Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Ziemniak

Ziemniak

Psianka ziemniak (Solanum tuberosum L. ) to prawidłowa botaniczna nazwa tej rośliny. Najczęściej jednak używany jest synonim tej nazwy – ziemniak. Jest to gatunek byliny należący do rodziny psiankowatych . Pochodzi z Ameryki Południowej ( Peru , Boliwia , Kolumbia , Chile ). Obecnie rozprzestrzeniony na całym świecie jako roślina uprawna[1]. W Polsce jest pospolicie uprawiany i przejściowo dziczejący ( efemerofit ).

Bulwy ziemniaka
Kwiaty
Bulwy ziemniaka
Kiełkujące bulwy ziemniaka
Obieranie ziemniaka

Spis treści

Charakterystyka

Łodyga
Gruba, mięsista, do 100 cm wysokości, wykształca rozgałęzione kłącza ( stolony ) z podziemnymi bulwami bogatymi w skrobię . Łodyga jest pokryta przylegającymi włoskami.
Liście
Przerywanopierzaste, u nasady łatki jajowate lub sercowate.
Kwiaty
O zrośniętych płatkach i 5 łatkach, średnicy do 3–4 cm, barwy białej, różowej, błękitnej lub fioletowej. Wewnątrz korony 1 słupek i 5 pręcików zrośniętych w rurkę wokół słupka. Zebrane w dwuszypułowe, pozornie szczytowe skrętki.
Owoce
Zielone jagody [1].
Roślina trująca
Cały nadziemny pęd (łodyga, liście, kwiaty i owoce) są trujące. Zawierają trującą solaninę . Powoduje ona poważne zatrucia pokarmowe, wykazuje też działanie rakotwórcze. W celach spożywczych użytkowane są bulwy, które nie zawierają solaniny. Jednakże jeżeli z jakichś powodów (np. w wyniku wypłukania gleby przez ulewne deszcze) były one przez dłuższy czas wystawione na działanie słońca, ich skórka zielenieje i również stają się trujące.

Zastosowanie

Roślina uprawna
Najwięksi producenci ziemniaków na świecie to Chiny , Rosja i Indie . Roczne zbiory ziemniaka w Polsce to ok. 12 - 20 mln ton. W Polsce obszar upraw szacuje się na 790 tys. hektarów.
Historia uprawy
Pierwsze uprawy ziemniaka pojawiły się w czasach prehistorycznych w Ameryce Południowej (środkowe Andy, tereny dawnego peruwiańskiego państwa InkówTahuantinsuyo ). Do Europy ziemniaki dotarły w XVI wieku , a rozpowszechniły się w XVII w. W XVII i XVIII wieku traktowane były również jako roślina ozdobna. W części Europy, po zauważeniu, że jest bardzo wydajną rośliną uprawną wprowadzano ją do uprawy odgórnymi zarządzeniami ( Fryderyk II Wielki w Prusach i Piotr I Wielki w Rosji )[2]. Wykorzystanie ziemniaków znacznie wzrosło po opracowaniu techniki ich magazynowania w kopcach , w których dają się przechowywać aż do wiosny następnego roku.
Sztuka kulinarna
Bulwy po ugotowaniu stanowią cenny pokarm człowieka. Pozostałe części rośliny są trujące. Popularnymi potrawami z ziemniaków są frytki , chipsy i kopytka .

Ziemniak jest też ważną rośliną pastewną, jako gotowany był podstawą tradycyjnej metody żywienia świń . Jest ważną rośliną przemysłową, używa się go do produkcji spirytusu , mączki ziemniaczanej, która jest niemalże czystą skrobią . Mączka ziemniaczana jest produktem używanym do wytwarzania wielu produktów spożywczych i przemysłowych. Ze względu na historię upraw ziemniaka oraz związany z nią udział tej rośliny w ocaleniu przed śmiercią głodową milionów ludzi na świecie, Organizacja Narodów Zjednoczonych ogłosiła rok 2008 Międzynarodowym Rokiem Ziemniaka[3].

Ziemniak

Odmiany

W Peru utworzono największy na świecie bank genów ziemniaka. Zdeponowano w nim ponad 10 tysięcy odmian tej rośliny[3].

W Polsce pod koniec marca 2004 w Krajowym Rejestrze Odmian figurowało 118 odmian, wśród których dominowały odmiany jadalne. Badaniem nowych odmian ziemniaka zajmuje się Instytut Ziemniaka, obecnie wchodzący w skład Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin . Odmiany ziemniaka dzieli się zazwyczaj ze względu na ich termin zbioru (np. średnio wczesne, średnio późne, późne):

  • Bardzo wczesne: Krasa, Irys, Gloria, Bard, Denar, Drop, Ruta, Berber, Lord, Irga.
  • Wczesne: Nora, Kulik, Augusta, Gracja, Dorota, Vineta.
  • Średnio wczesne: Ibis, Pirol, Żagiel, Satina, Triada, Kuba.
  • Średnio późne: Sowa, Tarpan, Bryza, Syrena, Zeus, Beata, Jasia, Moli.
  • Późne: Uran, Lenino, Ania, Bzura, Ślęza, Sonda, Medea.

Inne nazwy stosowane w Polsce

Wartości odżywcze

Wartości odżywcze w 100 g surowych ziemniaków:

Pomniki ziemniaka

Pomnik ziemniaka w Biesiekierzu

Przypisy

  1. 1,0 1,1 Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. .  (Występowanie i charakterystyka ziemniaka)
  2. "Jabłka zaś ziemne, czyli ziemniaki, a po teraźniejszemu kartofle, bądź świeże, bądź stare, w jednej utrzymując się porze, równą też apetytowi sprawują satysfakcją. To z okoliczności związku namieniwszy, przystępuję teraz do czasu, którego się kartofle w Polszcze i gdzie najpierwej zjawiły. Zjawiły się najprzód za Augusta III w ekonomiach królewskich, które samymi Niemcami, Sasami-ekonomistami osadzone były, a ci dla swojej wygody ten owoc z Saksonii z sobą przynieśli i w Polszcze rozmnożyli." [w :] O kartoflach. Jędrzej Kitowicz . Opis obyczajów za panowania Augusta III.
  3. 3,0 3,1 Barbara Kaniewska. Diabelskie jabłka z ziemi. „Rzeczpospolita”. Sobota-niedziela, 10-11 listopada 2007 roku. 263 (7860). S. 36. 
  4. sl.krompir.si
  5. ananova.com
  6. blackfootchamber.org

Bibliografia

  1. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. . 
  2. Anna i Jan Basara: Polska gwarowa terminologia rolnicza. Przygotowanie gleby, uprawa ziemniaków. Kraków: Polska Akademia Nauk, Instytut Języka Polskiego, 1992. . 

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Ziemniak":

Wigilia Bożego Narodzenia ...

Pica ...

Asturia ...

Francuski kalendarz rewolucyjny ...

Trójpolówka ...

Krzysztof Kolumb ...

Badenia-Wirtembergia ...

Szlezwik-Holsztyn ...

Skrobia ...

Szpecle ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Ziemniak":

005. Przegląd i znaczenie nasiennych (plansza 18) rośliny zielne, choć zdarzają się też drzewa. Posiadają kwiaty promieniste, jak u Ziemniaka Solanum tuberosum czy pomidora Lycopersicon, lub grzbieciste, jak u jasnoty białej ...

211. Kształtowanie się szaty roślinnej Polski (plansza 7) Odkrycie Ameryki spowodowało wzbogacenie się europejskiego rolnictwa w fasolę, tytoń, a później Ziemniaki i kukurydzę. Na początku XIX wieku rozpoczęto uprawę buraków cukrowych. Dopiero ...

209. Gleby Polski (plansza 8) pszenicę, buraki cukrowe, jęczmień, warzywa i owoce. Na glebach średnich: pozostałe zboża, Ziemniaki i rośliny pastewne. Najsłabsze gleby przeznacza się do zalesienia. Aby zachować ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie