Temat: Postawy istotne dla życia społecznego – toleracja i nietolerancja.
Klasa VI (2g)
Czy jesteśmy tolerancyjni? - Założenia metodyczne
Podczas realizacji tematu uczniowie poznają jedną z cech ustroju demokratycznego, jaką jest tolerancja. Będą też dyskutowali o codziennym stosunku do ludzi o odmiennych poglądach, przekonaniach religijnych itd.
Cele lekcji.
Po zakończeniu lekcji uczniowie powinni:
– umieć wyjaśnić pojęcie tolerancji,
– umieć określić granice tolerancji,
– zrozumieć, że akceptowanie „innych” i różnego rodzaju mniejszości (rasowych, religijnych, etnicznych, obyczajowych) nie powoduje zagrożenia, ale korzyści (np. poznawcze – wzbogacenie naszej kultury),
– umieć ocenić zachowanie ludzi kwalifikujące się jako tolerancyjne lub nietolerancyjne,
– starać się postępować zgodnie z zasadami tolerancji, a także odnosić się z szacunkiem do ludzi myślących lub wyglądających inaczej,
– rozumieć znaczenie dobrze pojętej tolerancji jako cechy koniecznej dla społeczeństwa demokratycznego.
Uwagi dotyczące realizacji lekcji:
a) korelacja z historią (uczniowie mogą podawać przykłady tolerancji i nietolerancji, które miały miejsce w przeszłości w historii), b) wprowadzenie metody debaty (za i przeciw).
Środki dydaktyczne:
- wycinki prasowe,
- Słownik Wyrazów Obcych,
- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (fragmenty)
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (fragmenty)
- filmy wideo „Krótkie życie Anny Frank
- nagranie piosenki Stanisława Sojki „Tolerancja”
Pojęcia:
- tolerancja,
– nietolerancja,
– rasizm,
– akceptacja,
– demokracja.
Wprowadzenie
Na początku lekcji nauczyciel powinien zapytać uczniów, jak rozumieją pojęcie tolerancji, i wspólnie z uczniami sformułować jej najkrótszą definicję, a następnie porównać z hasłem w Słowniku Wyrazów Obcych. Podobnie czynimy z hasłem „nietolerancja”.
Lekcja 1
Po obejrzeniu filmu „Krótkie życie Anny Frank” (28 minut) uczniowie odpowiadają pisemnie na pytania.
(Uwaga : Może być to jakikolwiek inny film dotyczący holokaustu lub fragmenty jakiegoś dokumentu w formie pisanej.)
1.Jakie cele przyświecały nazistom dążącym do przejęcia władzy w Niemczech?
2.Jaką rolę pełniła ideologia antysemicka w propagandzie nazistowskiej?
3.Jakie formy prześladowań spotkały Żydów i ludzi o odmiennych poglądach po dojściu nazistów do władzy w Niemczech? Co sądzisz o ludziach, którzy różnią się od ciebie poglądami, religią, kolorem skóry?
4.Jakie grupy były prześladowane przez nazistów i dlaczego?
5.W jaki sposób z jakiego powodu oznaczano Żydów w Holandii? Czy podobne działania były podejmowane w innych krajach okupowanej Europy?
6.W jaki sposób i jakim kosztem starano się pomagać Żydom w Holandii? Czy podobne działania były podejmowane w innych krajach okupowanej Europy
(karta pracy)
Lekcja 2
Uczniowie przez ostatnie dni mieli zbierać i czytać artykuły prasowe dotyczące przejawów tolerancji i nietolerancji w naszym społeczeństwie, a także oglądać wybrany program informacyjny w telewizji (raz dziennie) Na tej podstawie mieli przygotować się do debaty. Dwa najciekawsze artykuły świadczące za i przeciw zostaną odczytane na głos.
Prowadzimy dyskusję, stawiając uczniom następujące pytania:
Jakie były wasze odczucia w sytuacjach zagrożenia?
Czy znaleźliście się w takiej sytuacji, że czuliście się „inni”, „obcy”, „zagrożeni”, bo różniliście się np. strojem lub poglądami?
Czy ktoś wam wtedy pomógł? Co zrobił?
Co mógł zrobić, żeby wam pomóc?
Następnie prosimy uczniów, aby na podstawie przyniesionych przez siebie wycinków prasowych, obejrzanych filmów i wiadomości z historii podali przykłady obu postaw – tolerancyjnej i nietolerancyjnej. Uczniowie grupują artykuły prasowe opisujące obie postawy.
Dzielimy klasę na dwie grupy:
I grupa („za”) reprezentuje pogląd, że nasze społeczeństwo jest tolerancyjne,
II grupa („przeciw”) reprezentuje pogląd, że nasze społeczeństwo jest nietolerancyjne.
Obie grupy opracowują argumenty za i przeciw, zapisując je na kartkach papieru, które przyklejają do tablicy. Wybrani przedstawiciele grupy prezentują wypracowane przez grupę stanowisko. Po prezentacji szukamy rozwiązania, które jest możliwe do przyjęcia przez obie grupy.
Podsumowując debatę, nauczyciel prosi, aby uczniowie zastanowili się, czy brak tolerancji w społeczeństwie stanowi zagrożenie dla demokracji. Jeśli tak, to czym to się wyraża? Co zyskujemy jako społeczeństwo, postępując zgodnie z zasadami tolerancji? Uczniowie powinni każdą swoją wypowiedź uzasadnić.
Na koniec wspólnie wysłuchamy utworu Stanisława Sojki Tolerancja ( każdy uczeń otrzyma tekst piosenki) i wspólnie zastanowimy się jakie stanowisko wobec TOLERANCJI zajął tak znany i popularny artysta.
Tolerancja Stanisław Soyka / Yanina
Dlaczego nie mówimy o tym co nas boli otwarcie
Budowa ściany wokół siebie marna sztuka
Wrażliwe słowo czuły dotyk wystarczą
Czasami tylko tego pragnę tego szukam
Na miły Bóg
Życie nie tylko po to jest by brać
Życie nie po to by bezczynnie trwać
I aby żyć z siebie samego trzeba dać
Problemy Twoje moje nasze boje polityka
A przecież każdy włos jak nasze lata policzone
Kto jest bez winy niechaj pierwszy rzuci kamień
niech rzuci
Daleko raj gdy na człowieka się zamykam
Na miły Bóg ...
tutututum
Tekst uczy wrażliwości, otwarcia na problemy innych ludzi. Raj realizuje się jakby już tu na ziemi – bez drugiego człowieka jest niemożliwy do osiągnięcia. Pieśń Sojki dotyczy przede wszystkim człowieka. Tekst skłania do refleksji o życiu. Język utworu jest prosty, pozbawiony ozdobników poetyckich. Nastrój pogodny. Bohaterem lirycznym jest i adresatem jest człowiek.
Podsumowanie
Czego dowiedziałem się na dzisiejszych lekcjach, co dzięki nim zrozumiałem?
( każdy z uczniów wypowiada się na podany temat)
Zadanie domowe:
Podaj przykłady tolerancji z najbliższego otoczenia oraz przykłady nietolerancji w środowisku szkolnym.
Karta pracy ucznia do lekcji poświęconej tolerancji.
1.Jakie cele przyświecały nazistom dążącym do przejęcia władzy w Niemczech?
................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................
2.Jaką rolę pełniła ideologia antysemicka w propagandzie nazistowskiej?
................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................
3.Jakie formy prześladowań spotkały Żydów i ludzi o odmiennych poglądach po dojściu nazistów do władzy w Niemczech? Co sądzisz o ludziach, którzy różnią się od ciebie poglądami, religią, kolorem skóry?
................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................
4.Jakie grupy były prześladowane przez nazistów i dlaczego?
................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................
5.W jaki sposób z jakiego powodu oznaczano Żydów w Holandii? Czy podobne działania były podejmowane w innych krajach okupowanej Europy?
................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................
6.W jaki sposób i jakim kosztem starano się pomagać Żydom w Holandii? Czy podobne działania były podejmowane w innych krajach okupowanej Europy
................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................
Materiały pomocnicze dla ucznia do lekcji o tolerancji
KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ ( fragmenty)
Art. 30.
Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych
Art. 31.
1.Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.
2.Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.
3.Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
Art. 32.
1.Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.
2.Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.
Art. 35.
1.Rzeczpospolita Polska zapewnia obywatelom polskim należącym do mniejszości narodowych i etnicznych wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury.
Mniejszości narodowe i etniczne mają prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji służących ochronie tożsamości religijnej oraz do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw dotyczących ich tożsamości kulturowej
POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA (fragmenty)
Artykuł 1
Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi w swej godności i w swych prawach. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.
Artykuł 2
Każdy człowiek jest uprawniony do korzystania z wszystkich praw i wolności wyłożonych w niniejszej Deklaracji, bez względu na różnice rasy, koloru skóry, płci, języka, religii, poglądów politycznych lub innych przekonań, narodowości, pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia lub jakiekolwiek inne różnice.
Nie wolno ponadto czynić żadnej różnicy w zależności od sytuacji politycznej, prawnej lub międzynarodowej kraju lub obszaru, do którego dana osoba przynależy, bez względu na to, czy jest on niepodległy, powierniczy, autonomiczny lub poddany innym ograniczeniom suwerenności.
Artykuł 3
Każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa swojej osoby.
Artykuł 4
Nikt nie może pozostawać w stanie niewolnictwa lub służebności; niewolnictwo i handel niewolnikami we wszystkich formach będą zakazane.
Artykuł 5
Nikt nie może być poddany torturom lub okrutnemu, nieludzkiemu albo upokarzającemu traktowaniu lub karaniu.
Artykuł 6
Każdy człowiek ma prawo do tego, by wszędzie uznawano jego osobowość prawną.
Artykuł 7
Wszyscy są równi wobec prawa i są uprawnieni, bez jakiejkolwiek dyskryminacji, do jednakowej ochrony prawnej. Wszyscy są uprawnieni do jednakowej ochrony przed jakąkolwiek dyskryminacją, będącą pogwałceniem niniejszej Deklaracji, i przed jakimkolwiek podżeganiem do takiej dyskryminacji
Bibliografia:
1) Krótkie życie Anny Frank – film dokumentalny Fundacji Anny Frank (28 minut) – kaseta rozpowszechniana przy okazji wystawy edukacyjnej pt. „ Anna Frank- historia na dzień dzisiejszy”
2) A słowa jak ziarna... wybór konspektów lekcji literackich w klasach IV – VIII szkoły podstawowej, Wydawnictwo Korepetytor, Płock 1997
3) http:// eduseek.interklasa.pl/artkuly/artykul/ida/1697
4) Fragmenty Konstytucji RP zaczerpnęłam ze strony internetowej sejmu (www.sejm.gov.pl)
5) Fragmenty Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka zaczerpnęłam ze strony internetowej Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka (www.hfhrpol.waw.pl)
Magdalena Zwardoń – nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej w Jaszkowej Górnej
|
