Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Związki oceniania z kształceniem

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 1307 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 
Znaczenie i stosowanie podstawowych pojęć oceniania w rozumieniu potocznym

     O ocenianiu można myśleć i mówić szeroko oraz bardzo wąsko. Można myśleć i działać jak profesjonalista i jak laik. Najczęściej ocenianie utożsamiane jest wyłącznie z czynnością wystawienia stopnia, a tym samym ulokowaniem ucznia w jakimś przedziale obowiązującej skali.
     Potoczne rozumienie oceniania jako pojedynczej czynności nauczyciela może wynikać z selekcyjnej funkcji szkoły od wielu lat zakorzenianej w świadomości nauczycieli. Kładzenie przez wiele lat nacisku na takie postrzeganie szkoły spowodowało dążenie do selekcjonowania, klasyfikowania uczniów nawet w sytuacjach gdy nie było takiej potrzeby. Przykładem tego niech będzie fakt, że pojęcia -ocenianie bieżące i ocenianie klasyfikacyjne funkcjonują w literaturze od kilkudziesięciu laty a trzeba było reformy programowej by terminy te wypłynęły na światło użyteczności szkolnej. Jednakże samo pojawienie się tej terminologii -jakoby odkrytej od nowa, wcale nie oznacza, że została ona skonsumowana w sposób praktyczny zgodny z przeznaczeniem.
     Choć nauczyciele używają pojęcia ocenianie bieżące -to najczęściej nie stosują w praktyce atrybutów właściwych temu ocenianiu. Pojmują je najczęściej wyłącznie jako ocenianie międzysemestralne na zasadach właściwych ocenianiu końcoworocznemu.
     Potwierdzeniem tego jest ustalanie przez nauczycieli w klasach I -III wszelakich, zaprezentowanych wcześniej skal ocen, które docelowo dążą do sklasyfikowania ucznia -"już" na starcie podczas gdy on się "dopiero" uczy. Rozumienie oceniania bieżącego jako odejścia od skali cyfrowej na rzecz innych -nadal skal jest dowodem potwierdzającym nieznajomość przez nauczyciela właściwości, cech i prawdziwej funkcji oceniania bieżącego. Absurdem jest fakt, że nauczyciele stosują skale na co dzień -jako formy wyrażania stopnia w ujęciu klasyfikacyjnym a w ramach oceniania końcoworocznego korzystają (bo muszą) z formy oceny wyrażonej opisem właściwości ucznia bez dokonywania klasyfikacji na zasadzie szufladkowania.
     Można wprost powiedzieć, że dla niektórych siła przywiązania do klasyfikowania, szufladkowania uczniów ma tak ogromną moc, że klasyfikują wszędzie gdzie tylko można, by w chwili dokonania prawdziwej klasyfikacji jako podsumowania opisać osiągnięcia bez skali -bo inaczej nie wolno. Znam z obserwacji różnorodne działania nauczycieli wskazujące na panujący kult klasyfikowania ponad wszystko.
     Nauczyciele na odrębnych kartkach dołączonych do świadectwa, dokonują prób przeredagowania ocen opisowych końcoworocznych na stopnie szkolne według skali obowiązującej powszechnie w klasach IV -VI. Niektórzy liczą średnie arytmetyczne klasy w oparciu o oceny opisowe! Znam też i taki przykład, gdzie nauczyciel ubiegający się o awans zawodowy opracował innowacyjny program oceniania bieżącego w klasach I -III. Owa "innowacja" miała polegać na powrocie do oceniania osiągnięć w sześciostopniowej, wszystkim znanej skali cyfrowej! Widziałam też sekretne nauczycielskie kajety pełniące rolę instrukcji obsługi do wystawianych w uczniowskich zeszytach słoneczek i chmurek.
     Uczeń otrzymywał słoneczko a nauczyciel w swój kajet wpisywał piątkę!
Nasuwa mi się jedna refleksja: Nauczyciel jako wzór Polaka potrafi dowieść na czym polega prawdziwe przywiązanie Polaków do tradycji.

     Niski profesjonalizm nauczycieli w obszarze oceniania osiągnięć uczniów może mieć kilka źródeł. Należą do niech: brak wyposażenia nauczyciela w podstawową wiedzę i umiejętności na temat oceniania w ramach odbywanych przez nich studiów pedagogicznych, utrzymujące się w szkołach stereotypowe pojmowanie oceniania wynikające z dawnej selekcyjnej funkcji szkoły w związku z czym „brak jest potrzeby doskonalenia kompetencji nauczycieli w zakresie diagnozy edukacyjnej”, brak rzetelnego i fachowego nadzoru pedagogicznego nad ocenianiem jako zbiorem czynności nauczyciela, małe osiągnięcia szkół w dziedzinie ewaluacji własnych działań dydaktyczno -wychowawczych, swoboda dana nauczycielom w zakresie budowania wewnątrzszkolnego systemu oceniania przy jednoczesnym braku kontroli nad tym, co ustalają -w aspekcie zgodności z dydaktyką i psychologicznymi aspektami procesu nauczania –uczenia się. Dodatkowym sprzymierzeńcem jest także czas.
     Mało który nauczyciel miał czas w aspekcie czysto miarowym na rzetelne przygotowanie się do podjęcia działań o charakterze remanentu swojej wiedzy i co najważniejsze....przekonań o ocenianiu.
Niektóre cechy myślenia niektórych nauczycieli o szkolnym ocenianiu:

  • utożsamianie oceniania wyłącznie z czynnością wystania stopnia
  • traktowanie oceniania jako narzędzia restrykcji w stosunku do uczniów
  • mieszanie bądź nieznajomość podstawowych pojęć i terminów związanych z ocenianiem
  • brak znajomości innych niż klasyfikacyjna i pseudomotywacyjna funkcji oceniania
  • utożsamianie oceniania z karaniem bądź nagradzaniem ucznia
  • sprowadzanie celów oceniania do selekcjonowania uczniów
  • brak dbałości o wyciąganie wniosków na temat własnej pracy pedagogicznej na podstawie analizy osiągnięć i niepowodzeń ucznia.

Związek oceniania z nauczaniem
Wspomagająca wartość procesu oceniania
     Ocenianie to proces, który biegnie w nurcie procesu nauczania -uczenia się. Bardzo często zdarza się, że nie wyciągamy wniosków z wyników oceniania i nie są one uwzględniane przy planowaniu kolejnych etapów nauczania, zarówno w cyklach długoterminowych (rok szkolny, semestr) jak i w cyklach krótkich (praca zorganizowana wokół tematycznego ośrodka pracy). Pożądaną jest sytuacja, w której ocenianie wspomaga proces kształcenia i nadaje mu właściwy bieg - wynikający z analizy wniosków płynących z uzyskanych efektów, opisanych wydanymi przez nauczyciela ocenami, opiniami. Aby ocenianie miało wartość wspomagającą proces kształcenia spełniać kilka podstawowych warunków:
     Ocenianie musi być integralną częścią procesu uczenia się i nauczania. Na poziomie praktycznym czyli zajęć edukacyjnych, w czasie których trwają zorganizowane przez nas sytuacje edukacyjne dla uczniów ocenianie nie powinno być wyizolowanym cyklem działań nauczyciela, nie powinno przerywać zajęć -choć musi być ich częścią i stałym elementem.
     Wskazane jest aby nauczyciel planując zajęcia planował różnorodne sytuacje edukacyjne, stwarzające okazję do gromadzenia różnorodnych informacji o osiągnięciach uczniów w różnorodny sposób. Na tym etapie planowania pracy dydaktycznej nauczyciel powinien poddać własnej refleksji swoje przyszłe działania, zastanawiając się: -jakie czynności wykonywane przez uczniów będę obserwował?, -które ćwiczenia, zadania wykonywane przez uczniów dostarczą mi informacji na temat konkretnych działań uczniów?, - jaki rodzaj i charakter zadań, ćwiczeń powinienem dobrać by sprawdzały one to co chcę zaobserwować, sprawdzić?
     Nauczyciel powinien pamiętać, aby stwarzane przez niego sytuacje edukacyjne na zajęciach nakłaniały uczniów do stosowania zdobytej wiedzy w różnych aspektach.
     Ćwiczenia i zadania powinny angażować uczniów. Jeśli nauczanie motywuje uczniów nawiązując do znanych i bliskich im sytuacji i kontekstów, to samo powinny czynić ćwiczenia w procesie oceniania. Niektóre ćwiczenia przez swój kontekst angażują uczniów bardziej niż inne. Nauczyciel zamiast bezproduktywnie sprawdzać wyłącznie opanowanie przez uczniów reguł pisowni wyrazów np. z "ó" wymiennym, powinien stworzyć taką sytuację w procesie oceniania, gdzie uczniowie będą mieli okazję do zastosowania zdobytej wiedzy w sytuacji problemowej, która sprawdzi i wiedzę uczniów i posługiwanie się tą wiedzą czyli sprawdzać umiejętności. Ważne jest, aby zadania były adekwatne do poziomu uczniów i zakresu ich możliwości oraz doświadczeń.
     Oceniając musimy bazować na tym, co wiemy o uczeniu się i rozwoju ucznia. Podczas oceniania powinno się mieć na uwadze co wiemy o procesie uczenia się. Uczenie się jest procesem, w czasie którego uczniowie budują swoją wiedzę na podstawie posiadanego doświadczenia osobistego. Proces ten ma za każdym razem charakter indywidualny, bo każdy ma inne doświadczenia, odmienne tempo pracy i sposób uczenia się i działania. Każdy uczeń wymaga zatem własnego czasu i przeżycia własnych doświadczeń. Przyjmując ten punkt widzenia nauczyciel powinien spojrzeć na ich działania w aspekcie oceniania przez pryzmat pytania:
Jak dalece dotarli moi uczniowie w procesie poznania nowego przedmiotu doświadczeń?


     W tradycyjnym podejściu nauczyciel przekazuje wiedzę a uczniowie ją przyswajają. Ocenianie odbywa się po zamknięciu tego cyklu. Jeśli zmieni się perspektywę z nauczania ucznia na uczenie się ucznia to od razu widać, że takie postępowanie nauczyciela jest obciążone błędem. W tym odmiennym ujęciu nauczyciel powinien na bieżąco śledzić proces przyswajania wiedzy i umiejętności przez uczniów by elastycznie tworzyć sytuacje wspomagające uczenie się uczniów.
Potem może sprawdzać: co potrafią moi uczniowie -a tym samym czego sam nauczył/am/em jako nauczyciel!
     Ocenianie stwarza okazje do samooceny i podnoszenia jakości pracy ucznia. Uczeń powinien mieć możliwość dokonania refleksji nad tym czego się nauczył, co jest w stanie zrobić i czego jeszcze nie umie. Tylko poprzez stwarzanie takich okazji uczniowi, stanie się on aktywnym -świadomym uczestnikiem procesu uczenia się. Należy doprowadzać do sytuacji, w których uczeń będzie sam oceniał (czytaj. analizował) własne osiągnięcia, sam wnioskował o popełnionych przez siebie błędach. Łatwiej wtedy będzie mu określić jaki powinien być jego następny krok. Tym samym nastąpi wyraźny wzrost efektywności uczenia się -świadomego uczenia się na własną rękę.

Ocenianie jako integralny element procesu kształcenia
     Ze związku oceniania z kształceniem czyli nauczaniem -uczeniem się wynika wzajemna integralność -spójność i zależność tych procesów. Ocenianie zawsze należy widzieć w kontekście planowania procesu kształcenia. Równocześnie z procesem planowania pracy dydaktyczno -wychowawczej nauczyciela ma miejsce planowanie procesu oceniania, czyli planowanie sytuacji, w których wiedza i umiejętności uczniów będą poddawane sprawdzaniu jakościowemu. Planowanie to może dotyczyć różnych odcinków czasowych począwszy od ośrodka tematycznego na roku szkolnym skończywszy. Nauczyciel na etapie planowania swojej pracy dydaktycznej powinien precyzyjnie określić jaką wiedzę, umiejętności i postawy uczeń ma posiąść. Łączy się to z bardzo starannym zaplanowaniem odpowiednich treści nauczania, rodzaju zadań, ćwiczeń.
     Nauczyciel dobierając sytuacje, w których uczniowie będą się uczyli nowych rzeczy musi mieć na uwadze równoczesny dobór sytuacji sprawdzających zdobytą wiedzę jak i umiejętności. Nie chodzi o to by sprawdzać tymi samymi zadaniami, które uczeń rozwiązywał na zajęciach. Wówczas można wpaść w pułapkę nierzetelności wniosków, bowiem uczniowie mogą działać wyłącznie odtwórczo, na zasadzie poznanych schematów wcześniejszego działania.
     Równolegle w trakcie procesu nauczania -uczenia się ma miejsce proces oceniania wspomagającego (bieżącego), czyli dostarczającego i nauczycielowi i uczniowi informacji o uzyskiwanych na bieżąco efektach. Celem oceniania wspomagającego nie jest klasyfikowanie stanu wiedzy i umiejętności a dostarczanie informacji o tym co stanowi dla ucznia trudność w uczeniu się oraz o tym co nie sprawia trudności.
     Powinnością nauczyciela jest na bieżąco KORYGOWAĆ różnorodne błędy jakie pojawiają się w wykonywanych przez ucznia czynnościach.
     Kończąc określony etap pracy dydaktycznej należy sprawdzić, w jakim stopniu uczniowie opanowali zaprojektowany wcześniej zestaw wiedzy, umiejętności i postaw. Refleksyjny nauczyciel na podstawie tych wyników powinien zaplanować dalszy krok w swojej pracy dydaktycznej, projektując nowe sytuacje edukacyjne do uczenia się przez uczniów tego co wymaga dalszej pracy. Takie planowanie pracy oparte jest na planowaniu wynikowym, które zastąpiło tak zwane rozkłady materiału zobowiązujące do realizacji materiału naucznia w określonym czasie bez sprawdzania efektów procesu kształcenia.

Standardy wymagań
     Standardy wymagań pełnią funkcję jasno sformułowanych kryteriów z konsekwentnym odrzuceniem przyporządkowania ich jakiejkolwiek skali ocen.
     Stanowią całościowy opis idealnego absolwenta klasy III szkoły podstawowej, pod kątem wymagań wynikających z podstawy programowej kształcenia ogólnego dla I etapu edukacyjnego. Opis standardów wymagań winien być wzbogacony o treści wynikające z kompetencji kluczowych i ich szczegółowych odnośników. Opisane standardy należy traktować jako próbę uogólnienia wszystkich aspektów odnoszących się do właściwości rozwojowych dziecka w wieku wczesnoszkolnym. Opisane standardy wymagań pełnią funkcję oczekiwań stawianych rozwojowi pewnych kompetencji w odniesieniu do I etapu edukacyjnego. Każdy uczeń rozwija się w sobie właściwym tempie i dlatego też rozwój poszczególnych kompetencji następuje i przebiega w indywidualnym rytmie.
     W nowoczesnym modelu kształcenia kompetencje kluczowe stanowią fundament, na którym buduje się kompetencje szczegółowe (przedmiotowe) charakterystyczne dla poszczególnych dziedzin aktywności i działalności dziecka będąc tym samym ich konkretyzacją i rozwinięciem. W nowoczesnym systemie kształcenia jest mało miejsca na encyklopedyczną wiedzę -służy ona jedynie temu, by uczeń mógł robić coś rzeczywiście istotnego i przydatnego w każdej życiowej sytuacji: uczyć się, myśleć, skutecznie komunikować, współpracować, doskonalić się, poszukiwać, badać i działać, twórczo myśleć i odkrywać otaczającą rzeczywistość.
     System oceniania powinien być ukierunkowany na to, by uczeń posiadający wymienione umiejętności nie miał kłopotów w przyszłości ze zgłębianiem poszczególnych dziedzin edukacji na kolejnych, wyższych etapach kształcenia.

© copyright by Izabela Breguła, CEM Strzelce Opolskie

Kopiowanie, powielanie tekstu w całości lub fragmentach bez zgody jego autora zabronione.

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie