Tum
Kolegiata łęczycka w Tumie Kolegiata łęczycka w Tumie
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	łęczycki
Gmina	Góra Świętej Małgorzaty
Liczba ludności (2006)	ok. 600
Strefa numeracyjna	(+48) 24
Tablice rejestracyjne	ELE
Położenie na mapie Polski Tum
52°03'21″N 19°13'58″E / 52.05583, 19.23278 Na mapach: 52°03'21″N 19°13'58″E / 52.05583, 19.23278

Tum – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim , w powiecie łęczyckim , w gminie Góra Świętej Małgorzaty , na prawym brzegu Bzury , około 2,5 km na wschód od dzisiejszego centrum Łęczycy .

Do 1954 roku istniała gmina Tum . W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego .

Historia

Pomiędzy VI a XII wiekiem na miejscu dzisiejszej wsi Tum i na południowy zachód od niej istniał gród ^[1], w VII wieku na ówczesnym prawym brzegu Bzury znajdowała się osada targowa. Prawdopodobnie z fundacji Bolesława Chrobrego i z udziałem świętego Wojciecha powstało tu pierwsze w Polsce (założone prawdopodobnie w 997 ) opactwo benedyktynów pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny i św. Aleksego . W 1140 opactwo przeniesione zostało do Mogilna , zaś klasztor rozebrany, a jego fundamenty zasypano. Mógł być to rezultat nawrotu pogaństwa w tym regionie kraju lub też przekazania ziem klasztornych arcybiskupstwu gnieźnieńskiemu . W średniowiecznym Tumie, czyli Łęczycy, powstała jedna z pierwszych szkół kolegiackich w Polsce - przetrwała do XVIII w. Archikolegiata Łęczycka w Tumie posiada wspaniały romański tympanon i romańskie freski. Według legendy spoczął w niej Piotr Włost i abp gnieźnieński Jan Janik oraz kilku innych włodarzy Kościoła - znaleziono biskupie groby w trakcie wykopalisk. W podziemiach archikolegiaty zachowały się relikty opactwa NMP związanego ze św. Wojciechem, którego sanktuarium i relikwie znajdują się obecnie w Tumie. Na ścianie jednej z wież można zobaczyć także ślady diabła Boruty. W archikolegiacie odbyło się kilkadziesiąt synodów kościelnych uznawanych za pierwsze polskie sejmy - kościół był siedzibą arcybiskupów do XVIII w. i pozostawał pod opieką królów polskich. W 1967 r. prymas Wyszyński i kardynał Wojtyła w Archikolegiacie Łęczyckiej w Tumie prowadzili uroczystości kończące Milenium Polski. Archikolegiata jest największym kościołem romańskim w Polsce. Wielokrotnie niszczona przez m.in. Litwinów, Tatarów i Krzyżaków oraz pożary, przebudowana w XVIII w. przez Efraima Schroegera , spłonęła w czasie walk z hitlerowcami w czasie Bitwy nad Bzurą w 1939 roku. Odbudowana i przekształcona (m.in. strop żelbetowy) po 1947 wg projektu Jana Koszczyc - Witkiewicza . Duży wkład w odbudowanie świątyni wniósł ksiądz prałat Władysław Chmiel, który w czasie odbudowy był proboszczem tumskiej parafii.

Dzisiejsza nazwa wsi, a także cała jej historia od połowy wieku XII wiąże się ściśle z tumem , jak dawniej nazywano katedrę lub kolegiatę . Arcybiskup gnieźnieński Jakub ze Żnina w 1141 rozpoczął bowiem na miejscu dawnego opactwa budowę zachowanej do dziś kolegiaty łęczyckiej . Inne publikacje przypisują budowę monumentalnego kościoła będącego kopią katedry wawelskiej Władysława Hermana , bp Aleksandrowi z Mallonne lub księżnej Salomei, która miała w Łęczycy swoją siedzibę po śmierci Krzywoustego. Arcybiskup Janik konsekrował świątynię w 1161 r.

Oprócz warownego dwunastowiecznego kościoła romańskiego we wsi znajduje się, tuż obok niego, mały drewniany kościółek parafialny z XVIII wieku (powstał w czasie przebudowy kolegiaty przez architekta Efraima Szregera ) pod wezwaniem św. Mikołaja. Obok kościółka posadzono w 1999 dąb na pamiątkę sprowadzenia do Tumu relikwii św. Wojciecha . W pobliżu Szwedzka Góra - gród z VI w., będący stolicą plemiennego Państwa Łęczycan i siedzibą Bolesława Krzywoustego w czasie wojny ze Zbigniewem. Cmentarz parafialny kryje groby miejscowej szlachty i duchowieństwa, a także kwatery żołnierzy poległych w 1914 r. i w czasie Bitwy nad Bzurą w 1939 r. Po 2003 roku żelbetowy strop został osłonięty stropem drewnianym.

Przypisy

Zabytki

• kolegiata NMP i św. Aleksego z XII w., przebudowana w XV-XVIII w., częściowo odbudowana po wojnie
• drewniany kościół filialny św. Mikołaja z 1761 r.

Galeria zdjęć

Kolegiata

Kolegiata w Tumie koło Łęczycy

Nawa główna strona lewa (północna)

Elewacja wschodnia kolegiaty

"Ślady Boruty " na ścianie wieży

Inne obiekty

kościółek św. Mikołaja

kamień pamiątkowy koło dębu św.Wojciecha posadzonego w 1999 w związku ze sprowadzeniem relikwii

dzwony przy kościółku św. Mikołaja; po lewej kamień z poprzedniego zdjęcia

Linki zewnętrzne

• Archikolegiata Tum na stronie www.tum-leczyca.pl
• Archikolegiata obronna w Tumie na stronie Zamki i Pałace województwa łódzkiego
• Kolegiata w Tumie na www.ciekawe-miejsca.net oraz galeria zdjęć

• Mapy: Emapi • Google Maps • Targeo • Zumi
• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi