Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Wieszcz

Wieszcz

Homer - wieszcz Troi ( Jean Auguste Dominique Ingres - Apoteoza Homera z 1827)
Adam Mickiewicz - tzw. wieszcz narodowy (jeden z romantycznej trójcy wieszczów polskich na obrazie Walentego Wańkowicza )
Zygmunt Krasiński (drugi z trójcy narodowych wieszczów polskich)
Juliusz Słowacki (trzeci z trójcy narodowych wieszczów polskich)
Cyprian Kamil Norwid (niektórzy uważają go za czwartego polskiego wieszcza narodowego)

Wieszcz – poeta natchniony, poeta prorok . Słowo to istniało już w staropolszczyźnie , wiążąc się jednak nie z określoną postawą artysty , lecz z funkcją przewidywania przyszłości, czyli wieszczenia[1].

Spis treści

W czasach przedromantycznych

W czasach przedromantycznych wieszcz oznaczał piewcę określonego tematu (np. Homer – wieszcz Troi ), albo wskazywał na pochodzenie twórcy, np. Kochanowski – wieszcz z Czarnolasu .

W przypadku Kochanowskiego określenie to wiązało się z pojęciem poeta vates, które występowało w dobie humanizmu , ale nie miało kontynuacji historycznoliterackiej , jednakże w pewnej mierze uświadomił je sobie Kochanowski, pisząc:[2]

Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony polecę precz, poeta, ze dwojej złożony natury: ani ja już przebywać na ziemi więcej będę; a więtszy nad zazdrość, ludnemi miasty wzgardzę (...) nie umrę ani mię czarnymi Styks niewesoła zamknie odnogami swymi. (...) Już mi w ptaka białego wierzch się głowy mieni; po palcach wszędy nowe piórka się puszczają, a z ramion sążeniste skrzydła wyrastają. Terazże, nad Ikara prędszy przeważnego, puste brzegi nawiedzę Bosfora hucznego i Syrty Cyrynejskie, Muzom poświęcony ptak (...) (Jan Kochanowski, Pieśń XXIV)

W okresie romantyzmu

Właściwa popularność terminu rozpoczęła się w dobie wczesnego romantyzmu . Dokonało się to w nawiązaniu do tradycji ludowego wieszczka (postać Wernyhory ), mitu pieśniarza ludowego ( bardowie celtyccy , Bojan ze Słowa o wyprawie Igora ), sybillińskich elementów poezji łacińskiej (gł. Wergiliusza ), które podjął m.in. Jan Paweł Woronicz ( poemat Świątynia Sybilli, wyd. w 1818 r.).

Romantyczne przeświadczenie o nadrzędnej roli poety, połączone z poczuciem odpowiedzialności za naród i jego przyszłe losy historyczne sprawiło, że zaczęto w okresie Wielkiej Emigracji nadawać słowu wieszcz to szczególne znaczenie, które ma ono wyłącznie w języku polskim i w polskiej świadomości zbiorowej.

Dziady drezdeńskie i Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego przyniosły praktyczną realizację zasady wieszczenia przyszłości, a nowe użycie słowa wieszcz usankcjonował ostatecznie Adam Mickiewicz , oświadczając w 1842 roku:[3]

Nie nazywajcie mnie krytykiem, ale wieszczem : przyznaję się do tego charakteru.

Po czym zaczęła się kształtować koncepcja tzw. trzech wieszczów, jako najwyższych artystów narodu, utrwalona ostatecznie w latach 1860–70.

Trójca wieszczów

Pierwszym i najwyższym z owej trójcy był Adam Mickiewicz , kolejno opinia ogółu dokonała kooptacji najpierw Zygmunta Krasińskiego , następnie Juliusza Słowackiego . Tzw. trójca wieszczów wyznaczała do końca XIX wieku najwyższe zadania sztuki narodowej w społeczeństwie pozbawionym niepodległości państwowej[3].

Spór o Krasińskiego i Norwida

Określenie wieszcz bywało rozciągane na takich twórców, jak Jan Matejko czy Stanisław Wyspiański . Z początkiem XX wieku termin ten zaczął jednak ulegać dewaloryzacji. Coraz częściej zdawano sobie sprawę z jego anachronicznego, choć doniosłego charakteru.

W okresie 19181939 historycy literatury coraz dobitniej odmawiali Zygmuntowi Krasińskiemu miejsca w trójcy wieszczów ze względu na niższą od Mickiewicza i Słowackiego rangę twórczą jego dorobku.

Pojawiały się próby wprowadzenia na jego miejsce innego poety romantycznego, mianowicie Cypriana Kamila Norwida . Były to jednak próby czysto teoretyczne, ponieważ sam Norwid nie uznawał romantycznego pojęcia wieszcz, a ponadto w warunkach odzyskanej niepodległości koncepcja trzech wieszczów narodowych stawała się kategorią czysto historyczną, a wobec tego nienadającą się do poprawek czy zmian.

Niemniej oddziaływanie jej na polską świadomość narodową po rozbiorach Polski było poważne, a pojęcia: wieszcz, trójca wieszczów, trzech wieszczów tworzą tak terminologiczny, jak i ideowy wyróżnik, określający funkcję wielkiej literatury romantycznej w społeczeństwie polskim[3].

W znaczeniu potocznym

Wieszcz – osoba, która potrafi wieszczyć, czyli przewidywać przyszłość; wróżbita; jasnowidz (np. wieszcz Tejrezjasz , wieszczka Kasandra ).

Zobacz też

Przypisy

  1. Kazimierz Wyka , hasło: Wieszcz, w: Wielka Encyklopedia Powszechna PWN , t.12, wyd. 1, Warszawa: PWN, 1969, s.300
  2. Tamże, s.301.
  3. 3,0 3,1 3,2 Tamże.

Bibliografia


Inne hasła zawierające informacje o "Wieszcz":

Adam Mickiewicz ...

Antoni Lange ...

Cyklop ...

Wieszcz Homer - Wieszcz Troi ( Jean Auguste Dominique Ingres - Apoteoza Homera z 1827) Jan Kochanowski ...

Juliusz Słowacki ...

Jan Kasprowicz ...

Cmentarz Łyczakowski we Lwowie ...

Wedy od zawsze; nie była tworem ludzkim, lecz jedynie została objawiona ryszim – Wieszczom-poetom. Pierwsza postać która otrzymała tę wiedzę to bóg Brahma , pierwsza istota ...

Język oksytański wczesnym okresie twórczości pisał po oksytańsku pełne humoru miłosne pieśni trubadurskie kataloński Wieszcz Ramon Llull . Poezja trubadurów pozostała wzorem dla katalońskiego języka literackiego aż ...

Helenos Helenos (Ελενος) – syn Priama i Hekabe , bliźniaczy brat Kasandry .Posiadał dar Wieszczy, tak jak siostra bliźniaczka. Był ulubieńcem Apolla i dostał od niego ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Wieszcz":

,,Dziś mój zenit, moc moja dzisiaj się przesili? ? przesłanie monologu Konrada (plansza 19) indywidualista i wyobcowany samotnik poeta, czyli wybitna jednostka, świadoma siły swojego słowa duchowy przywódca, Wieszcz, prorok pewny siebie nonkonformista gardzący doczesnym światem, bluźnierca skłonny wydać Bogu walkę ...

,,Dziś mój zenit, moc moja dzisiaj się przesili? ? przesłanie monologu Konrada (plansza 7) Pogarda dotyczy nie tylko ślepego (według Konrada) pospólstwa, ale i wszystkich proroków, Wieszczy i mędrców, którzy nie byli w stanie pociągnąć za sobą tłumu. ...

141 Obrona Polaków przed polityką zaborców. Kultura w Polsce w XIX wieku (plansza 16) polskich twórców znalazło się na emigracji. Tam wykształciło się pojęcie o poecie Wieszczu jako narodowym przywódcy. Spośród twórców na emigracji dużą popularność zyskały liryka ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie