MAŁGORZATA KOWALEWSKA
GIMNAZJUM W ZAWIDOWIE
Zawidów 24.05.04
ZABURZENIA PROCESU NAUCZANIA-UCZENIA SIĘ MATEMATYKI
Wśród uczniów mających niepowodzenia szkolne znaczną grupę stanowią dzieci, którym sprawia trudność opanowanie umiejętności matematycznych.
Gdyby kierować się tym , w jakim stopniu matematyka przydatna jest w życiu przeciętnego człowieka ,to jej nauczanie nie powinno wykraczać poza zakres czterech podstawowych działań , ułamków ,procentów i systemów pieniężnych. Jednak nauczanie matematyki ma ogromny wpływ na kształcenie ogólne. Myślenie logiczne , precyzja i zwięzłość decydują o powodzeniu , nie tylko na lekcjach matematyki. Zainteresowanie szkoły , domu i dziecka powinno być skierowane na jak najlepsze przyswojenie tych umiejętności.
Niestety , wiele dzieci nie nadąża z opanowaniem podstawowych treści matematycznych w tempie przewidzianym programem nauczania i przy stosowaniu konwencjonalnych metod.
Największą grupę takich uczniów stanowią dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym lecz mające niepowodzenia w zakresie matematyki. Bardzo ważne jest szybkie i prawidłowe rozpoznanie przyczyn trudności . Wczesne wykrycie problemu umożliwia skuteczną pomoc i chroni przed zaburzeniami o charakterze wtórnym .
Problemy matematyczne nie poddane korekcji trwają nierzadko przez całe życie. Uniemożliwiają osiągnięcie wymarzonego zawodu , podjęcie wyższych form kształcenia. W przypadku przedłużającego się okresu niepowodzeń dzieci mogą stać się znerwicowane bądź sprawiać kłopoty wychowawcze. Dzieci z trudnościami matematycznymi nie mieszczą się w ramach organizacyjnych naszego szkolnictwa , nie kwalifikują się do szkoły specjalnej i nie uzyskują powodzenia w normalnej szkole. Dotychczas stosowane formy opieki np.: zespoły wyrównawcze , korepetycje , pomoc koleżeńska ,w wielu przypadkach są niewystarczające . Literatura dotycząca tej problematyki jest bardzo uboga.
Obecnie modna stała się pomoc dzieciom z dysleksją , natomiast coraz bardziej lekceważy się matematyczne trudności . Obserwując zachowanie uczniów i ich rodziców śmiem twierdzić , że traktują matematykę jako zło konieczne . Godzą się z problemem : „ nie jestem w stanie zrozumieć”, „nie lubię”, „ nie pomogę dziecku bo sama też jestem noga” , itp.
Matematyka jako przedmiot nauczania ma niewątpliwie duże znaczenie, choć przekazywanie treści i przyswajanie ich sprawia nauczycielom i uczniom wiele trudności. Psychologia bada te cechy osobowości uczniów , które determinują efektywne uczenie się matematyki. Pedagogika bada mechanizmy powstawania i narastania niepowodzeń szkolnych . Na podstawie analizy literatury wybrałam elementy łączące różne stanowiska badaczy . Można je sklasyfikować następująco:
- sposoby i środki postępowania dydaktycznego,
- absencja szkolna,
- poziom rozwoju intelektualnego,
- zaburzenia parcjalne,
- przyczyny środowiskowe,
- zjawiska natury emocjonalnej.
W kolejnych , krótkich odcinkach chciałabym przybliżyć przyczyny niepowodzeń w uczeniu się matematyki , a następnie kilka uwag dotyczących ich likwidowania .
Najważniejszymi przyczynami trudności matematycznych uczniów są absencja szkolna i błędy metodyczne .
- 1.Absencja szkolna wpływa na powstawanie i narastanie trudności i niepowodzeń w uczeniu się matematyki.
Niezależnie od tego, jakie są przyczyny absencji szkolnej ma ona bardzo duży wpływ na trudności w uczeniu się matematyki. Kolejne etapy nauczania matematyki mają strukturę liniową i są efektywne jedynie wtedy, gdy poprzednie treści zostały przyswojone i utrwalone. Nieregularny udział dziecka w nauce może powodować ilościowe i jakościowe braki w strukturze jego wiedzy i umiejętnościach.
Mogą one dotyczyć elementów węzłowych, bez których opanowanie następnych treści jest utrudnione, a czasami wręcz niemożliwe. Próba nadrobienia zaległości z pomocą rodziców często kończy się niepowodzeniem , ponieważ mają oni braki merytoryczne i metodyczne.
- Trudności i niepowodzenia uczniów w zakresie uczenia się matematyki wynikają najczęściej z niewłaściwego odbioru treści lub niewłaściwego ich przekazu .
U wielu dzieci bardzo istotną trudność stanowi abstrakcyjność i symboliczność materiału nauczania. Za wcześnie żądamy od uczniów stosowania takich operacji , do których nie są przygotowani . Błąd jaki popełniają nauczyciele przedszkoli i klas młodszych jest często nie do naprawienia . Często spotykamy się w życiu codziennym z pomijaniem prawidłowości rozwoju dziecka . Dzieci , które trafiają do przedszkoli i kształcenia zintegrowanego bardzo często nie osiągnęły poziomu umysłowego potrzebnego do przyswajania treści matematycznych . Zapominamy lub lekceważymy fakt ,że mało który rodzic kieruje się zasadami psychologii rozwojowej i pedagogiki , i ma do tego pełne prawo. To właśnie w tym okresie mamy zapewnić dziecku różnorodne zadania rozwijające matematyczną ciekawość i aktywność . Muszą to być tylko i wyłącznie zabawy rozwijające aparat pojęciowy , elementy uniwersalnego języka ,podstawy techniki uczenia się matematyki.
Gry i zabawy , praca na konkretach mają kształcić logiczne myślenie , umiejętności obserwacyjne , krytyczną ocenę rezultatów własnej pracy , umiejętność uzasadnienie swojego postępowania , samodzielność , oryginalność rozwiązywania problemów. Często w tym właśnie okresie nauczyciel musi nadrobić stracony przez rodziców czas rozwoju myślenia konkretnego zanim zacznie kształtować myślenie konkretno-obrazowe ucznia.
Podczas codziennej pracy niejednokrotnie obserwuję uczniów, którzy jeszcze w gimnazjum nie osiągnęli poziomu myślenia abstrakcyjnego, nie potrafią wnioskować, uogólniać, analizować .
W następnym odcinku zajmę się przyczynami trudności matematycznych wynikającymi z poziomu rozwoju intelektualnego. |
