Obserwując współczesnych rodziców w dobie ogromnych przemian gospodarczych, politycznych coraz częściej daje się zauważyć, że rodzina ma dla nich drugorzędne znaczenie. Karierę zawodową, dobra materialne młodzi ludzie stawiają na pierwszym miejscu w swojej hierarchii wartości, zaś w życiu kierują się postawą hedonistyczną. Obecnie coraz częściej z pobudek egoistycznych rodziców, spotyka się rodzinę niepełną lub związki partnerskie. Dziecięcy system wartości uległ zachwianiu.
Można stwierdzić, że kształtowanie swojej postawy wobec systemu wartości dokonuje się przez całe życie, nie jest wrodzone, wyłania się stopniowo z potrzeb człowieka. Okres dorastania między 14-20 rokiem życia, jest czasem szczególnym w rozwoju każdego człowieka, okresem, w którym wychowawcy: rodzice, nauczyciele, opiekunowie mają szczególnie trudne zadania wychowawcze. Ten ważny czas przemian fizycznych w młodym ustroju, poszukiwanie przez nich celu i sensu życia stwarza szczególną potrzebę posiadania „przewodnika” blisko siebie.
Wychowawcy powinni przekazać dzieciom wartości uniwersalne: „ pokój, mądrość i siłę”.
Są to słowa modlitwy porannej kardynała Suenens’a. Czyż nie o taki świat nam chodzi, gdzie panuje miłość(nie zabija się słabszego), brak jest nienawiści, zaś ludzie kierują się prawdą –mądrością, gdyż wiedzą, co dobre, co złe oraz są silni, zdrowi, gdyż dbają o swoją formę psychofizyczną.
Kształtowanie systemu wartości w obecnym czasie transformacji systemowej jest bardzo trudne. Młode pokolenie kształtuje sobie taki system wartości, jaki ukazuje im współczesny świat.
Poprzednia epoka socjalistyczna z filozofią marksistowską, przekonywała i przekonała wielu, że człowiek jest dobrem najwyższym, to zaś utwierdzało człowieka tego okresu w egoistycznym nastawieniu do wartości świata. Ze szkół wycofano filozofię, która przekazywała doświadczenia i nauki mędrców. Obecnie skutki procentują w wychowywaniu młodego pokolenia. Dodatkowo ograniczona została rola rodziców, nauczycieli przez środki masowego przekazu, które odgrywają niebagatelne znaczenie w procesie wychowywania. Niektóre koncerny farmaceutyczne, nikotynowe, prasowe manipulują młodzieżą poprzez reklamę. Młodzi ludzie są chłonni na wiedzę i wszelkie nowinki, dlatego tak łatwo nimi kierować. Szukają nie tylko sensu życia, ale konkretnego planu, według którego należy to życie kierować.
Każdy wychowawca, który chce dobrze wypełnić swoje zadanie musi dokładnie poznać młodego człowieka oraz „umiłować to, co jest istotne dla młodości”. Powinien być dla wychowanka wzorem osobowym i autorytetem moralnym. W każdej epoce życia zaś szczególnie wtedy, gdy człowiek dorasta, pragnie być afirmowany, pragnie znajdować miłość. Wówczas to staje się indywidualnością.
Rodzice, a szczególnie ojciec, powinien być wzorem w rodzinie. Już Demokryt z Abdery (ok.460-350 p.n.e.) mówił „obyczajny tryb życia ojca jest dla dzieci najwnikliwszą nauką”. W rodzinach, gdzie autorytet ojca jest szanowany nigdy nie ma problemów wychowawczych. Współpraca ze szkołą zawsze układa się dobrze, zaś u dzieci rozwija się prawidłowy system wartości.
Przypuszczamy, że wiele problemów wychowawczych dałoby się uniknąć, gdyby współczesna matka potrafiła dzieciom wskazać na autorytet ojca, oraz gdyby współczesny ojciec był rzeczywiście wzorem dla swoich dzieci.
Zdarza się niekiedy, że rodzice obarczają szkołę całym procesem wychowania, oni zaś odpowiadają tylko za byt materialny swoich dzieci oraz dostarczanie im rozrywki . Dla nich pojęcia: honor, miłość, szacunek są obce. Wynika to z ich postawy egoistycznej oraz nie przygotowania się do rodzicielstwa.
Trudne, nowe realia wychowawcze wynikające z postępu cywilizacyjnego powinny dla pedagogów stanowić stałe wyzwania. Bezwzględnie należy pomóc dzieciom i młodzieży odzyskać poczucie bezpieczeństwa. Z powodu braku tej potrzeby wśród dzieci i młodzieży z roku na rok jest coraz więcej nerwic, uzależnień, agresji, przystąpień do sekt oraz samobójstw. Przyczyny są złożone; przede wszystkim błędy wychowawcze, egoizm rodziców, wpływ otoczenia, wygórowane wymagania szkoły. Coraz częstsza fobia szkolna oraz samobójstwa wynikające tylko ze strony szkoły są porażką systemu edukacyjnego.
Jeśli nastąpi zmiana w naszym systemie nauczania i nauczyciel będzie mógł postrzegać ucznia jako - człowieka, a nie jak maszynę do tłoczenia wiedzy, wówczas zmieni się nastawienie dzieci do szkoły. Obecnie dziecko w gimnazjum, czy szkole średniej, aby mieć dobre świadectwo pracuje ponad siły, czasem po 12- 16 godzin dziennie. Niehigieniczny tryb życia naszych dzieci, mało ruchu( zbyt dużo komputera, TV), mało snu, brak kogoś (rodziców, wychowawcy, przyjaciela), kto pomógłby rozwiązać problem powoduje wyczerpanie psychofizyczne i rozwój nerwic lub innych chorób w tym szczególnym (intensywnym) dla nich okresie życia.
Jeśli szkoła zapewni wychowankom poczucie bezpieczeństwa dopiero wtedy może przekazywać im prawidłowy system wartości.
Pauperyzacja zawodu nauczyciela sprawiła, że niektórzy pedagodzy przygotowani bardzo dobrze do swojej roli, zmienili swój system wartości. Trudne warunki materialne zmuszają niektórych nauczycieli do dodatkowej pracy (lekcje prywatne, dodatkowe etaty, itd.), co wpływa ujemnie na ich wydolność w pracy w szkole z uczniami, ponieważ są przemęczeni i sami odczuwają zagrożenie - niepewność swojego jutra.
Szkoda, że nasi politycy nie dostrzegają problemów, które wynikają z małych nakładów na edukację, że zapomnieli o naukach starych mędrców, iż nauka to zabezpieczenie swojej starości, że lepiej być żebrakiem niż nieukiem, bo pierwszemu brak tylko pieniędzy, drugiemu zaś- człowieczeństwa.
Marek Aureliusz mówił- „ Popatrz wstecz na przeszłość, na tak olbrzymie przemiany mocarstw. Możesz i przyszłość przewidzieć”.
Jaka przyszłość czeka teraźniejszą młodzież, która prowadzi niehigieniczny tryb życia, coraz częściej szwankuje jej zdrowie fizyczne i psychiczne, zaś współczesny proces wychowawczy dzieci i młodzieży spychany jest na dalszy plan przez nasze państwo?.
Odpowiedzialni rodzice i wychowawcy są świadomi zagrożeń wychowawczych . To oni do swoich wychowanków podchodzą z miłością, szanują każdą indywidualność, są zawsze w pobliżu, kiedy pojawi się u nich problem i w razie potrzeby pomagają go rozwiązać.
Zdajemy sobie sprawę, że od prawidłowego ukształtowania systemu wartości naszych dzieci zależy nasza przyszłość. Oby takich postaw było jak najwięcej.
Pitagorejczycy twierdzili, że syn będzie dobrze wychowany, jeśli stanie się obywatelem najlepiej rządzonego państwa.
Obecne rządy w naszym państwie budzą wiele zastrzeżeń.
Wychowawcy jednak mogą odnieść sukces wychowawczy jeśli swoją postawą godną naśladowania będą przekazywać dzieciom prawdy uniwersalne: jak żyć w pokoju, kierować się mądrością, dbać o ciało i duszę.
Stanisława Dzwonkowska
Urszula Dzwonkowska
Adres do korespondencji:
e-mail: kasia.dzwonkowska@wp.pl |
