Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Ultrafiolet

Ultrafiolet

Ultrafiolet (UV, promieniowanie ultrafioletowe, nadfiolet) – promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali krótszej niż światło widzialne i dłuższej niż promieniowanie rentgenowskie (ang. X-rays ). Oznacza to zakres długości fali od 10 nm do 400 nm (niektóre źródła za ultrafiolet przyjmują zakres 100–400 nm)[1]. Słowo "ultrafiolet" oznacza "powyżej fioletu" i utworzone jest z łacińskiego słowa "ultra" (ponad) i słowa " fiolet " oznaczającego barwę o najmniejszej długości fali w świetle widzialnym. Dawniej było nazywane promieniowaniem "pozafiołkowym".

UV-C ma właściwości bakteriobójcze.
Zdjęcie Słońca wykonane przez satelitę TRACE . Różne kolory odpowiadają promieniom ultrafioletowym o różnych długościach fal emitowanych przez plazmę o różnej temperaturze .

Spis treści

Zakresy promieniowania ultrafioletowego

Zarówno zakres całego ultrafioletu, jak i podziały na podzakresy mają charakter umowny. Do celów spektroskopii stosuje się podział na ultrafiolet:[1]

  • skrajny – długość fali: 10-121 nm
  • daleki – długość fali: 122-200 nm
  • pośredni – długość fali: 200-300 nm
  • bliski – długość fali 300-400 nm

Ze względu na skutki działania promieniowania ultrafioletowego na organizmy żywe wyróżnia się[1]:

  • UV-C – długość fali 100-280 nm
  • UV-B – długość fali 280-315 nm
  • UV-A – długość fali 315-400 nm

Słońce i atmosfera Ziemi

Słońce emituje ultrafiolet w zakresie UV-A, UV-B i UV-C, ale ziemska atmosfera pochłania całkowicie UV-C oraz część UV-B w warstwie ozonowej . W efekcie ok. 97% ultrafioletu, który dociera do powierzchni Ziemi , to UV-A.

Wpływ na zdrowie

Promieniowanie UV-A jest mniej szkodliwe niż promieniowanie z pozostałych zakresów, ale uszkadza włókna kolagenowe w skórze , co przyspiesza procesy starzenia. Długoletnia ekspozycja na duże dawki promieniowania UV-A może powodować zaćmę (tzw. zaćma fotochemiczna), czyli zmętnienie soczewki. Nie dotyczy to promieniowania UV o innych częstościach, ponieważ jest ono pochłaniane w całości przez rogówkę. Promieniowanie UV-B powoduje wytwarzanie witaminy D w skórze, przeciwdziałając w ten sposób powstawaniu krzywicy . Aby proces ten mógł zachodzić, potrzebna jest pewna minimalna dawka promieniowania. Promieniowanie w tym zakresie może powodować rumień skóry oraz objawy alergiczne. Długa ekspozycja na działanie UV-B ma związek ze zwiększoną częstością występowania nowotworu złośliwego skóryczerniaka , a także częstszych, choć mniej agresywnych guzów, jak rak płaskonabłonkowy i podstawnokomórkowy. Promieniowanie UV-C, a także UV-B może prowadzić do uszkodzenia łańcuchów DNA , w wyniku czego dochodzi do mutacji . W warunkach prawidłowych większość uszkodzeń DNA jest usuwana przez systemy naprawcze. Osoby obarczone wadami tych systemów naprawy bardzo często chorują na nowotwory skóry .

Astronomia

Z powodu zbyt silnego pochłaniania dalekiego ultrafioletu przez atmosferę ziemską obserwacje ciał niebieskich w tym zakresie nie mogły być prowadzone aż do czasu wyniesienia przyrządów astronomicznych w kosmos. Dopiero wyniesienie ponad atmosferę teleskopów , a szczególnie teleskopu Hubble'a , pozwoliło na obserwację ciał niebieskich emitujących ultrafiolet.

Zastosowania

W lampie jarzeniowej ultrafiolet wytwarzany jest z użyciem rozprężonych par rtęci , przez które płynie prąd elektryczny . Luminofor pochłania to promieniowanie i emituje światło białe . Lampa kwarcowa emituje promieniowanie ultrafioletowe, które wykorzystuje się w solarium do sztucznego opalania. Ultrafiolet powoduje świecenie ( fluorescencję ) wielu substancji chemicznych . Można go wykorzystać do analizy zabezpieczonych przed podrobieniem banknotów albo w oględzinach miejsca zbrodni. Fluorescencyjne znaczniki mogą służyć do oznaczania badanych substancji organicznych , dzięki czemu można łatwo obserwować ich przemiany w organizmach żywych (zobacz: spektroskopia UV ). Ultrafiolet C ma własności bakteriobójcze.

Promieniowanie ultrafioletowe pozwala na wykonanie w technice fotolitografii elementów półprzewodnikowych . Można uzyskać rozdzielczości wzorów rzędu 90 nm ( procesory Intel Pentium 4 , AMD Athlon 64 ). Niektóre owady , np. pszczoły , widzą promieniowanie ultrafioletowe. Również rośliny mają specjalne receptory, które reagują na ultrafiolet.

Zobacz też

Przypisy

  1. 1,0 1,1 1,2 INTERNATIONAL STANDARD ISO 21348: Space environment (natural and artificial) — Process for determining solar irradiances . 2007. [dostęp 2009-10-23]. ss. 5-6.


Inne hasła zawierające informacje o "Ultrafiolet":

Układ scalony ...

Ziemia ...

Podczerwień ...

Tytan (pierwiastek) ...

Krzywica ...

Spektroskopia Ramana ...

Ośrodek międzygwiazdowy ...

Mgławica ...

Historia Ziemi ...

Atmosfera ziemska ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Ultrafiolet":

016. Stawonogi – najliczniejszy szczep zwierząt na Ziemi (plansza 19) dają im także możliwość dostrzegania szerszej gamy barw. Na przykład pszczoły widzą Ultrafiolet, a także rozróżniają polaryzację światła. Ułatwia im to orientację przy pochmurnym ...

020. Skład i budowa atmosfery (plansza 3) i budowa atmosfery Kolory odpowiadające promieniom Ultrafioletowym(zdjęcie Słońca) Powietrze atmosferyczne, mimo materialnej postaci jest ...

Optyka - część 1 (plansza 3) · 10-7 - 2 · 10-3 Światło widzialne 4 · 10-7 – 7,6 · 10-7 Ultrafiolet 4 · 10-7 - 10-8 Promieniowanie rentgenowskie 10-13 - 5 · 10-8 Promieniowanie gamma ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie