zastosować do wyjaśnienia zabaw dzieci, które podejmują je w różnych sytuacjach, najlepiej bawią się wówczas, gdy nie są jeszcze zmęczone i znużone.
Teorię nadmiaru energii stworzył H. Spenser. Zgodnie z nią dziecko bawi się dlatego, że posiada nadmiar energii i czasu, którego nie przeznacza na walkę o byt, o utrzymanie się przy życiu. Dzieci naśladują w zabawach czynności ludzi dorosłych, która nie ma na celu osiągnięcia żadnej bezpośredniej korzyści.
Zabawa wg S. Rubinsztejna, twórcy teorii przygotowania do pracy, jest pierwszą szkołą myśli i woli. Poznanie jest w niej nierozerwalnie powiązane z działaniem, a działanie z poznaniem. W zabawie kształci się wyobraźnię, która zaciera zarówno oderwanie się od rzeczywistości, jak i wniknięcie w nią. Czynności zabawowe tworzą i ćwiczą zdolności do przekształcania jej w działaniu, do jej zmieniania.
Według W. Okonia zabawa jest działaniem wykonywanym dla przyjemności, opartym na udziale wyobraźni, tworzącej nową rzeczywistość.
M. Przetacznik – Gierowska definiuje zabawę, jako przejaw własnej aktywności dziecka, jako wyznacznik jego rozwoju, a jednocześnie jest podstawową formą jego aktywności, aż do czasu podjęcia nauki szkolnej.
S. Szuman twierdzi, że zabawa u dziecka nie jest, tak jak u dorosłych, rozrywką i wytchnieniem po pracy, lecz jest samą istotą i ciągłą nutą jego życia. Dziecko żyje umysłowo i duchowo dzięki temu, że posiada instynkt i naturalną potrzebę bawienia się, a cieszy się, raduje i bawi, gdy ta potrzeba w zajęciach zabawowych znajduje swoje urzeczywistnienie.
Podobnie o zabawie wypowiada się W. Szewczuk: zabawa to jeden z podstawowych rodzajów działalności człowieka obok nauki i pracy, typowy dla wieku dziecięcego, przyjmowania przez dziecko dla przyjemności, dla zaspokojenia potrzeby ruchu i działania.
W „ Słowniku języka polskiego” można znaleźć następującą definicję zabawy: to wszelkie czynności bawiące, cieszące kogoś, pozwalające przyjemnie spędzić czas ( u dzieci sprzyjające rozwojowi psychicznemu, pomagające poznać rzeczywistość ), których podstawowym motywem jest przyjemność związana z ich wykonywaniem, uczestniczeniem w nich, bawienie się.
Analizując treść tych definicji można stwierdzić, że podstawową formą aktywności dziecka jest zabawa. Stąd wypływa powszechnie znana prawda, że dziecko powinno uczyć się – bawiąc i bawić się – ucząc. Proces nauczania powinien być związany z zabawą, jako głównym i niezastąpionym rodzajem działalności dziecka. Zabawa jest naturalną drogą zaspokajania zainteresowań dziecka oraz potrzeb ruchowych, poznawczych, emocjonalnych i społecznych. Będąc jednocześnie środkiem edukacyjnych oddziaływań, przyczynia się do wielostronnego i harmonijnego rozwoju osobowości dziecka.
Podobnie, jak pojęcie zabawy jest różnie interpretowane, tak samo przy klasyfikacji zabaw nie ma jednego tylko podziału. Zabawy dzieci klasyfikujemy według różnych kryteriów formalnych lub treściowych. Zależnie od poziomu własnej aktywności dziecka wyróżniamy zabawy dowolne – podejmowane z inicjatywy dziecka i całkowicie samodzielne oraz zabawy kierowane przez drugą osobę ( matkę, starsze rodzeństwo, nauczycielkę ).
Zależnie od liczby dzieci biorących udział w zabawie wyróżniamy: indywidualne, samotne, grupowe.
W zależności od poziomu uspołecznienia dzieci wyróżniamy zabawy:
1) równoległe, gdy dzieci bawią się obok siebie, lecz nie ze sobą,
wymieniając tylko zabawki lub nawiązując rozmowę;
2) zbiorowe, gdy bawią się wspólnie, lecz nie dzielą między siebie
ról i funkcji;
3) zespołowe, podporządkowane wspólnemu celowi, z podziałem
ról, przywódcą i wykonawcami poszczególnych zadań.
Dziecko przedszkolne przejawia najczęściej swą aktywność zabawową w zabawach manipulacyjnych, konstrukcyjnych tematycznych, dydaktycznych i ruchowych. Zabawy manipulacyjne w rozwoju dziecka występują najwcześniej. Dziecko uczy się poznawać przedmioty po wyglądzie, zapoznaje się z ich powierzchnią i kształtem. Uczy się działać za pomocą przedmiotów. Są one ważnym czynnikiem rozwoju umysłowego.
Istotą zabaw konstrukcyjnych jest tworzenie dzieła z dowolnego materiału. Czynnościom konstrukcyjnym towarzyszy uczucie przyjemności, która jest jedyną z wielu potrzeb występujących u dzieci, jak i u dorosłych.
Zabawy tematyczne określane są różnymi terminami, jak zabawy w role, naśladowcze, twórcze, fikcyjne, tematyczne.
W zabawach tych występuje moment przyjęcia roli, naśladowania, tworzenia, udawania kogoś lub czegoś. Są swoistą formą działalności, w której dziecko w postaci zabawowej wprowadza w czyn to, co przedtem zaobserwowało, poznało i przeżyło, czego dowiedziało się i doświadczyło.
Zabawy ruchowe początkowo podejmowane są przez dzieci indywidualne, z czasem łączą się po dwoje i więcej. Zabawy ruchowe, nie oparte na żadnych wzorach, lecz podejmowane samorzutnie przez dzieci, dają im wiele radości. Zaspokajają potrzebę ruchu, wyzwalają aktywność twórczą. Dzieci chętnie podejmują różne zabawy, np.: bieżne, skoczne, orientacyjno – porządkowe, czy też wykorzystują znajdujące się w ich otoczeniu urządzenia, przybory i pomoce.
W przedszkolu w szerokim zakresie podejmowane są przez dzieci zabawy dydaktyczne z ustalonym tokiem ich przebiegu, określonymi prawidłami, regułami oraz instrukcjami podanymi przez nauczyciela.
2. Zabawy i gry dydaktyczne.
Zabawy dydaktyczne są określane przez Ch. Bühler, jako zabawy percepcyjne. Różnią się one od innych tym, że ich istotą jest rozwiązywanie z góry określonych zadań. Ich wartości stymulacyjne podkreślają przedstawiciele pedagogicznego naturalizmu: E. Clapavede i O. Decvoly.
W literaturze pedagogicznej, jak i również w codziennej praktyce przedszkolnej, spotykamy termin zabawy dydaktyczne. W. Okoń określa zabawę dydaktyczną jako zabawę według wzoru opracowanego przez dorosłych, prowadząca do rozwiązania złożonego w niej zadania ( najczęściej gra umysłowa ), której celem jest rozwijanie zdolności poznawczych. Do zabaw dydaktycznych zalicza się loteryjki, układanki, rebusy, krzyżówki oraz gry stolikowe ( chińczyk, domino, warcaby ).
Gra jest odmianą zabawy, polegającą na przestrzeganiu ustalonych reguł. Gra spełnia ważne funkcje wychowawcze. Uczy poznawania przyjętych norm, umożliwia współdziałanie, sprzyja uspołecznieniu, uczy wygrywania i przegrywania. Odróżnia się gry dydaktyczne, które wymagają wysiłku umysłowego, gry ruchowe i sportowe oparte na wysiłku fizycznym, gry terenowe wymagające specjalnego przygotowania.
W zabawie dydaktycznej osiągnięcie celu nie nazywa się jeszcze wygraną. Dobre rozwiązanie zadania sprawia dziecku zadowolenie, przyjemność i to stanowi bodziec skłaniający do ich podejmowania.
Zabawy i gry dydaktyczne można dzielić według pewnych zasad. Zofia Bogdanowicz, wybitna specjalistka w dziedzinie wychowania przedszkolnego stworzyła dwa rodzaje podziałów zabaw według określonych zasad. W pierwszym podziale zabaw kryterium doboru stanowi materiał, który stosujemy w zabawach i grach dydaktycznych. Uwzględniamy tu cztery rodzaje zabaw:
1) zabawy z pomocami gotowymi, w których konstrukcji zawarte jest
zadanie do wykonania, jak np: wieża piko, baby, sześciany;
2) zabawy typu „czarodziejski woreczek”, „zgadnij czego brak”,
w których stosuje się drobne przedmioty codziennego użytku;
3) produkowane układanki – łamigłówki, zagadki obrazkowe, gry
stolikowe;
4) zabawy słowne, jak zagadki, niedokończone rymy i inne.
W drugim podziale zabaw i gier dydaktycznych kryterium doboru stanowi cel, mianowicie:
1) określanie cech przedmiotów i ich położenia;
2) utrwalenie pojęć matematycznych;
3) utrwalenie wiadomości o otoczeniu społeczno –przyrodniczym;
4) ćwiczenie poprawności wymowy.
Zabawom dydaktycznym towarzyszą określone zasady dydaktyczne, które są ogólnymi normami postępowania dydaktycznego, przypominają o występowaniu pewnych prawidłowości w osiągnięciu celu. I. Dudzińska wyszczególniła następujące zasady:
Systematyczności,
znajomości materiału przez dzieci,
utrudniania zadań,
atrakcyjności.
Przez zasadę systematyczności należy rozumieć stałe uwzględnienie zabaw dydaktycznych w pracy wychowawczej oraz uporządkowanie materiału rzeczowego w zabawach, których treść może wiązać się z przepracowaną tematyką dotyczącą np.: wybranych zawodów, narzędzi pracy, nazw, barw, kształtów, roślin, zwierząt, pojęć matematycznych, itp.
W uporządkowaniu materiału rzeczowego należy uwzględnić stopniowanie trudności. Dotyczy to szczególnie tych zabaw, których celem jest rozwijanie języka dziecka.
Następną zasadą, która jest treścią zabaw dydaktycznych, to znajomość przez dzieci materiału rzeczowego. Błędne jest stanowisko, że dzieci mogą się uczyć i zdobyć nowe wiadomości metodą zabaw dydaktycznych. W zagadkach dziecko odgadnie znaną rzecz, przypomni sobie jej nazwę dzięki podanym w niej cechom właściwym danej rzeczy. Wykonać działanie matematyczne występujące w zabawie można tylko w zakresie przyswojonych pojęć liczbowych. Wybrać spośród wielu różnych narzędzi, potrzebne do danego zawodu może jedynie dziecko wówczas, gdy posiada wiadomości z tego zakresu.
Trzecia zasada to utrudnianie zadań. Problem postawiony w grze do rozwiązania nie może być zbyt łatwy, ani też zbyt trudny, nie może też przekraczać możliwości dziecka, bo to je zniechęca. Rozwiązanie problemu powinno być dla dziecka możliwe i winno stwarzać satysfakcję z pokonania pewnych trudności oraz dobrze spełnionego zadania.
Ostatnią z wymienionych zasad jest atrakcyjność zabawy. Zabawa i gra dydaktyczna powinna zawierać oprócz elementów nauczania, również cechy przyjemnej zabawy, w której występuje radość, oczekiwanie. O stopniu atrakcyjności decyduje sens emocjonalny, który jest inny dla dzieci młodszych i starszych.
Zabawy dydaktyczne mogą być organizowane z całą grupą. Do takich należą wszelkie zabawy słowne, jak np.: zagadki, wyszukiwanie wyrazów zaczynających się na określone dźwięki. Natomiast w grach dydaktycznych już sama instrukcja wyznacza liczbę uczestników i często jest to związane z konstrukcją gry. Jednak dla osiągnięcia wyznaczonego celu korzystniejsze jest prowadzenie zabaw w małych zespołach. Mamy wówczas możliwość sprawdzenia stopnia rozumienia i sposobu realizacji zadania przez każde dziecko, a w wyniku stwierdzonych postępów – ustalenia utrudnień, które wprowadzimy do następnej zabawy. W tworzeniu zespołów dziecięcych do zabaw i gier dydaktycznych należy wziąć pod uwagę stopień rozwoju umysłowego dzieci. Przygotowując zabawę dydaktyczną prowadzący powinien ustalić cel zabawy, pomoce konieczne do jej przeprowadzenia, liczbę dzieci, czas i miejsce zabawy, reguły, sposób wprowadzenia oraz przebieg zabawy. W grach i zabawach dydaktycznych kierownicza rola przypada osobie prowadzącej, która organizuje zabawę, kieruje jej przebiegiem, dąży jednak do tego, aby rolę tę szybko przejęły dzieci i samorzutnie podejmowały je w różnych momentach dnia. Stopień zainteresowania zabawą zależy od systematycznego ich organizowania, udostępniania dzieciom materiałów oraz pomocy do korzystania z nich w sposób samodzielny. Obok dostarczania dzieciom przeżyć związanych z zabawą i grą dydaktyczną, głównym jej celem jest określone zadanie umysłowe, które często kształci i rozwija aktywność językową dziecka. One to wywierają duży wpływ na rozwój mowy dziecka 6 – letniego.
3. Wpływ zabaw dydaktycznych na rozwój mowy dziecka.
W pedagogice przedszkolnej zabawy dydaktyczne oparte na działaniu prowadzącym do osiągnięcia ustalonych celów przy zachowaniu przyjętych prawideł, mają swoje znaczące miejsce. Są efektywną formą zbiorowej stymulacji rozwojowej stwarzającej szczególnie korzystne warunki do bogacenia słownika dziecka i usprawniania mowy. Służą do doskonalenia różnych sprawności umysłowych: spostrzegawczości, uwagi, pamięci, umiejętności analizy wzrokowo – słuchowej, do logicznego myślenia. Wyrabiają takie cechy charakteru jak systematyczność, wytrwałość, samodyscyplinę i poczucie sprawiedliwości.
Zofia Bogdanowicz zwróciła uwagę na poważną rolę zabaw dydaktycznych we wszechstronnym rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym. Prowadzone systematycznie są najskuteczniejszą metodą oddziaływania na dziecko. Podkreśla doniosłą ich rolę w rozwijaniu osobowości dziecka, poszerzaniu zasobu słownika, zakresu wiadomości, pogłębianiu uzdolnień oraz wyrabianiu aktywności językowej. Uzasadnia, że ugruntowując pojęcia, utrwalając wiadomości uzyskane na drodze własnych doświadczeń, ćwiczą funkcje umysłowe i rozwijają uzdolnienia dziecka. Mówi o wartościach wychowawczych i kształcących zabaw dydaktycznych oraz zwraca uwagę na ich rolę w rozwijaniu mowy i języka. Ukierunkowane na cele poznawcze służą gromadzeniu materiału poznawczego oraz utrwalaniu i operowaniu zdobytymi informacjami. Ich funkcja kształcąca polega na doskonaleniu i rozwijaniu procesów i zdolności orientacyjno – poznawczych dzieci, zwłaszcza mowy i języka. W uczeniu się przy pomocy zabaw dydaktycznych rozwijają się procesy percepcyjno – motoryczne, spostrzegawczość i wyobraźnia, uwaga, pamięć i procesy umysłowe: analiza i synteza, porównywanie, rozumowanie, uogólnianie. Zadania (ćwiczenia) realizowane w formie gier i zabaw dydaktycznych (ćwiczenia w mówieniu, czytaniu, pisaniu) mogą być dla dzieci 6 – letnich źródłem osiągania sukcesów i pożądanych wyników.
W zabawie dydaktycznej występuje określona forma realizowania podanej informacji lub ćwiczenia w celu osiągnięcia odpowiedniego wyniku. Wynikiem, które dziecko pragnie osiągnąć może być rozwiązanie krzyżówki, rebusu, łamigłówki, zagadki, konkursu. Celowi temu służą różnego rodzaju domina obrazkowo – wyrazowe, loteryjki, gry w karty logiczne, zabawy z tarczą liczbową lub litrową itp. Przebieg gier i zabaw jest motywowany postawionym w regule zadaniem poznawczym. Z chwilą kiedy dziecko zrozumie zadanie i podejmie jego realizację staje się z jednej strony środkiem aktywizującym sferę poznawczą i społeczno – ekonomiczną, a z drugiej strony – jest środkiem zaspokajającym potrzebę osiągnięcia wyniku.
Zabawy dydaktyczne odgrywają ważną rolę w zakresie nabywania doświadczeń językowych. Podstawą rozwoju języka dzieci jest wielostronne kształcenie realizujące integrację metod podających (przyswajanie), problemowych (odkrywanie), aktywizujących (przeżywanie) i praktycznych (działanie). Metody kształcenia językowego to te, które sprzyjają poszukiwaniu, powodują samodzielne odkrywanie i wiązanie z własnymi doświadczeniami oraz analizowaniu ich w celu praktycznego wykorzystania. Szczególną rolę w stymulowaniu języka dziecka 6 – letniego odgrywają te elementy metod kształcenia, które wywołują przeżycia emocjonalne. Wyrazem silnego pobudzenia emocjonalnego sfery językowej dziecka są odpowiednie formy słownej ekspresji dotyczącej analizowanego tekstu, jak również ilustracji, obrazu lub konkretnego faktu bądź zdarzenia. W warunkach silnego pobudzenia emocjonalnego wzrasta zaciekawienie poznawcze i wzmaga się chęć wyrażania tego, co wywołało emocje. W tych sytuacjach łatwiej uczyć prawidłowego doboru słów, używania form gramatycznych i reguł ortofonicznych oraz formułowania komunikatywnych wypowiedzi. Gry i zabawy dydaktyczne rozwijają określone czynności poznawcze, np.: dokładność spostrzegania znaków graficznych (liter), umiejętność zamykania myśli w obrębie zdań pojedynczych nierozwiniętych i rozwiniętych, tworzenia zdań wieloczłonowych. Są też takie, które wyrabiają umiejętność stosowania spójników, przysłówków i przymiotników w zdaniu, wyodrębnianiu rzeczowników, czasowników, przymiotników oraz rozróżniania samogłosek i spółgłosek w wyrazie. W rozwijaniu mowy i języka dziecka 6 – letniego ważną rolę odgrywają zagadki, w których zawarte jest zadanie umysłowe. Przy rozwiązywaniu jej konieczne jest przypomnienie, porównywanie, dopasowywanie danych cech i właściwości do przedmiotu, którego poszukujemy. Dzięki temu rozwija się pamięć, uwaga, myślenie, wyobraźnia, spostrzegawczość. Obok wartości istotnych dla rozwoju funkcji poznawczych, zagadki często bawią swym dowcipnym układem. Rozwiązywanie zagadek jest związane z przyjemnością odczuwaną po jej odgadnięciu. Jeśli zabawa w rozwiązywanie zagadek ma kształcić umiejętności językowe, to musi być systematycznie prowadzona i powinna doprowadzić dzieci do umiejętności układania przez nie własnych zagadek. Jest to więc zabawa, która rozwija i kształci umysł oraz mowę dziecka. Czynność układania zagadek zmusza dzieci do zastanowienia się nad właściwościami przedmiotów oraz nad sposobem formułowania treści. Jest to ważne z tego względu, że rozumienie zagadek przygotowuje dziecko do rozumienia ścisłych opisów i określeń naukowych (definicji), z którymi coraz częściej będzie miało do czynienia w nauce szkolnej. Zagadka jest właśnie zwięzłym opisem, omówieniem lub określeniem jakiejś znanej dziecku rzeczy, pomijając jej nazwę. Kierując zabawą dzieci w zgadywanie, mamy stopniowo doprowadzić je do zrozumienia, że każdą rzecz można opisać (określić) słownie, w sposób zrozumiały i jasny , i że w rezultacie można poznać o jaką rzecz chodzi zarówno po nazwie, jak i po określeniu rozwiniętym zdaniem, gdy jest ono poprawne i ścisłe.
Zabawy i gry dydaktyczne odgrywają doniosłą rolę w rozwijaniu mowy i języka dziecka 6 – letniego. Stosowane w przedszkolu, są chętnie podejmowane przez dzieci, gdyż ich wartości dydaktyczne i wychowawcze zaspokajają potrzeby dzieci w tym wieku. Aby osiągnąć wyniki w rozwoju mowy należy stosować takie zabawy, które rozwijają słuch fonematyczny, ćwiczą prawidłową wymowę, bogacą słownik dziecka, jego mowę czynną oraz wpływają na rozwój myślenia logicznego i przyczynowo – skutkowego. Jeżeli praca ma przynieść dobre efekty musi charakteryzować się systematycznością i ciągłością. Na podstawie znajomości potrzeb wychowanków, w powiązaniu z programem należy dobierać odpowiednie zabawy i gry. Warunkiem pełnej realizacji treści językowych w przedszkolu jest przygotowanie dzieci 6 – letnich do podjęcia nauki w szkole. Dlatego też, w uczeniu się poprzez zabawy dydaktyczne występuje proces łączenia nauki z zabawą.
Ucząc i wychowując zabawy stanowią ważny czynnik integrujący nauczanie i wychowanie, procesy poznawania, działania i przeżywania. Są więc nieodzownym elementem takich koncepcji dydaktycznych jak: nauczanie wielostronne, problemowe, indywidualizujące i uspołeczniające.
BIBLIOGRAFIA 1. M. Bogdanowicz, B. Kisiel, M.Przasnyka – Metoda Weroniki Sherbone w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka, WSiP,
Warszawa 1978
2. Z. Bogdanowicz – Zabawy i gry dydaktyczne dla przedszkoli. WsiP,
Warszawa, 1990
3. S.E. Brown – Raz, dwa, trzy, spróbuj Ty. Zabawy matematyczne
dla przedszkolaków. WsiP, Warszawa 1993
4. W.J. Dyner – Zabawy tematyczne dzieci w domu i przedszkolu.
Ossolineum, Wrocław, 1983
5. E. Gruszczyk – Kolczyńska, K. Dobosz, E. Zielińska – Jak nauczyć dzieci
sztuki konstruowania gier? WsiP, Warszawa, 1996
6. E. Gruszczyk – Kolczyńska – Dzieci ze specyficznymi trudnościami
w uczeniu się matematyki, WsiP, Warszawa, 1994
7. E. Gruszczyk – Kolczyńska – Kształtowanie w umysłach dzieci
świadomości schematu własnego ciała i umiejętności
orientowania się w przestrzeni.
w. Wychowanie w Przedszkolu, 8,9 / 1993
8. E. Gruszczyk – Kolczyńska, - Dziecięce liczenie. w. Wychowanie
w Przedszkolu, 5,6 / 1993
9. W. Hemmerling – Zabawy w nauczaniu początkowym. WsiP, Warszawa,
1990
10. W. Hemmerling – Gry i zabawy dydaktyczne. WsiP, Warszawa, 1984
11. A. Kalinowski – Mamo, tato, baw się z nami. Nasza Księgarnia,
Warszawa, 1987
12. M. Klimowa – Zabawy z moim dzieckiem. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych. Warszawa, 1986
13. H. Kruk – Wybór literatury do zabaw i zajęć w przedszkolu
z komentarzem metodycznym. WsiP, Warszawa, 1985
14. H. Moroz – Zabawy i gry dydaktyczne. BGW, Warszawa, 1991
15. W. Okoń – O zabawach dzieci. PZWS, Warszawa, 1950
16. L.A. Wengier ( red ) – Gry dydaktyczne dla dzieci w wieku
przedszkolnym. WsiP, Warszawa, 1984
Beata Wojnarowska |
