Do podstawowych ról społecznych, należy zaliczyć role rodzicielskie. Role te są kontynuacją ról związanych z płcią i małżeństwem. W rolach rodzicielskich można wyróżnić pewne elementy wspólne dla ról obojga rodziców i pewne elementy specyficzne dla roli ojca i dla roli matki. Wzajemny stosunek do siebie elementów wspólnych i elementów specyficznych ról rodzicielskich zależny jest od typu i charakteru rodziny, która ulega przeobrażeniom w skutek zmian społeczno – kulturowych, lecz ulegają zmianom wraz z ewolucją instytucji rodzinnej.
W rodzinie typu patriarchalnego bardziej akcentowane były elementy specyficzne ról rodzicielskich, istniało większe zróżnicowanie i wyodrębnienie ról ojca i matki „Według tradycyjnej koncepcji rodziny, ojciec był żywicielem i głową rodziny, matka natomiast piastunką i opiekunką dzieci” (Z. Tyszka, 1974, s. 156)
W związku z ewolucją, jakiej podlega współczesna rodzina, ten sztywny podział ról zanika, a co raz bardziej uwydatniają się wspólne elementy ról rodzicielskich.
W rodzinie typu demokratycznego, ojciec poza pracą zawodową, wspólnie z matką opiekuje się dziećmi, kieruje ich rozwojem, towarzyszy im w zabawach, interesuje się nauką. Matka staje się często współżywicielem, a nieraz i głową rodziny, przy czym stosunki miedzy rodzicami stają się coraz bardziej równorzędne i demokratyczne. Nie oznacza to wcale, że w rodzinie typu demokratycznego, partnerskiego zanikają zupełnie role specyficzne ojca i matki. Są one nadal bardzo ważne, ulegają jednak pewnej modyfikacji dostosowanej do charakteru i osobowości rodziców. I tak, specyficzna rola ojca polega na kierowaniu życiem rodzinnym oraz na reprezentowaniu rodziny w środowisku zewnętrznym i łączeniu życia rodzinnego z życiem szerszych środowisk społecznych. W zakresie funkcji opiekuńczo – wychowawczych ojciec reprezentuje wobec dziecka siłę fizyczną, energię, stanowczość, zapewnia odpowiednie warunki materialne, daje poczucie bezpieczeństwa i stabilności.
W obrębie życia rodzinnego ojciec w coraz większym zakresie liczy się z pozycją matki. Uzgadnia z nią decyzje w najważniejszych sprawach rodziny, metody postępowania z dziećmi, kwestię organizacji czasu wolnego.
Specyficzna rola matki polega głównie na wychowaniu dzieci i opiece nad nimi, oraz na prowadzeniu domu. Czynności te matka spełnia w większym lub mniejszym zakresie w zależności od tego czy pracuje zawodowo czy też nie. Niektóre ze swych czynności matka musi powierzyć innym osobom, lub umiejętnie rozdzielić je między członków rodziny.
Nikt natomiast nie może zastąpić matki w jej specyficznej roli związanej z podtrzymywaniem zwartości grupy rodzinnej i kontynuowaniem tradycji. Matka bowiem „reguluje wzajemne stosunki miedzy członkami dba o harmonijne współżycie i dobre samopoczucie domowników, gdyż kobiety są na ogół bardziej subtelne, mają więcej wyczucia psychologicznego niż mężczyźni” (M. Wolicki, Problemy Rodziny, 200).
Matka jest wiec piastunką klimatu emocjonalnego i ciepła w rodzinie. Stara się o zachowanie stałego rytmu życia domowego. Daje członkom rodziny swoja miłość, swój czas, swoją pracę. To na niej ciąży większość obowiązków, to ona stara się jak najlepiej wypełniać funkcję opiekuńczo wychowawczą. I to w sytuacji, gdy cecha charakterystyczną bardzo wielu współczesnych rodzin jest brak poczucia bezpieczeństwa i ciągła niepewność co d źródeł utrzymania, co do wychowania dzieci, co do przyszłości.
Anna Chruszcz |
