Zmysł
ZmysłZmysły – zdolność odbierania bodźców zewnętrznych. Na każdy ze zmysłów składają się odpowiednie narządy zmysłów, w których najważniejszą rolę odgrywają
receptory
wykształcone w kierunku reagowania na konkretny rodzaj bodźców oraz odpowiednie funkcje
mózgu
. Zmysły u człowiekaU człowieka, a także u większości innych zwierząt występują następujące zmysły: -
wzrok
– związany z
okiem
, umożliwia rozpoznawanie fal elektromagnetycznych w widzialnym zakresie (światła). Ponieważ jedne receptory odpowiedzialne są za rozpoznawanie
koloru
(częstotliwość fali), a inne za rozpoznawanie jasności, można wzrok uważać za zmysł składający się w dwóch osobnych zmysłów.
-
słuch
– związany z
uchem
.
-
smak
– związany z
językiem
i
jamą ustną
. Rejestruje cząsteczki chemiczne. Istnieją co najmniej cztery rodzaje receptorów na języku, dlatego czasam są uważane za cztery różne zmysły, zwłaszcza, że każdy z receptorów przekazuje informacje do innej części mózgu. Cztery znane receptory wykrywają
smak
słodki, słony, kwaśny i gorzki. Piąty receptor, "
umami
", został odkryty w
1908
i jego istnienie zostało potwierdzone w
2000
. Receptor umami rozpoznaje
kwas glutaminowy
występujący w mięsie i będący przyprawą (jako
glutaminian sodu
). Istnieją także teorie, według których człowiek potrafi także rozpoznawać także smak "metaliczny" i smak tłuszczu.
-
węch
– związany z
nosem
, rejestruje cząsteczki chemiczne. W przeciwieństwie do smaku, zapach rozpoznawany jest przez setki różnych receptorów, z których każdy rozpoznaje inne cząsteczki.
Zmysły somatyczneZmysły te są związane z receptorami w
skórze
. Dawniej zaliczano je do dotyku. Dzisiaj wiadomo, że składają się z wielu różnych receptorów, toteż wyróżnia się osobne zmysły somatyczne: Inne Inne zmysły-
echolokacja
– niektóre
zwierzęta
dysponują dodatkowo narządami do emisji i odbioru
ultradźwięków
, co umożliwia im
echolokację
(
nietoperze
,
delfiny
), a nawet dodatkowo naturalną
ultrasonografię
– "prześwietlanie" ultradźwiękami (
delfiny
).
- rozpoznawanie kierunku i siły prądu wody –
płazy
i
ryby
dysponują narządem zwanym
linią boczną
, umożliwiającym odczuwanie zaburzeń otaczającej je wody, pomocnym przy śledzeniu innych zwierząt oraz przeszkód znajdujących się w pobliżu.
- wytwarzanie i rozpoznawanie pól elektrycznych (
elektrorecepcja
) – u wielu gatunków ryb oraz u
dziobaków
stwierdzono istnienie
narządów elektrycznych
, umożliwiających wytwarzanie i odbiór zmian
pola elektrycznego
pochodzących od innych zwierząt.
- rozpoznawanie pola magnetycznego (
magnetorecepcja
) – niektóre zwierzęta, w tym również człowiek dysponują jeszcze innymi narządami zmysłów, np. zmysłem wykrywającym kierunek linii
pola magnetycznego
, co ułatwia im orientację w przestrzeni. Zdolność tę mają m.in. wędrowne gatunki
ptaków
,
ryb
,
żółwie morskie
,
pszczoły
i bydło[1].
Zobacz teżPrzypisy- ↑ H. Burda, S. Begall, J. Cervený, J. Neef i inni. Extremely low-frequency electromagnetic fields disrupt magnetic alignment of ruminants. „Proc Natl Acad Sci U S A”. 106 (14), ss. 5708-5713 (2009).
doi:10.1073/pnas.0811194106
.
PMID 19299504
.
Inne hasła zawierające informacje o "Zmysł":
William Turner
wpływ na jego twórczość
1803
– rozpoczął budowę własnej galerii – uwidocznił się Zmysł ekonomiczny malarza
1804
– zmarła jego matka. Turner otworzył galerię przy Harley ...
Jasnowidzenie
...
Wrażenie
...
Kora mózgu
...
Układ nerwowy
i odruchy1.3 Ewolucja układu nerwowego2 Układ nerwowy kręgowców2.1 Opis ogólny2.2 Analizatory wrażeń Zmysłowych2.3 Budowa układu nerwowego naczelnych3 Przypisy4 Więcej informacji4.1 Ilustracje4.2 Linki zewnętrzne4.3 Wybrana ...
Piotr Steinkeller
szczególnie ceniono w nim …obok niesłychanej energii, olbrzymiej przedsiębiorczości przemysłowej, ten właśnie Zmysł solidnego i szlachetnego traktowania przemysłu; nie jako spekulacji, nie rabunkowe lecz ...
Światosław I
...
Edward Abramowski
Darwina
, a także
Marksa
. Na skutek obserwacji biedy, wykształca się w nim Zmysł społeczny. W artykułach Pogadanki o rzeczach pożytecznych (
1883
) i Pogadanki z ...
Promieniowanie gamma
...
Wincenty Witos
części swych programowych obietnic. Witosa jakby opuściły zarówno umiejętności kierownicze, jak i Zmysł polityczny[21].Kolejne przesilenia rządowe skłoniły Witosa do opublikowania w połowie marca 1926 ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Zmysł":
Zmysł słuchu (plansza 7)
Zmysł słuchu
...
014. Epikur - umiarkowany hedonizm (plansza 19)
panowania nad swoim potrzebami lub jak najprostszego ich realizowania.
Schemat ludzkiego poznania według Epikura:
Zmysły bierne (dotyk, węch, smak) odbierają bodźce przez bezpośredni kontakt z atomami ...
Percepcja bodźców (plansza 13)
e height=380 width=770 >
Zmysł smaku
Walory smakowe potraw zależą od proporcji pomiędzy ...
|