W klasie, w której pracuję znajdują się dzieci z trudnościami w pisaniu i czytaniu. Fakt ten skłonił mnie do opracowania i napisania referatu o w/w tytule. W wyniku przeprowadzonych badań przez Poradnię Pedagogiczno-Psychologiczną, a także własnych obserwacji podczas pracy z dziećmi stwierdziłam, że dzieci mają opóźnienia wielu funkcji psychicznych takich jak: słabo rozwinięte myślenie pojęciowe, zaburzenia percepcji słuchu fonematycznego, słaba koncentracja pamięci i uwagi, słabo rozwinięte spostrzeganie czy też obniżone funkcje analizatorów. Chęć pomocy tym dzieciom oraz podzielenie się swoimi umiejętnościami z innymi nauczycielami przyczynił się do napisania referatu. Zdaję sobie sprawę, że odpowiednio zorganizowane zajęcia reedukacyjne, zastosowanie właściwych metod i technik pracy dostosowanych do możliwości dziecka dają mu szansę na wykonanie z sukcesem czynności dotychczas nieosiągalnych także w zakresie czytania i pisania. Jedną z tych metod jest metodą osiemnastu struktur wyrazowych (patrz ćwiczenia- zał. 1) Celem metody jest nauczyć automatycznego nazywania kształtów fonogramów (kombinacji liter) oraz rozwijać zdolności umieszczania ich w słowie w odpowiedniej kolejności. Dlatego też plan (obraz, schemat), graficzny zgodny z zapisem ortograficznym, a nie z dźwiękowym stanowi podstawę doboru wyrazów do ćwiczeń. Aby dziecko miało jasny obraz tego ja zbudowane są konkretne wyrazy posługujemy się powszechnie stosowanymi w reedukacji kolorami. Kolor czerwony przypisujemy literom odpowiadającym samogłoskom, czarny- spółgłoskom, a zielony- sylabie. Tymi trzema kolorami posługujemy się konsekwentnie przez cały czas trwania ćwiczeń. Zaznaczanie kolorami w wyrazach wielogłoskowych powoduje, że odraz dla dziecka staje się bardziej czytelny np. –kalafiory lub ka-la-fio-ry. Drugi sposób , z myślnikami, znajduje zarówno zastosowanie w tekstach do czytania, jak i przy pisaniu przez dziecko pojedynczych wyrazów lub dyktowaniu mu całych zdań. Nawyk dzielenia słów na sylaby jest bardzo przydatny w początkowym okresie reedukacji. W kolejnych ćwiczeniach wyprowadzamy i zapoznajemy dzieci z wyrazami o różnorodnej, stopniowo coraz trudniejszej, ale jednakowej na danym etapie, strukturze sylabowej. Należy pamiętać, że w prezentowanej metodzie mowa jest o pisaniu i czytaniu w proponowanych metodach opierają się zatem na jednoczesnym uaktywnianiu analizatorów: wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno- ruchowego. Ważnym jest również opracowanie programu zajęć reedukacyjnych dla potrzeb konkretnego dziecka, w którym należy uwzględnić oddziaływanie na funkcje najbardziej zaburzone. Pracując metodami 18-tu struktur wyrazowych można odnieść się do dwóch grup dzieci z trudnościami 1 grupa to dzieci, które znają większość liter, lub nawet wszystkie litery, ale także w przypadkach, gdy dzieci mylą niektóre z nich, np. graficznie podobne (b-d, m-n, o-a, t-l-ł )lub zamieniają litery odpowiadające głoskom dźwięcznym i bezdźwięcznym ( t-d, k-g, p-b, f-w ) 2 grupa to dzieci, które charakteryzują się: - bardzo wolnym głoskowaniem, które nie prowadzi do poprawnej syntezy, - opuszczanie, powtarzanie, dodawanie lub zamienianie, przestawianie liter, sylab, a czasem całych wyrazów - zniekształcanie wyrazów wskutek popełniania innych błędów, które mogą występować zarówno w czytaniu jak i w pisaniu. Sumując można stwierdzić, że omawiana metoda może posłużyć się do pracy z dziećmi mającymi trudności w pisaniu i czytaniu o charakterze dyslektycznym, dysortograficznym lub dysgraficznym, na dowolnym etapie zaawansowania dziecka w opanowaniu tych technik i niezależnie od rodzaju zaburzeń funkcji perepcyjno- motorycznych, leżących u ich podłoża.
Do stałego zestawu ćwiczeń powtarzających się w kolejnych 18 częściach, stanowiących całość metody należą: - graficzny schemat budowy wyrazów, - suwaki, - wprawki, - łańcuchy sylabowo-wyrazowe - słuchowe i wyrazowe różnicowanie słów dźwiękowo i graficznie podobnych - tworzenie nowych wyrazów o aktualnie omawianej strukturze z wybranych liter lub sylab wyrazów ilustrowanych na obrazkach, - słuchowe i wzrokowe wersje ćwiczenia: Co kryje się w tym wyrazie? - rozsypanki wyrazowo-zdaniowe, - zagadki, - czytanie zdań złożonych z wyrazów o znanej strukturze sylabowo literowej na materiale drukowanym oraz pisanie ich z pamięci, - pisanie zdań ze słuchu. Do stałego zestawu ćwiczeń powtarzających się w kolejnych 18 częściach, stanowiących całość metody należą: - graficzny schemat budowy wyrazów - suwaki - wprawki - łańcuchy sylabowo wyrazowe - słuchowe i wyrazowe różnicowanie słów dźwiękowo i graficznie podobnych - tworzenie nowych wyrazów o aktualnie omawianej strukturze z wybranych liter lub sylab wyrazów ilustrowanych na obrazkach - słuchowe i wzrokowe wersje ćwiczeń: Co kryje się w tym wyrazie? - Rozsypanki wyrazowo-zdaniowe - Zagadki - Czytanie zdań złożonych z wyrazów o znanej strukturze sylabowo- literowej na materiale drukowym oraz pisanie ich z pamięci - Pisanie zdań ze słuchu
Otoczenie dziecka opieką powinno iść dwutorowo: z jednej strony w ramach realizowanego procesu dydaktycznego, w klasie, z drugiej- w ramach specjalistycznych zajęć pozalekcyjnych. W klasie, w śród nauczycieli i rówieśników, dziecko powinno móc liczyć na zrozumienie, odpowiednią pomoc, życzliwą ocenę pracy oraz postępów, które nie zawsze wyrażają się w bezbłędnym czytaniu i pisaniu. Zajęcia reedukacyjne powinny odbywać się stale w tym samym gabinecie, dobrze wyposażonym w różnorodne pomoce wspomagające nauczanie metodą wielozmysłową. Zajęcia powinny być prowadzone z kilkuosobową grupą, lub indywidualnie z każdym dzieckiem, kilka razy w tygodniu, w obecności rodzica lub bez. Jeśli zajęcia reedukacyjne są prowadzone prawidłowo to pozytywne zmiany zachodzą nie tylko w zakresie ćwiczonych funkcji, ale również a sferze emocjonalnej i mogą powodować u dziecka zanikanie lęków, niechęci do podejmowania wysiłku, a także sprzyjać nabywaniu pewności siebie. Jednocześnie mogą powodować pojawienie się zainteresowań w różnych dziedzinach, konsekwencję w dążeniu do celu i satysfakcję z dobrze wykonanego zadania. Bardzo ważnym elementem reedukcji dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu jest właściwe opanowanie zasad teorii pedagogicznej. Zasady te zawierają się w sześciu podstawowych punktach: 1. Zasada indywidualizacji środków i metod oddziaływania korekcyjnego- winna być stosowana także w toku zajęć zespołowych, polega na kontrolowaniu przebiegu i wyników pracy dziecka, pomaganiu mu przezwyciężaniu trudności oraz stosowaniu odpowiednich zabiegów wychowawczych i psychoterapeutycznych. 2. Zasada powolnego stopniowania trudności w nauce czytania i pisania, uwzględniającego złożoność tych czynności i możliwości percepcyjne materiału jak i jego przystępności dla dziecka. 3. Zasad korekcji zaburzeń czyli ćwiczenia przede wszystkim funkcji najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych umiejętności- należy pamiętać aby planowanie jednostki zajęciowej nie uwzględniało ćwiczenia tylko jednej funkcji gdyż może być to szkodliwe dla dziecka. 4. Zasada kompetencji zaburzeń: łączenie ćwiczeń funkcji zaburzonych z ćwiczeniami funkcji niezaburzonych w celu tworzenia właściwych mechanizmów kompensacyjnych- zadaniem jest wytworzenie u dziecka takich mechanizmów psychologicznych, w których funkcje sprawniejsze pełnią rolę kompensacyjną, wspierając czynności funkcji zaburzonych. 5. Zasada systematyczności- w miarę możliwości ćwiczenie powinny odbywać się jak najczęściej. Jeśli mamy do dyspozycji 3 godziny zajęć w ciągu tygodnia, lepiej je rozłożyć na trzy lub cztery spotkania. 6. Zasada ciągłości oddziaływania psychoterapeutycznego- działania psychoterapeutyczne, będą pełnić funkcję profilaktyczne, chroniąc przed dalszymi negatywnymi następstwami niepowodzeń szkolnych.
ZAJĘCIA MANUALNE
Od początku zwracamy uwagę by dziecko wykonywało ruchy zgodne z kierunkiem pisania. Ćwiczenia winniśmy zaczynać od form falistych. W rozluźnieniu mięśni stosujemy zabawy ruchowe np. stukanie czubkami palców (zabawa w deszcz), malowanie suchym palcem itp. Kolejne fazy ćwiczeń to malowanie dużych konturów, modelowanie q glinie i plastelinie, wyrywanki i naklejanki, haftowanie, kreślenie prostych linii łączących punkty-trafianie do celu. W zajęciach manualnych bardzo ważną rolę odgrywają ćwiczenie na wyobraźnię. Można tu wykorzystać następujące działania: 1. Rozpoznawanie obrazków- zakrywamy obrazek i odsłaniamy. Dziecko winno opowiedzieć co z niego zapamiętał. 2. Dobieranie w pary jednakowych obrazków. 3. Układanie obrazków różnych figur po prawej i lewej stronie. 4. Układanie obrazków według kolejności w jakiej były pokazywane. 5. Dobieranie brakujących części do obrazka ( puzzle ). 6. Dobieranie jednakowych form geometrycznych. 7. Wykonanie rysunku na podany temat.
CZYTANIE I PISANIE SYLAB I WYRAZÓW
W ćwiczeniach dotyczących pisania i czytania staramy się utrwalić znajomość liter z uwzględnieniem zróżnicowania samogłosek i spółgłosek. Do tego celu wykorzystać możemy następujące ćwiczenia: - dobieranie par jednakowych liter - rozpoznawanie i nazywanie liter - dobieranie par liter drukowanych i pisanych - dobieranie liter do wyrazów jednosylabowych - układanie wyrazów pod obrazkami - rozwiązywanie rebusów - czytanie wyrazów z podkreśleniami sylab i samogłosek - czytanie i pisanie wyrazów o różnej liczbie sylab i łączenie ich w określone zestawy tematyczne.
CZYTANIE POPRAWIAJĄCĘ GRAFIKĘ PISMA
Nad poprawnością pisania przez dziecko liter koniecznym jest zwrócenie uwagi na graficzny sposób pisania litery, do tego mogą posłużyć następujące ćwiczenia: - pisanie ciągłym ruchem pojedynczych liter - kreślenie liter za pomocą szablonu - pisanie liter w zeszycie.
CZYTANIE ZDAŃ I DŁUŻSZYCH TEKSTÓW Podobnie jak w poprzednich ćwiczeniach korzystać możemy z różnych dostępnych przykładów, które możemy wykorzystać w opracowaniu własnych ćwiczeń dostosowanych do możliwości dziecka . do tego typu ćwiczeń zaliczyć możemy:
- czytanie i pisanie pojedynczych zadań - układanie zdań z pojedynczych wyrazów według wzoru - uzupełnianie niedokończonych zdań ilustracją i napisem - dobieranie zdań do obrazków - czytanie tekstu z przesłoną
podsumowując, każdy z nauczycieli winien sam poszukiwać takich metod pracy, które pozwolą mu na osiągnięcie sukcesu w pracy z dzieckiem mającym trudności w pisaniu i czytaniu. Każde z nich ma inną osobowość, temperament i poziom intelektualny. Jeśli któreś z metod nie sprawdzają się należy poszukiwać własnych. Najważniejsze aby praca z tego typu dziećmi przebiegała systematycznie i była prowadzona konsekwentnie, jeśli jest to możliwe to również przy współudziale rodziców i Poradni Pedagogiczno- Psychologicznej. Należy pamiętać iż nasze działania winny opierać się o wcześniejsze przeprowadzone badania i zalecenia wynikające z tych badań.
opracowała mgr Barbara Gołubowska
KONSPEKT ZAJĘĆ KOREKCYJNO- KOMPENSACYJNYCH Z DNIA 16.04.2002 R.- opracowała i zrealizowała mgr Barbara Gołubowska
Temat: Litera dwuznak
l.p. Rodzaj ćwiczenia Cel ćwiczenia Przebieg ćwiczenia Pomoce 1. Rozwiązywanie zagadek graficznych Kształtowanie procesów myślowych- Koncentracja uwagi przewidywania, abstrahowania, wyciągania wniosków. Kształtowanie koordynacji wzrokowo- manualnej. Łączenie kropek tak, aby powstał rysunek. Przygotowane zagadki graficzne. 2. Wycinanie wyrazów określających nazwy przedmiotów i dopasowanie ich do obrazków. Przeliczanie liter w wyrazach: okno, szafa, krzesło. Rozwijanie sprawności manualnej, dokonywanie syntezy i analizy wyrazów: okno, szafa, krzesło. Utrwalenie liter dwuznaków w wyrazie. Rozwijanie pojęć matematycznych, przeliczanie. Kształtowanie pojęcia liczby głównej i porządkowej. Nazywanie przedmiotów, określanie ich cech, odczytywanie globalne wyrazów, wycinanie i dopasowywanie ich do obrazków. Przeliczanie liter w wyrazach. Obrazki, napisy wyrazów: okno, szafa, Krzesło. 3. Scenki dramowe: policjant, fryzjerka, doktor itp. Rozwijanie twórczego myślenia, autoprezentacja, rozbudzanie wiary we własne siły, możliwości. Dzieci zastanawiają się i wybierają zawód, który chcą pokazać za pomocą gestów. Jedno dziecko prezentuje swój wybrany zawód, a pozostałe odgadują. Nagradzanie dzieci obrazkami.
4. Odejmowanie w obrębie liczby 20 Nauka odejmowania w obrębie liczby 20. Zabawa w sklep. Zakup towarów, wydawanie reszty. Zabawki, monety, banknoty. 5. Zabawa dydaktyczna „Na prawo- na lewo” Relaksacyjna oraz utrwalenie położenia przedmiotów w przestrzeni. Dziecko opuszcza klasę, pozostali uczniowie chowają wybrany przedmiot w klasie, po powrocie dziecko poszukuje ukrytego przedmiotu kierując się poleceniem na prawo- na lewo. zabawka
Scenariusz zajęć opracowała Barbara Gołubowska
Do opracowania wykorzystano takie książki jak:
1. Zofia Pietrzak- Stępkowska „ Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w pisaniu i czytaniu” 2. Irena Czajkowska, Kazimierz Herda „ Zajęcia korekcyjno- kompensacyjne w szkole” 3. Ewa Kujawska, Maria Kurzyna „ Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu”
|