„ Dar panowania nad przyrodą winniśmy wykorzystywać w poczuciu odpowiedzialności, świadomości, że jest to wspólne dobro ludzkości.”
Jan Paweł II
Udogodnienia cywilizacyjne często prowadzą do degradacji środowiska przyrodniczego. Zachowanie i ochrona środowiska, dla współcześnie żyjących ludzi i przyszłych pokoleń jest już od dłuższego czasu najważniejszym zadaniem ludzkości. Człowiek , który jest częścią przyrody musi sobie zdawać sprawę ze swej odpowiedzialności za stan środowiska. A przecież mimo głębokiego przekonania o konieczności istnienia nieskażonego środowiska, ludzie oczekują jednocześnie nieograniczonego dostępu do dóbr konsumpcyjnych. Wszyscy powinniśmy sobie zdawać sprawę z konsekwencji tych zagrożeń, dlatego ochrona środowiska naturalnego została wpisana w programy międzynarodowe, rządowe, regionalne, szkolne.
Zagadnienia ekologiczne wzbudzają duże zainteresowanie wśród młodzieży, które należy wykorzystać w edukacji szkolnej. Należy dążyć do tego, by wykształcić u młodych ludzi normy moralne w zakresie kultury ekologicznej. Służyć temu zadaniu ma realizacja treści międzyprzedmiotowej ścieżki edukacji ekologicznej. Zakłada ona dwa główne cele edukacyjne:
- uświadamianie zagrożeń środowiska przyrodniczego, występujących
w miejscu zagrożenia
- budzenie szacunku do przyrody.
W szczególności konieczne jest u uczniów szkół zawodowych uzyskanie przekonania, że każdy człowiek swoim zachowaniem wpływa na środowisko. Będą oni pracować przeważnie w przemyśle, który stwarza największe, zagrożenie dla środowiska, i dlatego edukacja ekologiczna na poziomie zawodowym powinna obejmować wiele przedmiotów np. język polski, język obcy, geografia, przysposobienie obronne, religia, technologia informacyjna, chemia i biologia, a przede wszystkim przedmioty zawodowe.
Przykładem wycieczki interdyscyplinarnej, która pozwala powiązać z sobą wiele wiadomości „książkowych” z różnych dziedzin( biologia, chemia, fizyka, konstrukcja maszyn), jest wizyta w oczyszczalni ścieków. Młodzież poznaje problemy związane z oczyszczaniem wody, składowaniem odpadów po oczyszczaniu, rozpoznawaniem i oznaczaniem zanieczyszczeń. Część tych zanieczyszczeń możemy sami usunąć u źródła, czyli we własnym domu- takie postanowienie wynosi młodzież ze zwiedzania oczyszczalni wody. Młodzież uświadamia sobie , iż każdy z nas jest odpowiedzialny za obecny i przyszły stan środowiska, a to decyduje o naszym zdrowiu i samopoczuciu.
Często zdarza się , że uczniowie dobrze są wyposażeni w wiedzę ogólną tj. znajomość pojęć i definicji, lecz nie posiadają wiedzy praktycznej np. skąd pochodzi woda pitna, co się dzieje ze ściekami, dokąd trafiają odpady, skąd mamy energię?
Tak więc edukacja ekologiczna będzie wtedy skuteczna, jeśli powiązana będzie z najbliższym środowiskiem uczniów, jeśli traktować będzie o ich problemach., miejscach, które znają. Zaznajamiając się z ekologicznymi problemami swojego regionu, uczniowie będą żywo zainteresowani tymi zagadnieniami czując, iż mają oni wpływ na znaną im rzeczywistość.
W przekazywaniu takiej wiedzy pomocne mogą być wycieczki do miejscowych zakładów pracy, gdzie zwraca się uwagę na rodzaje zanieczyszczeń emitowanych przez nie do środowiska. Bezpośrednio na stanowisku pracy uczeń może poznać źródła zanieczyszczeń i zaproponować własne sposoby ochrony. Działanie takie kształtuje umiejętność praktycznego działania i wypowiadania własnego zdania.
Dążeniem nauczycieli powinno być ,by uczeń zajmował określoną postawę proekologiczną w szkole, w miejscu zamieszkania, w miejscu pracy zawodowej. Młodzież zamieszkała na wsi, zwracać będzie uwagę na używanie przez rolników zbyt wielu nawozów sztucznych, wypłukiwanych następnie do rzek, na nielegalne odprowadzenia gnojowicy, na mycie przez nieodpowiedzialne osoby pojemników po chemicznych środkach ochrony roślin w potokach, stawach. Uczennice, przyszłe gospodynie uświadamiają sobie jak ważne staje się oszczędzanie wody w domu oraz umiar w stosowaniu środków chemicznych do prania i czyszczenia, energo- i wodooszczędność urządzeń.
Szczególnie interesujące jest dla młodzieży jest poznawanie stanu czystości wód Wisły oraz innych rzek naszego regionu, licznie odwiedzanych w sezonie letnim przez turystów. Uczniowie analizują dane i porównują je ze stanem rzek w całym kraju. Również gromadzone są przez nich artykuły i doniesienia z gazet i czasopism o przypadkach skażenia wód. Zwłaszcza zwraca się uwagę na doniesienia z prasy lokalnej. Prowadzi to do przekonania, że zmiany w środowisku spowodowane są najczęściej działalnością człowieka i można im zapobiegać stosując lepsze, czystsze technologie, jak również posiadając podstawowy zasób wiedzy o zagrożeniach.
Te przykładowe metody realizacji ścieżki ekologicznej służą wyrobieniu postawy gotowości do udziału w działaniach na rzecz ochrony środowiska. Wyrazem tego jest uczestniczenie młodzieży w akcji sprzątania wałów Wisły, wykrywaniu nielegalnych wysypisk śmieci i miejsc zrzutu ścieków. Traktowanie środowiska, zwłaszcza najbliższego jako wspólnego dobra, przejawia się również poprzez zwracanie uwagi pseudoturystom na ich niewłaściwe zachowania.
Tak prowadzona edukacja ekologiczna skutkuje zmianą postawy ucznia z biernej i obojętnej na zaangażowaną, gotową zająć określone stanowisko w sytuacji rzeczywistego zagrożenia.
Zadaniem szkoły jest wyposażenie absolwenta w wiedzę i umiejętności zachowania i działania, dotyczące ochrony środowiska w miejscu przyszłej pracy, co jest niezbędne w kwalifikacjach zawodowych pracowników.
Dorota Serafinowska
nauczyciel
w Zespole Szkół Zawodowych w Skoczowie
Literatura:
1. Miesięcznik „Wychowawca” nr5/02
2. „Ochrona środowiska w szkolnictwie zawodowym” D. Tylżanowska, Dodatek do „Aury” nr1/99
3. „Edukacja regionalna na Śląsku Cieszyńskim”, Dodatek do „Aury” nr11/97 |
