Ocena ma pomóc uczniowi, a pomoc ta sprowadza się do takich aspektów, jak:
- Poznanie własnych możliwości – uczeń dowiaduje się, jaki posiada zakres wiedzy, jakie musi nabyć umiejętności i co jeszcze powinien zrobić
- Rozwój psychospołeczny – ocena ma wpływ na określenie siebie w stosunku do innych osób w tej samej grupie
- Budowanie właściwej motywacji – motywowanie ucznia do nauki.
- Kształtowanie zainteresowań
- Nabywanie wiedzy
W opracowaniach podręcznikowych można się spotkać z podziałem na role i funkcje, jakie pełni ocena szkolna. Jeżeli chodzi o rolę to mamy ocenę dydaktyczną – uwzględnia ona wyłącznie spełnienie wymagań programowych (określa, na jakim poziomie występuje wiedza) i ocenę społeczno-wychowawczą – uwzględnia inne kryteria poza wymaganiami programowymi
Natomiast funkcje oceny to:
- funkcja informacyjna
- funkcja kontrolna
- funkcja motywacyjna
W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 kwietnia 1999 r., dotyczącego oceniania pojawiły się dwa nowe terminy; ocenianie zewnętrzne i ocenianie wewnątrzszkolne
Ocenianie zewnętrzne ma charakter jednorazowy – z reguły jeden test trwający jeden dzień.
Ocenianie zewnętrzne jest szczególnie użyteczne przy:
- porównywaniu osiągnięć uczniów ze standardami lub osiągnięciami innych uczniów
- różnicowaniu i selekcji uczniów ze względu na dalsze ścieżki kształcenia - przygotowanie ucznia do uczenia się na wyższym poziomie
- porównywaniu efektywności programów nauczania i ścieżek kształcenia
Ocenianie wewnątrzszkolne
Każda szkoła powinna wypracować sobie własny system oceniania, uwzględniając specyfikę środowiska i warunki rozwoju uczniów. Pracując nad wewnątrzszkolnym systemem oceniania nie można pominąć decyzji wszystkich nauczycieli – system oceniania nie może być sprawą kilku aktywistów.
Ocenianie wewnątrzszkolne jest szczególnie użyteczne przy:
- diagnozowaniu każdego ucznia, bo informuje co jest szczególnie trudne dla ucznia w rozwiązywaniu ćwiczeń, zadań i problemów, co przeszkadza w przyswajaniu nowych pojęć lub stosowaniu zdobytej wiedzy w nowych sytuacjach
- opisie umiejętności ucznia i przekazywaniu informacji zwrotnej dla ucznia i rodziców – rodziców jakim stopniu uczeń zrozumiał i przyswoił wiedze, w jaki sposób uczeń stosuje zdobytą wiedzę w nowych sytuacjach, sytuacjach jakim stopniu uczeń jest przygotowany do uczenia się na wyższym poziomie
- określaniu efektywności stosowanych metod pracy i planowaniu procesu nauczania – w jaki sposób uczniowie rozumieją przerabiany materiał, czy uczniowie potrafią stosować zdobyta wiedzę, czy uczniowie potrzebują więcej ćwiczeń utrwalających, utrwalających może rozszerzających wiedzę
Ocenianie wewnątrzszkolne ma na celu:
- Poinformowaniu ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych edukacyjnych postępach w tym zakresie
- Pomoc uczniów w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju
- Motywowanie ucznia do dalszej pracy
- Dostarczenie rodzicom i nauczycielom informacji o postępach i trudnościach lub specjalnych uzdolnieniach ucznia
- Umożliwienie nauczycielom doskonalenie organizacji i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej
Obok wewnątrzszkolnego systemu oceniania nauczyciele są zobowiązani do konstruowania przedmiotowych systemów oceniania.
Przedmiotowy system oceniania musi uwzględniać założenia WSO – jednolite zasady oceniania w naszym przedmiocie.
Zasady planowania wymagań edukacyjnych stanowiących cześć PSO:
- współdziałanie
- realizm
- zrozumiałość
- ciągłość
- konkretność
- podmiotowość
- odpowiedzialność
- integralność
Przedmiotowy system oceniania powinien zawierać:
- operacyjne cele nauczania w przedmiocie
- stopniowanie wymagań programowych
- metody i sposoby sprawdzania poszczególnych rodzajów osiągnięć
- skale w ocenianiu
- procedury bieżącego sprawdzania i oceniania
- sposoby ustalania ocen końcowych
- techniki gromadzenia informacji
- sposoby informowania ucznia o osiągnięciach postępach
- sposoby monitorowania i ewaluacji PSO
- kodeks etyczny oceniania
EWALUACJA
Aby szkolny system oceniania działał coraz lepiej powinien on być poddawany ewaluacji.
Ewaluacja – jest to proces systematycznego zbierania, analizowania informacji o warunkach przebiegu i wynikach działań w celu ich ulepszenia
Ewaluacja edukacyjna stanowi systematyczny opis obiektów edukacyjnych szacowanie ich zalet względnie wartości. Możliwe są cztery różne funkcje ewaluacji edukacyjnej:
- formatywna (zapewnienie postępu)
- konkluzywna (selekcja lub sprawozdawczość)
- społeczno-polityczna (kształtowanie motywacji i uzyskiwanie poparcia społecznego)
- administracyjna (sprawowanie wiedzy)
Etapy projektowania ewaluacji:
- O czym będziemy zbierać informacje?
- W jaki sposób będziemy te dane oceniać?
- Jak będziemy zbierać informacje?
- Od kogo chcemy otrzymać te informacje?
- W jaki sposób informacje będą opracowane?
- W jaki sposób zebrane zostaną wyniki analiz?
Ewaluacja, PSO:
Zbieramy i oceniamy informacje. Należy odpowiedzieć na kilka pytań:
- Jakie sytuacje związane z ocenianiem budzą niezadowolenie?
- Czy zadowalające są efekty?
- Czy wykorzystano w ocenianiu wszelkie zasoby?
- Gdzie tkwią zasadnicze trudności w naszym ocenianiu?
- Czy konieczne są zmiany?
- Jakie środki działania podjąć?
- Czy zmieniam metody wprowadzam ulepszenia?
- Czy spełnia dobrze rolę informacyjną?
Opracowała mgr Joanna Siwińska
Bibliografia:
- J. Chodnicki, M. Dąbrowski, A. Dubiecka, M. Fryska, D. Obidniak: "Szkolny system oceniania" WS i P, Warszawa 200
- E. Konińska: "Ocenianie w szkole" Rubikon, Kraków 2000,
- B. Niemiecko: "Między oceną szkolną, a dydaktyką" WSiP, S.A. Warszawa 2001,
- B. Niemiecko: "Ocenianie szkolne bez tajemnic" WSiP, S.A. Warszawa 2002,
- B. Niemiecko: "Pomiar wyników kształcenia" WSiP S.A. Warszawa 1999,
- D. Sołtys, M.K. Szmigel: "Doskonalenie kompetencji nauczycieli w zakresie diagnozy edukacyjnej" Zamiast Korepetycji, Kraków 1997,
