Teheran (
pers.
تهران) -
stolica
i największe miasto
Iranu
, będące również centrum administracyjnym
prowincji
o tej samej nazwie. Teheran leży u stóp masywu górskiego
Elburs
, na wysokości około 1500 m n.p.m., zajmując obszar 658 kilometrów kwadratowych. Teheran jest największym miastem
Bliskiego Wschodu
i liczy 7,3 mln mieszkańców (2005), zaś
aglomeracja
- 12,1 mln mieszkańców (2005). Posiada też gęstą sieć dróg i
autostrad
, znaczący dla kraju węzeł kolejowy oraz dwa porty lotnicze. Na terenie miasta ulokowane są liczne muzea, centra sztuki, kompleksy pałacowe i centra kulturalne, a w promieniu kilkudziesięciu kilometrów - znane ośrodki
narciarskie
.
Ponad połowa irańskiego przemysłu znajduje się w Teheranie. Stanowią go fabryki samochodów, podzespołów elektronicznych, urządzeń elektrycznych, przemysłu zbrojeniowego, włókienniczego, cukrowego, cementowego i chemicznego. Jest to również centrum sprzedaży dywanów i mebli. W pobliżu Teheranu znajduje się także rafineria.[1]
Na terenie miasta leży najdłuższa ulica
Bliskiego Wschodu
- Waliasr - ciągnąca się z centrum Teheranu na północ przez ok. 20 km. Na jej trasie znajduje się wiele dużych placów takich jak: plac Waliasr, plac Wanak, plac Tadżrisz - pełnią one rolę punktów odniesienia.
W XX wieku, Teheran przyjął wielką emigrację ludzi z terenu całego Iranu zróżnicowanych zarówno etnicznie, jak i religijnie. Miasto jest wypełnione historycznymi
meczetami
,
kościołami
,
synagogami
i
zoroastriańskimi
świątyniami ognia
.
Historia
Początki historii Teheranu nie są znane. Przez długi czas miasto rozwijało się w cieniu dużo większego ośrodka miejskiego
Rej
, ważnego ośordka na
Jedwabnym Szlaku
, zniszczonego w
XIII wieku
przez
Mongołów
.[2]
Prawdopodobnie pierwszym
Europejczykiem
odwiedzającym Teheran był Ruy Gonzáles de Clavijo,
kastylijski
ambasador podrózujący do
Samarkandy
, ówczesnej stolicy
Timurydów
.[3]
Teheran został stolicją
Persji
w dniu koronacji
Aghi Mohammada
w
1795
roku i pozostaje nią nieprzerwanie do dziś.
W czasie
II wojny światowej
Teheran został zajęty przez wojska brytyjskie i sowieckie. W dniach
28 listopada
-
1 grudnia
1943
roku w mieście odbyła się tzw.
konferencja teherańska
, w której udział brali m.in.
Franklin Delano Roosevelt
,
Winston Churchill
i
Józef Stalin
.
Na terenie miasta znajduje się także
cmentarz polskich żołnierzy
, zmarłych w czasie II wojny światowej, w czasie marszu
armii
gen. Władysława Andersa
.
Mohammad Reza Pahlawi
, rządzący Iranem w latach
1953
-
1979
, systematycznie niszczył teherańskie zabytki, uznając je za element nie pasujący do wizji nowoczesnego miasta. W ich miejscu wybudowano nowoczesne budynki, a zabytki które przetrwały do dziś, są często zasłonięte przez nowe konstrukcje.
Podczas
wojny z Irakiem
Teheran stał się celem ataków przy użyciu rakiet
Scud
. Zniszczenia zostały szybko odbudowane, a Teheran stał się celem imigracji ludności z terenów objętych wojną. W połączeniu z gwałtownym wzrostem urodzeń w ostatnich dwóch dekadach
XX wieku
spowodowało to masową budowę
bloków mieszkalnych
, które dziś stanowią dominujący element architektury miasta.
Klimat
Północny Teheran ze szczytem Toczal w oddali
Teheran na północy osłonięty jest górami
Elburs
, sięgającymi 4000 m n.p.m., zaś na południu sąsiaduje z pustynią. Sprawia to, że w granicach miasta zauważalne są różnice w klimacie.
Wiosny w Teheranie są łagodne, choć temperatury rosną szybko i w trakcie suchego i gorącego lata często przekraczają 35 °C. Zima zaczyna się zazwyczaj w grudniu i trwa około 4 miesięcy. Sporadycznie towarzyszą jej opady śniegu i lekkie mrozy, szczególnie w nocy.
W styczniu
2008
Teheran nawiedziły wyjątkowo obfite opady śniegu, powodując przerwy w ruchu samochodowym i lotniczym. Zamknięte tymczasowo były również szkoły i urzędy.[4]
Najgorętszym miesiącem jest
lipiec
(średnio od 24 °C w nocy do 37 °C w dzień), najzimniejszym styczeń (średnio -0,5 °C w nocy do 8 °C w dzień).
Demografia
Choć większość mieszkańców stanowią
Persowie
, potężny napływ ludności w XX wieku sprawił, że Teheran stał się miastem wielonarodowym. Najliczniejszą mniejszością są
Azerowie
. Inne mniejszości to
Ormianie
,
Kurdowie
,
Beludżowie
,
Bachtiarowie
,
Asyryjczycy
,
Tałyszowie
i
Mazandaranie
. Wojny w
Iraku
i
Afganistanie
spowodowały też znaczny wzrost liczby imigrantów arabskich i afgańskich.
Mimo że oficjalną religią Iranu jest
islam szyicki
, Teheran stanowi dom dla wielu wyznawców innych wyznań. Mieszkają w nim
chrześcijanie
,
żydzi perscy
,
zaratusztrianie
oraz wyznawcy prześladowanej przez państwo religii -
bahaizmu
.
Transport
Teheran posiada bogatą sieć dróg i autostrad oraz cztery linie
metra
(docelowo osiem). Jest też ważnym węzłem kolejowym, ze stacją
Teheran
.
Lotnictwo cywilne Teheranu obsługują 2 lotniska:
-
Mehrabad
, zlokalizowane w centrum miasta, obsługujące głównie przeloty w granicach kraju oraz pielgrzymki do
Mekki
,
-
Lotnisko Imama Chomeiniego
, zlokalizowane 30 km na południe od granicy miasta, obsługujące prawie wszystkie połączenia międzynarodowe.
Galeria
Ulica Pasdaran w Teheranie | Graffiti na murze dawnej ambasady amerykańskiej | Polski cmentarz wojskowy w Teheranie |
Przypisy
Linki zewnętrzne
