Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną.

Horus

Horus

Horus z głową sokoła w połączonej koronie Górnego i Dolnego Egiptu.

Horusegipski bóg nieba, opiekun monarchii egipskiej . Panujący faraon utożsamiał się z nim i przyjmował jego imię. Czczony pod postacią sokoła lub człowieka z głową sokoła zwieńczoną tarczą słoneczną oraz jako dziecko z palcem w ustach. Był synem Ozyrysa i Izydy lub Geba i Nut . Po śmierci Ozyrysa walczył (jako prawowity następca tronu) z Setem (bratem Ozyrysa) o tron faraona. Po kilku konkurencjach Rada Dwunastu Bogów przyznała władzę Horusowi.

Horus uosabiał cały Egipt . Wraz z nim często przedstawiano Nechbet i Wadżet , które symbolizowały połączony Egipt Górny i Dolny oraz uosabiały Hathor . Jego synami byli: Hapi , Imset , Duamutef , Kebehsenuf .

Horus jest jednym z najstarszych I najbardziej znaczących bóstw w religii starożytnego Egiptu . Był czczony od okresu predynastycznego aż do okresu grecko-rzymskiego. Egiptolodzy notują kilka form Horusów, które traktują jako osobne bóstwa. Jednak owe różne formy mogą być także różnymi formami przedstawienia tego samego bóstwa, którego główne atrybuty i osobne postaci mogą mieć charakter nie opozycyjny, ale komplementarny wobec siebie. Najwcześniejsza forma przedstawiania Horusa to sokół, bóstwo opiekuńcze Nechen w Górnym Egipcie . Był to jednocześnie bóg lokalny i bóstwo powiązane z władzą królewską. Król bowiem uważany był we wczesnym okresie za żywą manifestację Horusa a po śmierci Ozyrysa . Najczęściej Horus był przedstawiany jako syn Izydy i Ozyrysa. W innej tradycji był jednak przedstawiany jako syn lub mąż Hathor . Horus miał wiele funkcji w egipskim panteonie, ale przede wszystkim był bogiem nieba ( podobnym bóstwem była bogini Nut ), wojny i bogiem – opiekunem.

Czterej synowie Horusa.

Spis treści

Mitologiczne pochodzenie

Horus został zrodzony przez Izydę . Gdy jej małżonek Ozyrys został podstępnie zamordowany i poćwiartowany przez Seta , Izyda pozbierała rozrzucone kawałki jego ciała (poza penisem który został zjedzony przez suma nilowego), i przy pomocy magii przywróciła życie Ozyrysowi (stał się pierwszą mumią ), dodając mu złoty fallus i spółkowała z nim. W innej wersji, Izydę zapłodnił boski ogień. Gdy Izyda była w ciąży, musiała uciekać w rejon Delty Nilu, by ukryć się przed Setem. Wiedziała bowiem że zazdrosny Set będzie chciał zabić dziecko, obawiając się że przypadnie mu władza. Tam tez urodziła boskiego syna – Horusa.

Pochodzenie imienia Horusa

Horus notowany jest w zapisie hieroglificznym jako ḥr.w. Rekonstruuje się wymowę tego zapisu jako *Ḥāru. Nazwa oznacza sokoła. Przyjmuje się, że Horus tłumaczony był jako odległy lub wznoszący się ponad. W koptyjskim imię Horus zachowało się jako 'Hōr'. Do greki przeszło jako Ὡρος, 'Hōros'. Oryginalne imię bóstwa przetrwało także w późnoegipskim imieniu Har-Si-Ese (dosłownie 'Horus, syn Izydy'). Horus był nazywany również Necheny, co także oznaczało sokół. Stanowiło to okazję do stawiania hipotez o istnieniu innego boga-sokoła, który miał być czczony w Nechen (mieście sokoła). Horus miałby bardzo wcześnie zostać z nim utożsamiony. Jako sokół Horus został przedstawiony już na Palecie Narmera , datowaną często na okres zjednoczenia Górnego i Dolnego Egiptu.

Ośrodki kultowe

Pylony świątyni Horusa w Edfu.
Świątynia Horusa w Edfu (krużganek).
Horus, świątynia w Edfu , Egipt

Przed zjednoczeniem Górnego i Dolnego Egiptu centrum kultu Horusa znajdowało się w Hierakonpolis . Dalsze ośrodki kultowe bóstwa to Letopolis i Wawat, położnoe na południe od 1 katarakty, częściowo na terenie Nubii. Później pojawia się ośrodek kultowy w Edfu . Tam Horus czczony jest razem z małżonką – Hathor i ich synem. W Kom Obo Horus czczony jest z kolei jako Haroeris i jako syn Ra . W Heliopolis jako Harachte – bóg porannego słońca. Poza tym bóg był także czczony jako Harpokrates w Achmim , na wyspie File , w Edfu, Aleksandrii, Peluzjum i Fajum . Szybko również stał się czczony jako pan żyznej ziemi całego Egiptu.

Bóg władzy królewskiej

Imię Horusa z serechu króla Dżeta

Horus był bóstwem królewskim. W okresie wczesnohistorycznym Horus był zapewne bóstwem plemiennym nomadów górnoegipskich. Król od samego początki – od okresu pre i wczesnodynastycznego był porównywany bądź utożsamiany z Horusem. Horus objawiał się w osobie króla, król był żyjącym Horusem.

Horus w tytulaturze królewskiej

Dla wszystkich faraonów Horus pozostawał wzorem władzy królewskiej. Nosili oni tytuł „Żyjący Horus”. Było to tak zwane imię horusowe, prawdopodobnie najstarszy egipski tytuł królewski. Występuje już u takich władców jak Hat Hor czy Skorpion I. Tytuł ten występował z obrazkiem sokoła, tworząc serech tzn. ikonograficzne przedstawienie fasady pałacu z wypisanym imieniem królewskim. Już na Palecie Narmera datowanej na okres dynastii 0, jest przedstawiony sokół, interpretowany dziś jako Horus. Od okresu IV dynastii do tytulatury dynastycznej dochodzi także złote imię horusowe.

Tron Horusa

Poprzez koronację, król wchodził w funkcję Horusa władcy. Przyjęcie tej roli dokonywało się nie tylko poprzez przyjęcie imienia horusowego. Źródła pisane i ikonografia poświadczają uroczyste zasiadanie na Tronie Horusa żyjącego.

Mitologia

Bóg nieba

Horus jako sokół

Horus był utożsamiany z niebem, uważano więc, że zawierał w sobie słońce i księżyc. Słońce miało być jego prawym okiem, a księżyc lewym. Wędrowały one po niebie gdy Horus unosił się i latał. Dlatego też bóg był nazywany Harmerty – 'Horus dwojgu oczu' . Fakt, że księżyc nie był tak jasny jak słońce wyjaśniano poprzez opowieść o walce Horusa (prawowitego następcy tronu po Ozyrysie) z Setem. Prawdopodobnie wywodziła się ona z metafory podboju Górnego Egiptu przez Dolny około 3000 przed Chr. W tej opowieści Set, patron Górnego Egiptu i Horus, patron Dolnego prowadzą brutalną walkę o cały kraj. Żadna ze stron nie może jednak zwyciężyć do momentu, gdy pozostali bogowie nie stają po stronie Horusa. .Horus zostaje zwycięzcą i jako taki zaczyna być znany jako Harsiesis, Heru-ur lub Har-Wer ( ḥr.w wr– 'Horus Wielki'), co może być także tłumaczone jako Horus Starzec. W wyniku walki Set traci jądro (co wyjaśnia dlaczego pustynia którą włada jest jałowa) a Horus oko Horusa, co wyjaśnia dlatego słońce (drugie oko bóstwa) świeci mocniej. Z tego też powodu podczas nowiu Horus staje się ślepy, do czego odnosi się tytuł Mechenty-er-irty ( mḫnty r ỉr.tyHorus jednooki). Gdy księżyc znów staje się widoczny, Horus widzi i może na powrót być nazwany Chenty-irty ( ḫnty r ỉr.ty 'Horus posiadający oczy'). Horus był także przedstawiany jako dziecko ssące kciuk, siedzące na kwiecie lotosu razem z matką. Takie przedstawienie małego Horusa określane jest Neferhor, ewentualnie Nefer Hor, Neforos lub Noferos ( nfr ḥr.w) czyli Bóg Horus.

Udżat, oko Horusa

Oko Horusa w staroegipskiej symbolice oznaczało boską opiekę i boską władzę królewską (w tym przypadku jako oko Horusa lub Ra ). Jako symbol przedstawiane było na podobiznach Izydy i powiązanych z nią bóstw. W języku egipskim symbol oka Horusa określano Udżat . Było to także oko jednego z wczesnych egipskich bóstw, bogini Wadżet , która później była utożsamiana z Bastet i Mut jak i z Hathor . Wadżet była bóstwem solarnym więc symbol ten stał się i jej okiem - okiem wszystkowidzącym. We wczesnej sztuce egipskiej także Hathor była przedstawiana z tym symbolem oka. Także amulet grobowe często wytwarzano w formie oka Horusa. Motyw oka Horusa jest na przykład centralnym elementem ozdób znalezionych przy mumii Szesoznka II . Udżat miało chronić faraona w życiu pozagrobowym i odpędzać wszelkie zło. Egipscy czy w ogóle bliskowschodni żeglarze mieli malować je na burtach lub dziobie okrętu w celu zapewnienia sobie boskiej ochrony podczas podróży.

Pogromca Seta

Horus został wezwany przez matkę, Izydę, do ochrony Egiptu przed Setem , bogiem pustyni, który chcąc uzyskać władzę zabił jego ojca Ozyrysa . Horus musiał wielokrotnie walczyć z Setem, zarówno by pomścić śmierć ojca, jak ustanowić sprawiedliwą władzę nad Egiptem. Podczas tych walk, Horus związał się z Dolnym Egiptem (gdzie był czczony), i stał się jego patronem. Pewnego razu Horus miał już zabić Seta, ale powstrzymała go matka zadając mu ranę, którą zresztą potem uleczyła. Od czasów XIX dynastii , walka między Horusem a Setem w której Horus pozbawia Seta jądra była prezentowana jako osobna opowieść. Według papirusu Chester-Beaty I Set próbował udowodnić swoją wyższość przez uwiedzenie Horusa i odbycie z nim stosunku seksualnego. Horus jednak umieścił swoje dłonie między udami, złapał nasienie Seta i natychmiast wrzucił do rzeki. Dzięki temu że Set go nie zapłodnił. Sprytny Horus spuścił własne nasienie na sałatę, ulubioną potrawę Seta. Gdy Set zjadł tę sałatę, udał się przed oblicze bogów chcąc wysunąć swój argument, że to on powinien władać nad Egiptem. Bogowie najpierw wysłuchali opowieści Seta o ujarzmieniu Horusa, a potem przywołali nasienie, które odpowiedziało z wnętrza Seta. Set jednak odmówił poddania się, stąd dalsza walka współzawodnictwo między bogami toczyły się przez następne osiem lat. Bogowie mieli ścigać się w zwodach, płynąć na kamiennych łodziach. Horus jednak użył podstępu, jego łódź zrobiona była z drewna i tylko pomalowana tak, aby przypominała kamień. Oczywiście ciężka łódka Seta utonęła a Horusa nie. Horus wygrał zawody, Set musiał ustąpić a Horus oficjalnie zasiadł na tronie Egiptu. Ale od czasów Nowego Państwa Set był uważany za pana pustyni i położnych na niej oaz. Mit o walce Horusa z Setem może być interpretowany jako wyjaśnienie zjednoczenia dwóch osobnych wcześniej państw – Górnego i Dolnego Egiptu. Horus byłby bogiem Dolnego, a Set Górnego Egiptu. W micie bogowie toczą walkę, tak jak Górny Egipt z Dolnym. Horus (reprezentujący Górny Egipt) zwycięża, jednak część Horusa (nasienie) przechodzi do Seta (który reprezentuje Górny Egipt). Wyjaśnia to dlaczego Dolny Egipt dominuje nad Górnym – regionem Seta, w dużej części pokrytym pustynią.

Bóg wojny i polowania

Horus był także bogiem wojny i polowania. Horus sokół jest przedstawiany na paletach predynastycznych w scenie polowania na lwy. Jako taki stał się symbolem majestatu i potęgi oraz wzorem faraonów. Faraonowie sami mieli być Horusem w ludzkiej postaci. Z Horusem identyfikowany był inny bóg wojny Nemty.

Bóg zbawca

Horus, a szczególnie Horus Dziecko był identyfikowany także z Szedem. Szed to bóg po raz pierwszy wzmiankowany w amarneńskim i określany jako zbawca. Reprezentuje ideę zbawienia. Szed był czasem przedstawiany jako młody książę ujarzmiający węże, lwy i krokodyle. David P. Silverman uważa, że podobne przedstawienia młodego Horusa zabijającego Seta pod postacią krokodyla, mogły być inspiracją dla przedstawień św. Jerzego pokonującego smoka. Używanie epitetu zbawca w prywatnej pobożności okresu amarneńskiego może być interpretowane jako odpowiedź zwyczajnych ludzi na próby reformy religii egipskiej podjęte przez Echnatona . Szed może być także jedną z form semickiego boga Reszefa.

Heru-pa-chared (Horus Młodzieniec)

Horus Młodzieniec, czyli po grecku w okresie ptolemejskim Harpokrates, był przedstawiany jako młodzieniec z lokiem włosów (oznaka młodości) po prawej stronie głowy. Ponadto, często nosił połączona koronę Górnego i Dolnego Egiptu. Reprezentował wschodzące słońce i jego pierwsze ranne płomienie.

Heru-ur (Horus Starzec)

Horus rozpościerający skrzydła, (Louvre Museum)

W tej formie Horus reprezentował światłość i był małżonkeim Hathor . Jako taki byl jednym z najstarszych bogów egipskich. Stał się patronem Nechen ( Hierakonpolis ) i patronem królestwa. Później stał się opiekunem faraonów, i był nazywany synem prawdy., co podkreślało jego rolę jako obrońcy Maat . Był przedstawiany jako sokół z rozpostartymi skrzydłami. Jego oczy to słońce (prawe) i księżyc (lewe). W tej formie był czasem określany tytułem Kemwer ('Czarny'). Grecka forma od Heru-.ur (lub Har Wer) to Haroeris. Inne warianty to Hor Merti ('O dwojgu oczu') i Horchenti Irti.

Ważniejsze formy postaci Horusa


ImięZapis hieroglificznyTranskrypcjakrótki opis / znaczenieWarianty imienia
Behdeti
F18D46X1
O49
Bḥdtj(Pan)Edfu. Pierwotnie bóstwo z 4 i 5 nomu górnoegipskiego.
Harachte
G5G25X1
N18
Ḥr-3ḫtjHorus obu horyzontów . Bóg porannego słońca. Jedna z ważniejszych form bóstwa.Hor-Achti
Harmachis
G5Aa15
N27
O1
Ḥr-m-3ḫtHorus na horyzoncie. Personifikacja wschodzącego słońca.Houroun
Haroeris
G5G36
D21
A40
Ḥr-wrHorus Wielki lubHorus StarzecHer-ur
Harpare
G5
Z1
p
N6
Ḥr-RʿHorus, Słońce. Bóg chroniący króla przed chorobą i nieszczęściem.Hor-Re, Re-Hor
Harsiese
G5G39Q1X1
H8
Ḥr-s3-3stHorus, Syn Izydy. Oznacza Horusa jako syna Izydy.Harsiesis
Hor-Behdeti
G5F18
D46
X1
O49
Ḥr-BḥdtjHorus południowego Edfu.
Horus Iunmutef
G5O28G14X1
I9
Ḥr-Jwn-mw.t=fHorus, podpora swej matki. Oznacza Horusa jako obrońcę rodziny i opiekuna Izydy.
Harsomtus
(Hor-Semataui)
G5F36M13T3
Ḥr-sm3-t3wjHorus, jednoczący oba kraje.


Współcześnie

Także we współczesnym Egipcie Horus cieszy się dużą popularnością. Być może przetrawała ona dzięki szacunkowi jakim Arabowie darzyli sokoły łowcze. Państwowe linie lotnicze EgyptAir używają podobizny sokoła Horusa jako logo. Klasa biznesowa nazwana jest „Horus Class”. Statki płynące po Nilu mają także namalowane na szczęście oko Horusa na dziobie.

Bibliografia

  • Egyptian Mythology: A Guide to the Gods, Goddesses, and Traditions of Ancient Egypt", Geraldine Pinch, Oxford University Press, 2004,
  • Erik Hornung, Jeden czy wielu? Koncepcja Boga w starożytnym Egipcie, tłum. Andrzej Niwiński, PWN Warszawa 1991
  • Andrzej Niwiński, Mity i symbole religijne starożytnego Egiptu, Warszawa 2001
  • Ian Shaw, The Oxford History of Ancient Egypt, Oxford University Press 2003, .
  • The Oxford Guide: Essential Guide to Egyptian Mythology", red. Donald B. Redford, Berkley, 2003,

Linki zewnętrzne

Zobacz też


Inne hasła zawierające informacje o "Horus":

Neandertalczyk Saints 1 , Amud, Szanidar, Teszik-Tasz, Feldhofer , jaskinia "Stajnia" ( Jura Krakowsko-Częstochowska )[11][12][13][14].(45-35): La Quina , l'Horus, Zafarraya, Hortus, Vindija, Kůlna, Šipka , Saint Césaire, Arcy-Sur-Cure, Bacho Kiro, El ...

Thot ...

Faraon ...

Hathor ...

Narmer ...

Llogari Pujol ...

File ...

Abydos ...

Serapis ...

Horus Horus z głową sokoła w połączonej koronie Górnego i Dolnego Egiptu.Horus – ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Horus":

004. Starożytny Egipt (plansza 9) ...

013b. Kultura, religia i nauka starożytnej Grecji (plansza 12) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie