Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Wiosna Ludów

Wiosna Ludów

Wiosna Ludów – seria zrywów rewolucyjnych i narodowych , jakie miały miejsce w Europie w latach 1848 - 1849 , przy czym określeniem " lud " nazywano społeczności dążące do uzyskania udziału w rządach , warstwy społeczne dążące do polepszenia warunków bytowych i narodowości walczące o spełnienie swoich aspiracji w różnej postaci: autonomii , niepodległości , lub zjednoczenia w ramach jednego państwa . W latach 1848-1849 można więc wyróżnić trzy nurty rewolucyjne: ustrojowy, społeczny i narodowy.

Wiosna Ludów objęła niemal całą Europę . Do wystąpień nie doszło w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz w Imperium Rosyjskim , zaś na Półwyspie Iberyjskim doszło jedynie do wystąpień chłopskich .

Ruchy rewolucyjne w jednym państwie oddziaływały na inne narody. Informacje o wystąpieniach rozchodziły się stosunkowo szybko, prowadząc do kolejnych powstań. Można w takim wypadku mówić o rewolucji europejskiej. Wielu aktywnych działaczy Wiosny Ludów działało na terenie różnych państw i porozumiewało się ze sobą.

Spis treści

Wiosna Ludów we Francji

Rewolucja lutowa 1848

Pierwszym krajem, w którym wybuchła rewolucja, była Francja. Jeszcze przed wybuchem rewolucji rozpoczęła się kampania na rzecz reformy wyborczej. Na wielu dziedzińcach Paryża zorganizowano bankiety, a przy okazji wznoszenia toastów wygłaszano mowy polityczne. Po rewolucji lipcowej tron francuski objął Ludwik Filip I , pochodzący z bocznej linii Burbonów Orleańskich. Bardzo trudne warunki życia, nędza proletariatu i rosnąca liczba bezrobotnych (ok. 30 000) były przyczyną częstych demonstracji biedoty paryskiej i robotników, z których najważniejsze (i najkrwawiej stłumione) to I i II Powstanie Lyońskie (odpowiednio w 1831 i 1834 roku). Żądano ochrony praw robotników oraz zmiany dotychczasowej ordynacji wyborczej. We Francji korzystało z niej do tej pory zaledwie 200 tysięcy najbogatszych obywateli.

Gdy podczas jednej z licznych manifestacji padł strzał (dziś trudno stwierdzić z której strony), wojsko otworzyło ogień do zgromadzonego tłumu. Padli zabici. Rozpoczęto wznoszenie barykad, a walki uliczne trwały od 22 do 24 lutego. Ludwik Filip abdykował, zaś władzę przejął Rząd Tymczasowy, który ogłosił Francję republiką . Nowe władze ograniczyły czas pracy do 10 godzin w stolicy (11 godzin na prowincji) i zorganizowały dla prawie 100 tysięcy bezrobotnych paryżan warsztaty narodowe. Pozwolono na organizowanie zgromadzeń i zniesiono całkowicie cenzurę. Utworzono specjalną komisję, zwaną Komisją Luksemburską , której zadaniem było czuwanie nad poprawą bytu najbiedniejszych obywateli. Jednocześnie rząd wprowadził powszechne prawo wyborcze i zagwarantował swobody polityczne. Nie pomogło to w przezwyciężeniu kryzysu gospodarczego.

Wybory do nowego parlamentu wygrała burżuazja i monarchiści . Gdy nowy rząd zlikwidował warsztaty i zdecydował o wysłaniu części bezrobotnych do pracy na prowincji, w dzielnicach zamieszkanych przez biedotę i proletariat 23 czerwca 1848 wybuchło kolejne powstanie, nazwane „dniami czerwcowymi”. Zostało ono krwawo stłumione przez wojsko i policję. Zabito kilka tysięcy ludzi, w tym 1500 jeńców, 11 tysięcy ludzi osadzono w więzieniach, a następnie prawie połowę z nich zesłano do pracy w koloniach .

Utratę poparcia republikańskich władz wykorzystał Ludwik Bonaparte , bratanek cesarza Napoleona. To on wygrał wybory prezydenckie, które odbyły się 10 grudnia 1848 roku w powszechnym głosowaniu. O jego zwycięstwie zadecydowało poparcie chłopów, wciąż przywiązanych do tradycji napoleońskich. Obietnicami wprowadzenia ładu społecznego zyskał także głosy części mieszczaństwa, a zapowiedzią wprowadzenia demokracji częściowe poparcie robotników.

W 1850 wprowadzono ustawy ograniczające prawa wyborcze co spotkało się z niezadowoleniem. Zgromadzenie Prawodawcze wprowadzające ograniczenia było coraz bardziej niepopularne w społeczeństwie francuskim. Na wniosek Napoleona Zgromadzenie nie zgodziło się na zmianę konstytucji. W nocy z 2 na 3 grudnia 1851 Ludwik Bonaparte dokonał zamachu stanu. Wprowadzona w styczniu 1852 konstytucja była wzorowana na ustawie zasadniczej Pierwszego Cesarstwa .

Kraje niemieckie

Zajścia w okresie Wiosny Ludów miały także miejsce w krajach niemieckich. Już 27 lutego za Wielkiego Księcia Badenii Leopolda Badeńskiego doszło do zamieszek i żądania reform. W 18 - 19 marca 1848 roku w Berlinie doszło do demonstracji ulicznych, w efekcie których 20 marca 1848 roku tłum uwolnił szereg więźniów z więzienia w Moabicie , wśród których znajdowali się Polacy : Ludwik Mierosławski i Karol Libelt .

Świętujący rewolucjoniści po wygranej w marcu 1848

Wydarzenia rewolucyjne miały również miejsce w Cesarstwie Austriackim . 12 marca 1848 r. w Wiedniu doszło do poważnych zajść ulicznych. W ich efekcie cesarz Ferdynand I udzielił dymisji znienawidzonemu kanclerzowi, Klemensowi Metternichowi , wyraził zgodę na utworzenie gwardii narodowej i złożył obietnicę uchwalenia konstytucji.

W tym samym czasie w Heidelbergu trwały prace nad utworzeniem ogólnoniemieckiego parlamentu . Projekt, został pozytywnie zaopiniowany przez Radę Związku Niemieckiego . W efekcie 18 maja 1848 roku we Frankfurcie nad Menem rozpoczął swoje obrady parlament, nazwany frankfurckim .

11 kwietnia 1848 roku sejm węgierski uchwalił konstytucję dla tego kraju, Korony Św. Stefana.

Konsekwencją wydarzeń Wiosny Ludów w Cesarstwie Austriackim była także abdykacja cesarza Ferdynanda I i wstąpienie na tron Franciszka Józefa I , którego panowanie miało trwać aż do początku XX wieku . Nowy władca, nie obciążony żadnymi zobowiązaniami, rozpoczął pełną pacyfikację swojej monarchii.

Ostatecznie wydarzenia w Królestwie Pruskim , i w innych państwach niemieckich, zostały stłumione. Parlament ustalił projekt zjednoczenia Niemiec pod przewodnictwem Prus. Jednak na jego uchwałę z prośbą o przyjęcie korony cesarskiej król pruski, Fryderyk Wilhelm IV odparł, iż nie będzie podnosił korony z błota. Chciał w ten sposób zaakcentować, iż władzę nad całymi Niemcami przyjąć może jedynie z rąk równych mu królów i książąt niemieckich, a nie z rąk reprezentacji ludu. Wkrótce potem wojska wirtemberskie rozpędziły parlament w Stuttgarcie , gdzie pod koniec obradował.

Wydarzenia na Węgrzech przerodziły się wkrótce w powstanie przeciwko władzy austriackiej, wobec tego cesarz Franciszek Józef I musiał zwrócić się o pomoc do cara Mikołaja I . Władca Rosji natychmiast przysłał wojska pod dowództwem feldmarszałka Iwana Paskiewicza . Po ciężkich i krwawych walkach Rosjanom udało się stłumić bunt. Była to ostatnia akcja przeprowadzona w imię Świętego Przymierza .

Kraje włoskie

W 1848 roku rewolucja wybuchła także w Królestwie Obojga Sycylii . Jego władca, Ferdynand II Burbon , nie mogąc stłumić rozruchów, wprowadził w państwie reformy polityczne i nadał mu konstytucję. Podobny przebieg miała rewolucja w Królestwie Sardynii , gdzie król Karol Albert wyraził zgodę na przeprowadzenie reform. Nawet papież Pius IX zgodził się na przyznanie praw politycznych ludności Państwa Kościelnego . Gdy jednak stanowczo odmówił zgody na zjednoczenie Włoch, w Rzymie wybuchło powstanie przeciwko jego władzy. Powstanie szybko ogarnęło pozostałe państewka włoskie, a nawet prowincje należące do Austrii - Lombardię i Wenecję . Na czele powstania stanął Giuseppe Mazzini i Giuseppe Garibaldi . Powstańcy, pod hasłem zjednoczenia ziem włoskich, rozpoczęli walkę o wyzwolenie spod panowania austriackiego. Poparcia udzielił im władca Piemontu (Królestwa Sardynii) Karol Albert , lecz jego wojska zostały pokonane przez Austriaków pod Novarą . Wojska austriackie wkrótce przywróciły dawne porządki na północy Włoch, a w Państwie Kościelnym zaprowadziły je wojska francuskie, przysłane przez Ludwika Napoleona Bonaparte na pomoc papieżowi .

Wiosna Ludów na Węgrzech

Pomnik Bema w Budapeszcie

Dwa dni po wybuchu zamieszek w Wiedniu, 15 marca 1848 r. rozpoczęło się powstanie na Węgrzech, które miało doprowadzić do wyzwolenia kraju spod panowania austriackiego. Powołano parlament i niezależny od Austrii rząd, na którego czele stanął Lajos Kossuth . Gdy tylko władzom austriackim udało się stłumić powstanie w Wiedniu, cesarz Franciszek Józef skierował wojska na Węgry. Po zajęciu Pesztu (wtedy jeszcze osobne miasto, teraźniejszy Budapeszt ), ogłoszono włączenie Węgier do Austrii. W odpowiedzi na to parlament węgierski zdetronizował cesarza, któremu oficjalnie przysługiwał tytuł króla Węgier. Wojska węgierskie stanęły po stronie parlamentu i rozpoczęły walkę z wojskami austriackimi. Sytuacja powstańców pogorszyła się, gdy car Mikołaj I przysłał na prośbę Franciszka Józefa 200 tys. armię rosyjską. Dowodzone przez feldmarszałka Iwana Paskiewicza siły rosyjskie stłumiły w krwawych walkach powstanie na Węgrzech. Zobowiązywało Rosjan do tego Święte Przymierze. Ostatni dowódca powstania, Polak Józef Bem , ranny 9 sierpnia 1849 r. w bitwie pod Temesvarem przeprawił się z ocalałymi oddziałami węgierskimi przez rzekę Dunaj do Turcji .

Przyczyny

Odpowiedź na Wiosnę Ludów w Paryżu, chęć uzyskania niepodległości Węgier, chęć poszerzenia praw dla Węgrów, kryzys ekonomiczny, wydarzenia rewolucyjne w całej Europie, dążenia do uzyskania reform potrzebnych w całym kraju, najbardziej owładnięta hasłami wyzwolenia była inteligencja (nowa epoka „Młode Węgry”, „Młoda Polska” itd.) Przyczyny dzieliły się też na:

  • robotnicy walczyli o lepsze warunki pracy i płacy oraz chłopi o uwłaszczenie ziem;
  • burżuazja walczyła o prawa polityczne, walczyła z monarchią absolutną oraz o równość wobec prawa
  • wystąpienie zniewolonych narodów (Polacy i Węgrzy przeciw Austrii).

Przebieg

Na sejmie w Preszburgu , który zaczął się 7 listopada 1847 r. wiadomość o powstaniu w Paryżu wywołała chaos, sprzeczki, a także nieukończenie projektu obiecanych reform, w założeniu mających znaleźć dobry odzew w społeczeństwie węgierskim. Szczególnie wtedy można było zauważyć rozłamy polityczne i rozdźwięk pomiędzy programami politycznymi, politycy nie potrafili połączyć się ponad podziałami, aby walczyć o dobro Węgier . Jednak w roku 1847 r. nie spodziewano się jeszcze rewolucji, o czym może świadczyć, iż na sejmie w listopadzie 1847 r. król Węgier - cesarz Ferdynand I wygłosił jego otwarcie w języku węgierskim.

Obrady sejmu nie miały atmosfery pozwalającej na zjednoczenie Węgier. Wtedy jednak nadeszła wiadomość, że we Francji rewolucja zwyciężyła. W związku z tym Lajos Kossuth - późniejszy lider rewolucji, oświadczył, że monarchia będzie miała dalej rację bytu gdy pójdzie zdecydowanie w kierunku konstytucyjnym i wyzwoli narody będące pod jej rządami. Wszystkie kraje będące poddane monarchii Habsburskiej powinny posiadać konstytucję, a Węgrom należy się rząd narodowy. Po tym oświadczeniu i obradach sformułowano żądania w 12 punktach, domagano się: zwoływania sejmu do Pesztu , swobód obywatelskich, zniesienia pańszczyzny , niezależnego rządu węgierskiego, uwolnienia więźniów politycznych, wprowadzenia sądów przysięgłych, utworzenia niezależnego rządu węgierskiego oraz zmian w polityce podatkowej. Publicznie czytano treść manifestu, a nawet przekonano radę miejską Pesztu do przyjęcia go w dniu 15 marca 1848 r. Dzień ten uznaje się za początek rewolucji węgierskiej, na ulice wyległo wielu ludzi, aby demonstrować swoje poparcie dla manifestu.

W marcu 1848 r. cesarz Ferdynand uległ presji węgierskich liberałów i zgodził się na utworzenie samodzielnego rządu na Węgrzech. Korzystając z rozległej autonomii, parlament w Peszcie rozpoczął reformowanie państwa ("ustawy marcowe"). W ich ramach uchwalono m.in. zniesienie pańszczyzny i dziesięciny na rzecz Kościoła, wprowadzenie powszechnego podatku. 7 kwietnia 1848 utworzono gabinet ministrów złożony z dotychczasowych przewodników rewolucji Lajosa Kossutha, Bartłomieja Szemere, Szechenyi, Deaka, Eotvosa i Lajosa Batthany jako premiera. Rząd Węgier był w dużym stopniu niezależny od austriackiego, choć nie posiadał własnej armii i ministerstwa spraw zagranicznych, a także niezmieniona została osoba rządzącego, jednak mógł on wydawać rozporządzenia jedynie w porozumieniu z rządem węgierskim. Po uchwaleniu ustaw marcowych sejm Preszburski rozwiązał się, następny miał się później zebrać według ustanowionej nowej ordynacji wyborczej. Jednak przyjęte reformy i zmiany nie zadowalały społeczeństwa. Ludzie zdawali sobie sprawę z tego, iż ustępstwa Habsburgów były połowiczne i niezdecydowane. Widać było, że tworząc je dbano głównie o interesy szlachty i zachowanie jej monopoli. W kwietniu przyznano Węgrom konstytucję . Dwór wiedeński był zastraszony narastającym niezadowoleniem Węgrów, dodatkowo siły cesarstwa były związane we Włoszech . Trzeba wspomnieć także, że w Wiedniu również trwała rewolucja. W późniejszym czasie próbowano jednak ograniczać znaczenie rządu węgierskiego, co wywołało niezadowolenie i manifestacje antykrólewskie w Peszcie. Słabością Węgier było niezdecydowanie wśród szlachty. Stare rody a także generalicja widziały autonomię w obrębie cesarstwa. Biedniejsze warstwy domagały się całkowitej niezależności. Niekończąca się polityka obietnic i ograniczanie swobód Węgrów doprowadziło do wybuchu powstania. Walczyli w nim również Polacy , którzy nadciągali głównie z Galicji i wstępowali w szeregi powstańców jako ochotnicy. Istniał legion polski pod dowództwem gen. Józefa Wysockiego . Do wojska przyjęto również generałów Józefa Bema i Henryka Dembińskiego . Jesienią 1848 r. nowy cesarz - Franciszek Józef rozpoczął przygotowania do uśmierzenia węgierskiego ruchu narodowego. W odpowiedzi we wrześniu 1848 r. powołany został Komitet Obrony Narodowej z Lajosem Kossuthem na czele.

Pozostałym ludom mieszkającym na tym samym terenie, co Węgrzy (czyli Słowacy , Chorwaci , Serbowie , Włosi , Niemcy ) nie podobała się wizja dominacji Węgrów. Węgrzy uchwalając konstytucje i powołując rząd chcieli także dominować nad innymi ludźmi narzucając im swój język i kulturę. Najbardziej nie spodobało się to Chorwatom, którzy 11 września 1848 roku rozpoczęli wojnę (wojna chorwacko-węgierska). W pierwszej fazie działań Chorwaci nie odnieśli zwycięstwa i musieli wycofać się do Wiednia . Coraz więcej osób odwracało się od polityki Kossutha, gdyż zaczął on prezentować ideę lojalizmu wobec austriackiego cesarstwa.

Rok 1849 rozpoczął się niekorzystnie dla powstańców. W tym roku wojska austriackie rozpoczęły ofensywę i zajęły Budę i Peszt . W dniu 4 marca 1849 roku na mocy manifestu ołomunieckiego Franciszek Józef włączył Węgry do ziem cesarstwa. Rząd i sejm węgierski wycofały się do Debreczyna . Pod wpływem Kossutha, 14 kwietnia 1849 r. parlament ogłosił detronizację Habsburgów i proklamował republikę . Generalicja nie wierzyła jednak w sens powstania i rozważała możliwość kapitulacji.

Ostatecznie o klęsce powstańców zadecydowała postawa Rosji . Wobec trudności ze stłumieniem powstania, Austriacy zwrócili się o pomoc do Rosji. Car Mikołaj I obawiał się, że gdy Węgry zwyciężą, upadnie autorytet Habsburgów. Wtedy Niemcy zjednoczyłyby się pod berłem pruskim, co dawałoby Rosji groźnego sąsiada. Prusy zachwiałyby równowagę w tej części Europy i mogłyby zająć pozycję hegemona. Car zdecydował się pomóc Austrii w tłumieniu powstania. W sierpniu centralne dowództwo wojsk węgierskich objął gen. Bem , ale uległ Paskiewiczowi pod Temesvarem 9 sierpnia 1849. Generalicja podjęła decyzję o kapitulacji 13 sierpnia 1849. Kossuth i grupa działaczy węgierskich, a także Bem, Wysocki i Dembiński uciekli na terytorium Turcji .

Skutki

Schwytani generałowie i politycy byli rozstrzeliwani. Makabryczne represje, fala germanizacji. Wycofanie wszystkich reform, jakie udało się Węgrom wywalczyć, pozostawienie nierozwiązanej kwestii Węgier i ziem korony św. Stefana. Dążenie do obalenia rządów absolutnych.

Czako członka Gwardii Narodowej we Lwowie w 1848 r.

Wiosna Ludów na ziemiach polskich

Przyczyny wybuchu powstania w zaborze pruskim: - 1847 r.

  • wpływ Wiosny Ludów w Europie Zachodniej
  • przygotowania Prus do wojny z Rosją, która sprzeciwiała się zjednoczeniu Niemiec
  • polityka germanizacyjna władz pruskich, antypolskie represje
  • większa świadomość narodowa uwłaszczonych chłopów
  • Powstanie wielkopolskie 1848 roku
    • 20 marca 1848 r. - utworzenie Komitetu Narodowego w Poznaniu, który uzyskał od Prus zgodę na mianowanie polskich urzędników i wprowadzenie języka polskiego jako urzędowego
    • doszło do działań zbrojnych pod dowództwem Ludwika Mierosławskiego
    • rząd pruski nie dotrzymał obietnicy i nakazał likwidację oraz wysłał wojska pruskie do stłumienia powstania polskiego w Wielkopolsce
    • przewaga wojsk pruskich doprowadziła do upadku powstania
  • Wiosna Ludów w Galicji :
    • 17 marca 1848 r. - w Krakowie utworzono Komitet Narodowy współpracujący z Mierosławskim
    • rząd austriacki obawiając się rewolucji wycofał wojska na Wawel, gdzie zbombardowano miasto i zmuszono do kapitulacji
    • podjęto walkę we Lwowie
    • jesienią 1848 r. władze austriackie opanowały sytuację w Galicji

Skutki Wiosny Ludów:

  • pełne uwłaszczenie chłopów w zaborze pruskim i austriackim
  • ożywienie kulturalno-narodowe w społeczeństwie polskim
  • walka o równouprawnienie języka polskiego
  • Wiosna Ludów potwierdziła, że działalność spiskowa nie przynosi niepodległości

Polacy w wydarzeniach Wiosny Ludów w innych krajach europejskich

  • Wojciech Chrzanowski - dowódca sił piemonckich pod Novarrą w 1849 r. Były uczestnik powstania listopadowego.
  • Józef Bem - generał artylerii. W powstaniu listopadowym odznaczył się niezwykłą odwagą. Podczas Wiosny Ludów kierował obroną Wiednia, a następnie węgierskimi wojskami. Stał się węgierskim bohaterem narodowym. Po upadku rewolucji węgierskiej służył w armii tureckiej, po przejściu na islam jako Murat Pasza. Zmarł w Aleppo w Syrii, wołając: "Polsko! Polsko! Ja Cię już nie zbawię!"
  • Henryk Dembiński - głównodowodzący armią węgierską w powstaniu 1849 roku

Bilans Wiosny Ludów

  • objęła swym zasięgiem inne kraje Europy pod hasłem rewolucji francuskiej: "Wolność - równość - braterstwo"
  • wkroczyła na arenę polityczną klasa robotnicza, która walczy o "republikę socjalną" i "sprawiedliwość społeczną"
  • wzrosło znaczenie burżuazji po kapitalistycznych przeobrażeniach w Europie, jednocześnie zwiększył się jej strach przed robotnikami i ich aspiracjami politycznymi
  • ostatecznie (poza Rosją) zniknęła pańszczyzna
  • wprowadzono rządy konstytucyjne w wielu krajach Europy, poszerzono swobody obywatelskie
  • wydarzenia te stały się mocnym doświadczeniem dla wszystkich narodów walczących o zjednoczenie i niepodległość oraz podwaliną ruchów niepodległościowych w latach następnych
  • rozluźnieniu uległ gorset "Świętego Przymierza"

Bibliografia

  • Krzysztof Groniowski, Jerzy Skowronek, Historia Polski 1795-1914, Warszawa 1977
  • Mieczysław Żywczyński, Historia powszechna 1789-1870, Warszawa 1979
  • Marian Zgórniak, Za Waszą i naszą wolność. Polacy w europejskiej Wiośnie Ludów 1848-1849, Warszawa 1987 (Dzieje Narodu i Państwa Polskiego, t. III, zeszyt 48)

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Wiosna Ludów":

Dziady (zwyczaj) ...

Dzień Zmarłych ...

Sztuka ...

Kopiec Kościuszki ...

Mantua ...

Język prasłowiański ...

Kornel Ujejski ...

Archeologia ...

Wyprawy krzyżowe ...

Herodot ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Wiosna Ludów":

227 Rozpad bloku państw ZSRR - (plansza 12) ...

227 Rozpad bloku państw ZSRR - (plansza 9) ...

227 Rozpad bloku państw ZSRR - (plansza 10) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie