α-Tokoferol
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C29H50O2
Masa molowa	430,69 g / mol
Identyfikacja
Numer CAS	10191-41-0, 59-02-9
PubChem	2116[1]
Właściwości Temperatura topnienia 2,5–3,5 °C Temperatura wrzenia 200–220 °C
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków standardowych (25 °C, 1000 hPa)

Witamina E ( ATC : A 11 HA 03 , ) – grupa organicznych związków chemicznych , w skład której wchodzą tokoferole i tokotrienole. Ich wspólną cechą jest dwupierścieniowy szkielet 6-chromanolu oraz łańcuch boczny zbudowany z 3 jednostek izoprenowych . Stosowana jako dodatek do żywności o numerze E306 (ponadto syntetyczne tokoferole noszą numery E307-309).

Zaliczana jest do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, jest głównym przeciwutleniaczem występującym w komórkach. Dla człowieka najistotniejszą rolę pełni α-tokoferol^[2].

Formy chemiczne

Witamina E występuje w postaci ośmiu kongenerów, czterech tokoferoli o nasyconym łańcuchu bocznym i czterech analogicznych tokotrienoli posiadających w łańcuchu bocznym 3 wiązania podwójne . W obu grupach wyróżnia się 4 formy: α, β, γ i δ, różniące się liczbą podstawników metylowych na pierścieniu fenylowym . Każda z 8 form witaminy E wykazuje nieco inną aktywność biologiczną ^[3].

Budowa chemiczna ośmiu form witaminy E

Rola w organizmie

Tokoferol jest głównym antyoksydantem który chroni komórki przed utleniaczami . Bierze udział w dostarczaniu składników odżywczych do komórek. Wzmacnia ścianę naczyń krwionośnych oraz chroni czerwone krwinki przed przedwczesnym rozpadem. Wykorzystywana jest też do leczenia męskiej bezpłodności , zaburzeń mięśniowych, miażdżycy oraz chorób serca. Dym tytoniowy sprzyja degradacji witaminy E. Zapotrzebowanie człowieka wynosi 8-13 mg na dobę.

Skutki niedoboru

Witamina E występuje powszechnie, praktycznie nie spotykamy się z jej niedoborem. Jednakże awitaminoza może powodować: rozdrażnienie, osłabienie zdolności koncentracji, zaburzenia funkcjonowania i osłabienie mięśni szkieletowych, rogowacenie i wczesne starzenie się skóry, gorsze gojenie się ran, pogorszenie wzroku, niedokrwistość, bezpłodność, zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Skutki nadmiaru

Hiperwitaminoza witaminy E jest niemalże niemożliwa^[]. W przypadku spożywania codziennie przez dłuższy okres dawki większej niż 1000 mg mogą wystąpić następujące objawy: zmęczenie, bóle głowy, osłabienie mięśni, zaburzenia widzenia^[]. W świetle opublikowanych w 2007 w Journal of the American Medical Association , wyników badań polegających na na przeglądnięciu baz danych (do badania włączono 68 randomizowanych badań, obejmujących 232 606 osób) stosowanie witaminy E (podobnie jak witaminy A , beta-karotenu ) może zwiększać śmiertelność wśród osób je stosujących^[4].

Stosowanie wyższych niż zalecane dawek witaminy E w czasie ciąży może być szkodliwe dla płodu. Wysokie dawki tej witaminy, według klasyfikacji FDA ryzyka stosowania leków w czasie ciąży, należą do kategorii C. Oznacza to, że w badaniach na zwierzętach wykazano działanie niepożądane na płód, jednak jej wpływ na ciążę człowieka nie jest potwierdzony w badaniach klinicznych.

Znaczenie w chorobach serca

Suplementacja witaminy E nie zapobiega zawałowi mięśnia sercowego. Jak dotąd przeprowadzono tylko jedno badanie na ten temat, wykonane w latach 90. XX w. , które dowiodło, że tylko u osób po zawale mięśnia sercowego podawanie bardzo dużych dawek witaminy E powoduje istotne zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia ponownego zawału. Wszystkie pozostałe badania dowodzą, że żaden z antyoksydantów, w tym i witamina E podawana jako suplement ludziom zdrowym jak i tym po zawale nie powoduje redukcji prawdopodobieństwa ponownego przebycia choroby wieńcowej^[5].

Źródła występowania

Występuje w olejach roślinnych (sojowym, kukurydzianych, słonecznikowym, z orzecha włoskiego), migdałach, margarynie , jajach, marchewkach, orzechach włoskich i ziemnych, kiełkach pszenicy, mące pełnoziarnistej, mleku, brukselce i innych zielonolistnych warzywach.

Przypisy