W świadomości dzieci pojęcia gra i zabawa kojarzą się z przyjemnym spędzeniem czasu, rozrywką, która przeciwstawia się nauce szkolnej i innym obowiązkom.
Rozrywki umysłowe, a więc różnego rodzaju zagadki, gry i zadania logiczne, gry planszowe i gry strategiczne oraz quizy, których rozwiązanie wymaga niekiedy znacznego wysiłku umysłowego i sporej dozy pomysłowości, cieszą się wśród dzieci olbrzymim powodzeniem. Poprzez wprowadzenie gier i zabaw możemy sprawić, że nauka stanie się ciekawsza, dzieci będą chętniej pracowały i dzięki temu osiągną lepsze wyniki. Jeśli bowiem rozwiązanie zadania np. matematycznego, łączy się z wygraną, to uczeń zaangażuje się emocjonalnie i rozwiąże je z dużym zainteresowaniem. Jednocześnie przyswoi materiał bez większych wysiłków. Dodatkowo jego spontaniczne zachowanie w trakcie gry dydaktycznej pozwoli nauczycielowi lepiej poznawać ucznia: stopień koncentracji, uwagi, wrażliwości, odporność psychiczną, możliwości i wiarę we własne siły. Zabawa umożliwia działanie i zaangażowanie wszystkich dzieci oraz twórcze opracowanie tematu.
Program edukacji wczesnoszkolnej daje duże możliwości zastosowania zabaw jako jednej z form pracy w szkole. Wiele zadań edukacyjnych może być realizowanych poprzez inscenizację, zabawy ruchowe i gry dydaktyczne. Np. w kl. I uczniowie porównują liczby: „ Ja jestem liczbą 6 i jestem od ciebie większa, a ja liczbą 1 i jestem od ciebie mniejsza”. W kl. II dzieci bardzo chętnie wykorzystują sznurek do mierzenia obwodu koła, a ucząc się podziału na dwie równe części wykonują dywan z symetrycznym wzorem. Improwizują sceny z poznanych lektur np. o Kopciuszku czy Szewczyku Dratewce.
Różnorodność i odmienność sytuacji, jakie nieustannie wnoszą rozmaite gry i zabawy, wywołują u dzieci stan zaciekawienia, zainteresowania i emocjonalnego zaangażowania. Dostosowanie zabaw do potrzeb dziecka i ich atrakcyjności powodują, że tego rodzaju zadania umysłowe pobudzają aktywność, a ich rozwiązanie sprawia ogromną przyjemność i satysfakcję, co oczywiście wpływa korzystnie na jakość pracy i osiągane przez dzieci rezultaty. Gry i zabawy dydaktyczne mają również duże znaczenie ogólnowychowawcze: uczą dyscypliny, współdziałania w zespole, podporządkowania się umownym regułom. To sprawia szczególnie trudność małym dzieciom. Stopniowo w trakcie rozwoju, dziecko wyrabia sobie umiejętność respektowania reguł, na które zgodziło się przed przystąpieniem do gry. Zaczyna rozumieć, że zabawa w zespole wymaga przyjęcia ogólnych zasad, których nie można zmieniać w trakcie gry tylko, dlatego, że tak byłoby wygodniej jednemu z grających. Ma to duże znaczenie dla rozwoju społecznego dziecka, uczy podporządkowania się przepisom i normom współżycia. Zabawa sprzyja również zdrowiu psychicznemu. Jeśli damy dziecku wzorce zabawy aktywnej, angażującej, to w przyszłość nie wyrośnie z niego znudzony dorosły ograniczający się do konsumowania programów telewizyjnych.
Podsumowując: gry i zabawy są jedną z form edukacji, pozwalają uniknąć znużenia w nauczaniu,
angażują wszystkie zmysły, uczą zasad współżycia w zespole i przygotowują do
aktywnego spędzania czasu.
Anna Dulęba |
