Dziecko w wieku przedszkolnym zdobywa wiadomości w drodze doskonalenia funkcji poznawczych takich jak: spostrzegawczość, wyobraźnia, uwaga, pamięć, mowa i myślenie.
Przyroda źródłem inspiracji artystycznej dziecka w wieku przedszkolnym.
Dziecko w wieku przedszkolnym zdobywa wiadomości w drodze doskonalenia funkcji poznawczych takich jak: spostrzegawczość, wyobraźnia, uwaga, pamięć, mowa i myślenie. Cechą spostrzeżeń dziecięcych jest ścisły związek z działaniem. Dziecko spostrzega przede wszystkim te przedmioty, które odgrywają bezpośrednią rolę w wykonywanej przez nie czynności. Taką rolę w twórczości plastyczno-techniczną badanej grupy dzieci, odgrywały materiały przyrodnicze. Wykonując różne prace z tworzywa przyrodniczego, dzieci miały możliwość dokładnego spostrzegania jego cech i właściwości. Ważną rolę w utrwalaniu wiadomości spełnia wyobraźnia, dzięki, której dziecko może odwołać się do wcześniejszych spostrzeżeń i wytworzyć w swym umyśle ich obraz. Tworzywo przyrodnicze w ratach dzieci, wywołało obraz spostrzeżeń i wrażeń zdobytych na wycieczkach:
• Do lasu,
• Na pole
• Na łąkę.
Przypominały sobie jak nazywa się dane tworzywo, z jakiego środowiska przyrodniczego pochodzi. Uczyły się rozpoznawać nazwy drzew i krzewów po kształtach liści, po ich owocach i nasionach.
Przeżycia dziecka obcującego stale ze zjawiskami przyrody pogłębiają się i wzbogacają szczególnie wtedy, gdy dziecko odbiera je wszystkimi zmysłami, np.:
• Obserwując drzewo,
• Dotknie palcami kory,
• Usłyszy szmer poruszających się na wietrze listowia,
• Poczuje zapach kwiatów.
Zjawiska natury nowe i niezwykłe dla dziecka, kwiaty wyróżniające się żywym kolorem, nieznanym kształtem, budzą w nim wielkie zainteresowanie. Dziecko w zabawie uczy się rozpoznawać liście, gatunki owadów, ptaków i zwierząt. Prosta i przejrzysta budowa w układzie listków na łodydze lub koronie kwiatu w sposób naturalny uwrażliwia dziecko na ład, na symetrię i rytm w przyrodzie, inspirując jego twórczość dekoracyjną Dziecko obcując z przyrodą znajduje specyficzną przyjemność estetyczną, choć nie uświadamia sobie, na czym ona polega i dlaczego mu siadany przedmiot lub zjawisko podoba się?
W nie mniejszym stopniu inspirując twórczą wyobraźnię dziecka czytane przez nauczycielkę baśnie, legendy ludowe i opowiadania, np.: o treści bliskiej dziecku, dotyczącej rzeczy znanych mu dobrze z doświadczenia. Fantastyczne baśnie i legendy ludowe przenoszą dziecko w świat fantazji. Takie baśnie, legendy i opowiadania powinny mieć dużą wartość literacką: mogą to być fragmenty z literatury pi4oiej, współczesnej prozy i poezji.
Do wzbogacania wiedzy o przyrodzie przyczyniają się również zajęcia muzyczne w przedszkolu, które polegają na słuchaniu prostych utworów muzycznych, śpiewaniu piosenek, tańczeniu oraz improwizacjach taneczno-śpiewnych. Na zajęciach tego typu dziecko, mając przygotowane narzędzia, materiały i tworzywo, słucha wykonywanego na instrumencie lub odtwarzanego z płyty lub z taśmy magnetofonowej krótkiego utworu i w trakcie słuchania, bądź po wysłuchaniu rysuje, maluje bądź konstruuje doznane wrażenia i przeżycia.
Celem tego typu zajęć jest wielostronne i harmonijne rozwijanie osobowości dziecka. Zapoczątkowanie kontaktów dziecka z przyrodą, inspiruje bogatą w tym okresie twórczość dziecka. Wrażenia i przeżycia, których dziecko doznaje w trakcie: spacerów, słuchania baśni, muzyki oraz wykonywania różnych prac z tworzywa przyrodniczego, oddziałuj a na sferę jego przeżyć zmysłowych, emocjonalnych i intelektualnych, dopingując i pobudzając je do bogatszych spostrzeżeń lub obserwacji prowadzonych pod kierunkiem nauczyciela jest niewyczerpalnym źródłem inspiracji artystycznej.
Do pełniejszego rozwoju twórczości dziecka w przedszkolu przyczynia się urozmaicony dobór technik plastycznych. Jednymi z ciekawych i lubianych przez dzieci, a także posiadających duże walory kształcące, wychowawcze i estetyczne, należy układanie, modelowanie i konstruowanie z materiałów przyrodniczych. Najnowsza literatura dotycząca wychowania plastycznego w przedszkolu, niewiele miejsca przeznacza na omówienie możliwości stosowania materiałów przyrodniczych w technikach plastycznych. Niektóre publikacje omawiając szczegółowo takie techniki jak: rysowanie, malowanie, wycinanie, stemplowanie czy konstruowanie z materiałów sztucznych, pomijają całkowicie wykorzystanie tworzywa przyrodniczego na zajęciach plastycznych.
Uwzględniają natomiast i doceniają wartość materiałów przyrodniczych, autorzy publikacji metodycznych, dotyczących zajęć praktyczno - technicznych w nauczaniu początkowym. Podkreślają oni walory poznawcze i wychowawcze oraz ich wpływ na rozwój wyobraźni plastycznej, wrażliwości estetycznej i fantazji. Ponadto twierdzą, że różnorodne materiały są podstawą do swobodnego wypowiadania się dzieci w ich twórczości, a materiały przyrodnicze swoją fakturą, różnorodnością kształtów i pilnych naturalnych barw, rozwijają wyobraźnię twórczą dziecka i pomysłowość, pobudzaj ą do działania i samo ekspresji.
".Im bardziej różnorodnymi tworzywami dziecko dysponuje, tym wiesze są jego możliwości w konstruowaniu, tym bardziej celowe i oryginalne belą wykonywane przedmioty. Nowe tworzywo wywołuje nowe formy" (J.Mrożkiewicz 1962).
K.Zajda w książce - "Zajęcia praktyczne - techniczne w klasach I-IV" uzasadnia, że różnorodne materiały są podstawą do swobodnego wypowiadania się dzieci w ich twórczości. "Wytwory rąk dziecka zbudowane harmonijnie, proporcjonalnie w swych elementach, czysto i starannie wykonane, pełne oryginalności, fantazji, uroku i wdzięku wywierają na rozwój wrażliwości estetycznej dziecka nie mniejszy wpływ niż rysunek, śpiew czy muzyka. Ład i harmonia, wdzięk i fantazja w pracy manualnej dziecka przemawiają z taką samą siłą, z jaką przemawia wiersz, piosenka czy muzyka. (K.Zajda 1967)
Do różnorodnych materiałów wykorzystywanych przez dzieci w zakresie swobodnego wypowiadania się zaliczamy tzw. materiały naturalne, czyli: kasztany, żołędzie, szyszki, suche gałęzie, owoce jarzębiny, głogu, różne nasiona skrzydlate, piórka ptasie, włosy kukurydzy, makówki, skorupki od orzechów, kolorowe kamyki, muszelki, fasolę korę słomę galasy, ziemniaki, bób, sitowie, mech, wydmuszki.
Najbardziej odpowiedni czas na wykorzystanie tych tworzyw - to okres jesieni, kiedy są, i łatwe do obróbki, i przedstawiają najwyższą wartość ze wzglądu na swoją śwież ość i barwę Wyschnie owoce np. kasztany oraz żołędzie są bardzo trudne do obróbki i w związku z tym nie można osiągnąć pełnego efektu konstrukcyjnego i plastycznego. Konstruowanie z tworzyw przyrodniczych jest o tyle ułatwione, że część z nich można wykorzystać w ich naturalnym kształcie i barwie. Tworzywo przyrodnicze odpowiednio dobrane przez dziecko podnosi walory plastyczne i konstrukcyjne wykonywanego przedmiotu. Podstawowymi narzędziami, których używamy przy konstruowaniu z materiałów przyrodniczych są nóż i kolec. Przy użyciu tylko tych dwu narzędzi można osiągnąć bogate efekty konstrukcyjne i plastyczne. Przy posługiwaniu się kolcem dzieci natrafiają na poważne trudności, dlatego należy je konsekwentnie wdrażać do prawidłowego posługiwania się tym narzędziem. Do łączenia poszczególnych części w całość konstrukcyjną najlepiej nadają się patyczki, druciki, nici oraz sznurek. W celu umocnienia konstrukcji łączonych patyczkami, należy patyczki posmarować, tzw. uniwersalnym klejem do klejenia drewna, szkła, tworzyw sztucznych itd. Wśród tworzyw przyrodniczych na specjalną uwagę zasługują suche gałązki i korzenie drzew. Materiał ten daje duże możliwości konstruowania a wymaga jedynie prostego narzędzia, jakim jest zwykły nożyk. Praca twórcza dziecka polega na konstruowaniu z całości materiału bądź na łączeniu w całość wnikliwie dobranych gałązek i korzeni w ich naturalnym kształcie, lub odpowiednio uformowanych ten rodzaj twórczości jest cenną formą kształcącą, gdyż wnosi w ich życie niezatarte wrażenia, oraz rozwija wyobraźnię twórczą dziecka, pobudza do działania i samo-ekspresji.
Opracowała: mgr Małgorzata Stachurska
Dyrektor Miejskiego Przedszkola Nr 25
w Częstochowie
|
