|
Upaniszady
UpaniszadyUpaniszady (
dewanagari
उपनिषद्,
trl.
Upaniṣad,
ang.
Upanishads) - najpóźniejsze, bo pochodzące z
VIII
-
III w. p.n.e.
, teksty, należące do
wedyjskiego
objawienia (
śruti
) o treści
religijno
-
filozoficznej
. Stanowią kontynuację filozofii spekulatywnej
brahman
, rozwinęły m.in. doktrynę
brahmana
,
atmana
, transmigracji (
samsara
),
karmana
. Znanych jest ponad 200 upaniszad. Nadal powstają nowe w czasach współczesnych[1]. ŹródłosłówNazwa pochodzi od
sanskryckich
słów: sad - oznacza siedzieć, a upa ni obok, w pobliżu. Klasyfikacja WedyjskieNajstarsze upaniszady, zwane "wedyjskimi", spisane są prozą i stanowią przedłużenie tradycji aranjak [2]. - Bryhadaranjaka
- Ćhandogja
- Aitreja
- Kauszitaki
- Kena
- Taittirij
WielkieDwanaście nosi miano "Wielkich" (maha) i właśnie one mają
honor
bycia częścią czterech
świętych
Wed i noszą nazwę
wedanta
, co znaczy właśnie "koniec wed". KanoniczneWedług upaniszady
Muktika
istnieje 108 kanonicznych upaniszad. Lista ta zawiera następujące podgrupy: Wielkie Upaniszady (12) Samanjawedanta Upaniszady (23)
Joga Upaniszady
(20) Sannjasa Upaniszady (17) Waisznawa Upaniszady (14) Śakta Upaniszady (8) - Iśawasja
- Kena
- Katha(Kathaka)
- Prasna
- Mundaka
- Taittirija
- Aitereja
- Ćhandogja
- Brihadaranjaka
- Brahma
- Kaiwalja
- Dźabala
- Swetaśwatara
- Hamsa
- Arunika
- Garbha
- Narajana
- Paramahamsa
- Amritabindu
- Amritanada
- Atharwaśiras
- Atharwasika
- Maitrajani
- Kauszitaka
- Bryhadźdźabala
- Narisimhatapanija
- Kalagnirudra
- Maitreji
- Subala
- Kszurika
- Mantrika
- Sarwasara
- Naralamba
- Śukarahasja
- Wadżrasuczika
- Tedźobinu
- Nadabindu
- Dhjanabindu
- Brahmawidja
- Jogatattwa
- Atmabodha
- Naradapariwradżaka
- Triśikhibrahmana
- Sita
- Jogaćudamani
- Nirwana
- Mandalabrahmana
- Dakszinamurti
- Śarabha
- Skanda
- Tripadwibhutimahanarajana
- Adwajataraka
- Ramarahasja
- Ramatapanija
- Wasudewa
- Madgala
- Śandilja
- Paingala
- Bhikszuka
- Maha
- Śariraka
- Jogaśikha
- Turijatiwadhuta
- Sannjasa
- Paramahansapariwradżaka
- Akszamala
- Awjakta
- Ekakszara
- Annapurna
- Surja
- Akszi
- Adhjatma
- Kundika
- Sawitri
- Atma
- Paśupatabrahma
- Parabrahma
- Awadhuta
- Tripuratapini
- Dewi
- Tripura
- Katharudra
- Bhawana
- Rudrahridaja
- Jogakundali
- Bhasmadżabala
- Rudrakszadżabala
- Ganapati
- Darśana
- Tarasara
- Mahakawja
- Pańczabrahma
- Pranagnihotra
- Gopalatapini
- Kryszna
- Jadżniawalkija
- Waraha
- Śatjajana
- Hajagriwa
- Dattatreja
- Garuda
- Kalisamtarana
- Dżabali
- Saubhagjalakszmi
- Saraswatirahasja
- Bahwrića
- Mutika
ZnaczenieUpaniszady służyły i nadal są użytkowane jako teksty pomocnicze do praktyk medytacyjnych [3]. Polski przekład- Upaniszady, tłum., wstęp i komentarz Marta Kudelska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004. (wyd. II uzupełnione),
Przypisy- ↑ Upaniszady. W: Monika Tworuschka, Udo Tworuschka: Religie świata. Michał Dobrzański (tł.), Grzegorz Polak (uzup.). Wyd. 1. T. V: Hinduizm. Warszawa:
Agora SA
, 2009, s. 26, seria: Biblioteka Gazety Wyborczej. .
- ↑
Louis Frédéric
: Słownik cywilizacji indyjskiej.
Przemysław Piekarski
(red.nauk.). Wyd. 1. T. 2. Katowice: Wydawnictwo "Książnica", 1998, ss. 330-331. .
- ↑ Marta Kudelska: Upaniszady. Wyd. 2. Kraków: Oficyna Literacka, 1998, s. 9. .
Inne hasła zawierające informacje o "Upaniszady":
Braminizm
...
Waiśeszika
...
Wedy
...
Rygweda
...
Narada Muni
...
Śiwa
...
Iśwara
...
Joga
...
VIII wiek p.n.e.
...
Joseph Campbell
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Upaniszady":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|
|
|
|