Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Niepowodzenia szkolne i ich przyczyny

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 8019 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 Wymagania stawiane przez szkołę dotyczące kształcenia dostosowane są z reguły do większości uczniów, którzy uzyskali dojrzałość szkolną. Nie jest jednak nowością, że niektóre dzieci nie są w stanie w pełni opanować podanych treści programowych. Nauczyciele są zaniepokojeni a rodzice rozczarowani.
Pojęcie niepowodzeń szkolnych ujmowane jest w literaturze w bardzo szerokim znaczeniu. Stosowane zamiennie z pojęciami: trudności szkolne, opóźnienia w nauce szkolnej, trudności dydaktyczne oraz trudności dydaktyczno – wychowawcze.
Na ogół określane jest jako brak harmonii pomiędzy wymaganiami szkoły a postawą ucznia.
Niepowodzenia szkolne to proces pojawiania się braków wymaganych przez szkołę wiadomościach i umiejętnościach uczniów oraz negatywnego stosunku młodzieży wobec tych wymagań.
Tak rozumiane niepowodzenia dydaktyczne ze względu na ich złożoność można rozpatrywać przynajmniej w dwu różnych zakresach. Dotyczy on niepowodzeń dydaktycznych, które z kolei wynikają z niepowodzeń wychowawczych.
Niepowodzenia możemy podzielić na ukryte i jawne.
O niepowodzeniach jawnych mówi się za zwyczaj wówczas, gdy braki w wiadomościach i umiejętnościach ucznia zostały przez szkołę dostrzeżone. Niepowodzenia ukryte to moment, gdy szkoła o brakach nic nie wie lub nie są one z różnych powodów dostrzeżone. Moment, w którym nauczyciel stwierdzi zaległości w podanym materiale, wówczas rozpoczyna się przejście niepowodzeń ukrytych w niepowodzenia jawne. Pierwszym niepokojącym sygnałem dla nauczyciela są uzyskiwane przez ucznia oceny niedostateczne. Dalszy stopień nasilenia tego zjawiska to powtarzanie klasy, które może prowadzić do opóźnienia szkolnego, a końcowy efekt tego procesu najpoważniejszy to przerwanie nauki szkolnej.
O jawnych opóźnieniach przejściowych mówimy wówczas gdy: uczniowie otrzymują oceny niedostateczne w ciągu roku a efekt końcowy jest pozytywny.
Wczesne wykrycie przez nauczyciela lub szkołę zjawiska jakim jest opóźnienie i zastosowanie odpowiednich środków zaradczych jest zapobieganiem niepowodzeniom trwałym oraz powstawanie drugoroczności lub wieloroczności.
Zarówno niepowodzenia ukryte jak i jawne o charakterze przejściowym a nawet względnie trwałym można jeszcze zlikwidować nie narażając ucznia na bezpowrotną stratę pełnego roku nauki.
Zjawisko drugoroczności nie pojawia się nagle, jest to proces długotrwały, początkowo niewidoczny, jednak istniejący w każdej szkole i w każdej grupie klasowej.

PRZYCZYNY NIEPOWODZEŃ

Dotychczasowe badania dotyczące niepowodzeń szkolnych podają, że przyczyny , które wywołują powstawanie tego zjawiska, są bardzo różnorodne, złożone i prawie nigdy nie występują pojedynczo.
Większość badaczy dokonuje następującego podziału przyczyn warunkujących niepowodzenia.
Wymieniane w literaturze przyczyny to:
- przyczyny społeczno – ekonomiczne
- przyczyny biopsychiczne
- przyczyny pedagogiczne
Oprócz takiego podziału badacze wymieniają jeszcze inne kompleksy przyczyn np.: etniczne i klimatyczne.
Przyczyny pedagogiczne dzielimy na: przyczyny względnie zależne od nauczyciela i względnie niezależne od nauczyciela.
Do przyczyn względnie niezależnych zalicza się programy szkolne (nauczania), podręczniki szkolne, stan wyposażenia szkół w sprzęt i pomoce naukowe oraz organizacyjne warunki pracy dydaktyczno – wychowawczej.
Natomiast do przyczyn zależnych od nauczyciela zalicza:
- błędy i usterki w realizacji zasad i reguł nauczania,
- niedociągnięcia metodyczne,
- niedociągnięcia organizacyjne
Inny podział przyczyn niepowodzeń to:
- indywidualne
- emocjonalne
- społeczne
- szkolne które dzielą się na organizacyjne i metodyczne.
Jeszcze inny podział przyczyn to:
- pogorszenie stanu zdrowia dziecka
- niesystematyczna praca dziecka
- wadliwa organizacja i technika uczenia się
- zmiana dotychczasowych warunków życia
- słabszymi niż przeciętne uzdolnienia dziecka
- nierównomierny, dysharmonijny rozwój dziecka
- niezrównoważenie emocjonalne
- inne przejściowe trudności w nauce (dorastanie).
Tak więc przyczyny niepowodzeń szkolnych mogą wiązać się z właściwościami rozwoju dziecka.
Znaczne różnice w ocenie przyczyn mających wpływ na niepowodzenia w nauce między badaczami, pozostawiają ten temat nadal otwartym i bardzo dyskusyjnym. Stanowisko naukowców jest zgodne co do tego że chcąc sklasyfikować niepowodzenia należy najpierw dobrze poznać jego przyczyny.

PRZYCZYNY SPOŁECZNO – EKONOMICZNE

Analizę tej przyczyny należy rozpocząć od poznania miejsca, sytuacji dziecka w rodzinie albo grupie społecznej. I tak należy wziąć pod uwagę; skład rodziny, liczebność rodziny, warunki mieszkaniowe, wykształcenie rodziców, pozycja dziecka wśród rodzeństwa, styl wychowawczy oraz środowisko lokalne. Ważną rolę odgrywa też fakt, czy jest to miasto, czy wieś. Jaka jest jego grupa rówieśnicza, specyfika miejscowości droga dziecka do szkoły. W celu poznania przyczyn słabych postępów uczniów w nauce nauczyciel powinien starać się zbadać przede wszystkim warunki społeczno-ekonomiczne życia dzieci w środowisku rodzinnym. Bliższe poznanie środowisk lokalnych i rodzinnych uczniów opóźniających się w nauce szkolnej daje możliwość lepszego sprofilowania pracy z takimi uczniami.
Jan Konopnicki przyjął, że źródło niepowodzeń tkwi w środowisku dziecka i w związku z tym usystematyzował jego przyczyny podając m. in. rozbicie rodziny, którego najbardziej niebezpiecznym przejawem jest złe pożycie rodziców,
- brak pozytywnego wpływu wychowawczego i opieki nad nim
- negatywny wpływ wywierany przez rodzinę
- awantury i alkoholizm
O warunkach materialnych decydują: dochody rodziców, mieszkanie, zaopatrzenie dzieci i młodzieży w odzież, niezbędne przybory. Warunki materialne są jedną z ważniejszych przyczyn postępów w nauce tylko pewnej liczby uczniów.
Wyniki badań potwierdzają natomiast, że niekorzystna atmosfera rodzinna i poziom kulturalny są zasadniczymi przyczynami braku postępów w nauce u dzieci w różnych środowiskach.
Jako drugą przyczynę podaje się pracę zawodową rodziców brak odpowiedniej ilości czasu niezbędnego dla zapewnienia dzieciom właściwej opieki wychowawczej i z konieczności tolerują często ich niepożądane kontakty z „ulicą.”
Niedopilnowanie dziecka przez zapracowanych rodziców jest przyczyną jego zaległości w szkole. Brak pełnego zainteresowania i zrozumienia powoduje sytuacje konfliktowe pomiędzy rodzicami i dzieckiem. W ten sposób pogarsza się ogólna atmosfera domowa, zaczynają rozluźniać się więzi uczuciowe w wyniku czego doprowadza to do nie zaspokojenia potrzeb psychicznych dziecka.
Wielu naukowców jest zgodnych co do tego, że brak wykształcenia rodziców jest czynnikiem warunkującym niepowodzenia. W szeregu przypadków stwierdza się wręcz kategorycznie, że środowisko inteligenckie kieruje najchętniej swoje dzieci do liceów ogólnokształcących, natomiast zasadnicze szkoły skupiają przeważnie dzieci robotnicze i chłopskie.
Dzieci, których rodzice mają wyższy standard wykształcenia, doceniają znaczenie nauki i różnych dziedzin kultury.
Absolwenci opóźnieni ze względu na warunki rodzinne nie mogą liczyć na pomoc w nauce ze strony swoich rodziców z uwagi na ich niski poziom wykształcenia. Sporadycznie spotyka się uczniów drugorocznych mających rodziców z maturą i wyższym wykształceniem.
Poddając analizie kolejny czynnik, jakim jest liczba dzieci w rodzinie stwierdzić należy iż w większości przypadków ma to duży wpływ na warunki materialne i możliwości uczenia się w domu.
Niepokojącym i zarazem rosnącym zjawiskiem jest powstawanie rodzin niepełnych. Spowodowane jest to emigracją czasową jednego z członków rodziny w celach zarobkowych. Zaistniała sytuacja mocno odbija się na psychice dziecka.
Trudna sytuacja wielu rodziców niewątpliwie zmusza do takiego postępowania. Jednak poszukując dodatkowych źródeł zarobkowania problemy dzieci stają się nie dostrzegalne dla rodziców. Wtedy winą za niepowodzenia szkolne rodzice obarczają samo dziecko.
Wypominają dziecku jego niewdzięczność za ich ciężką pracę, jednak dom, samochód, kolorowy telewizor, video, komputer, motorynka i inne przedmioty nie zastąpią ciepła rodzinnego.
Luksusowa oprawa samotności także zniechęca dziecko do podejmowania większego wysiłku.
Wynika stąd, że o losach szkolnych uczniów decydują warunki społeczno – ekonomiczne. Od poprzednich czynników nie sposób jest oddzielić sfery psychicznej a bliżej tzw. czynników biopsychicznych.

PRZYCZYNY BIOPSYCHICZNE

Kiedy dziecko przychodzi do szkoły po raz pierwszy, ma ono już swoją „przeszłość”, jest już pod wieloma względami tak lub inaczej ukształtowane.

Biopsychiczne przyczyny niepowodzeń szkolnych to zadatki wrodzone, na przykład anatomiczna struktura mózgu jak i warunki sprzyjające lub hamujące prawidłowy rozwój tych zadatków.
Czynniki biopsychiczne wynikające z właściwości rozwoju psychoruchowego uczucia, które w znanym stopniu utrudniają lub wręcz uniemożliwiają opanowanie treści, umiejętności i nawyków przewidzianych programem nauczania wywierając istotny wpływ na niepowodzenia szkolne.
Chcąc poznać stosunek ucznia do nauki, należy zbadać jego warunki biopsychiczne.
Nie ma dwojga dzieci o identycznych w trudnościach w uczeniu się, każde z nich wykonuje własny wzorzec zachowania, który wychowawca powinien starannie przeanalizować.
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na:
1) ogólny stan zdrowia ucznia
2) ewentualne wady fizyczne (niesprawne funkcjonowaniem narządów zmysłowych np. wady wzroku lub słuchu, zaburzona mowa, leworęczność itp.)
3) ogólny poziom rozwoju umysłowego ucznia
4) ewentualne zaburzenia układu nerwowego (niestałość emocjonalna, agresywność, apatia, nerwice, brak cierpliwości, wytrzymałości w pracy itp.)
5) ewentualne zaburzenia w funkcjonowaniu procesów poznawczych (niezdolność skupienia uwagi, brak motywów uczenia się, zbyt wolne tempo myślenia itp.)
6) cechy temperamentu i charakter ucznia
7) uzdolnienia wykazywane przez ucznia

PRZYCZYNY PEDAGOGICZNE

Niewątpliwie bardzo istotne w całokształcie przyczyn warunkujących niepowodzenia są przyczyny pedagogiczne tzw.
przyczyny szkolne, podzielone na organizacyjne i dydaktyczne. Pierwsze z nich tkwią w samej organizacji szkoły i jej programach, drugie w niewłaściwej organizacji pracy dydaktycznej.
Niedostatki organizacji pracy dydaktycznej wynikają z nieprzestrzegania podstawowych wskazań higieny szkolnej oraz zasad „dobrej roboty” przez dyrektorów szkół. Chodzi tu o liczne błędy i usterki w tygodniowych planach nauczania. Zaplanowanie w jednym dniu np. 8 – miu godzin, a w innym tylko 3 lub 4 godzin dziennie.
Kolejne czynniki to błędy i usterki metodyczne w prowadzeniu lekcji, wynikające w dużej mierze z niedostatecznego opanowania teorii i praktyki przez nauczyciela.
Równie istotną grupę czynników niskiej efektywności pracy dydaktycznej stanowią niedociągnięcia w dziedzinie posługiwania się przez nauczycieli różnymi metodami nauczania.
Hospitowane lekcje prowadzone przez nauczycieli różnych specjalności wykazały, że nauczyciele korzystają głównie z metod słowno – poglądowych „ pogadanka, opowiadanie, opis, dyskusja, wykład, praca z tekstem i pokaz.”
Wyłączny werbalizm lub łączenie tej metody z pokazem na lekcji powoduje, iż nauczyciel sam rozwiązuje określone zagadnienia, a uczeń jest biernym mniej lub bardziej zaangażowanym obserwatorem.

Opracował: Andrzej Pieńczykowski

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie