|
Rzeczpospolita Polska
Rzeczpospolita Polska - w skrócie RP - oficjalna nazwa państwa polskiego od drugiej połowy XVII wieku do roku 1795, w latach 1918-1952 oraz od roku 1989 do dzisiaj.
Polski termin rzeczpospolita znaczy to samo, co pochodzące z łacińskiego res publica słowo republika, jednak współcześnie jest stosowany niemal wyłącznie w odniesieniu do Polski, Republiki Rzymskiej lub Republiki Weneckiej. Historyczne połączenie Polski i Litwy nazwano Rzecząpospolitą Obojga Narodów ze względu na status republikański państwa, a nie dlatego, że to było połączenie Polski z innym krajem. Do czasów II wojny światowej w nomenklaturze polityczno-prasowej słowem Rzeczpospolita określano również inne państwa o ustroju republikańskim np. Rzeczpospolita Francuska itp.
Wzorem Republiki Francuskiej w historiografii i publicystyce polskiej stosuje się numerację RP, przy czym inaczej niż we Francji zmiany kolejnego numeru Rzeczypospolitej nie następowały po każdej zmianie ustrojowej (np. po wprowadzeniu Konstytucji kwietniowej w 1935 roku), ale po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 i 1989 roku. W historii Polski wyróżnia się trzy Rzeczypospolite (nie licząc PRL).
I Rzeczpospolita
I Rzeczpospolita zwana jest również Rzecząpospolitą szlachecką lub Rzecząpospolitą Obojga Narodów. Nazwa Rzeczpospolita Polska była używana jako oficjalna nazwa państwa polsko-litewskiego od drugiej połowy XVII wieku. Forma ustroju I Rzeczypospolitej jest określana jako demokracja szlachecka. Prawa polityczne przysługiwały około 10 procent mieszkańców, co w ówczesnej Europie stanowiło ją jednym z nielicznych przykładów państwa, w którym znacząca liczba obywateli miała wpływ na politykę rządu. Trudno wyznaczyć początek I Rzeczypospolitej, za symboliczną datę jej powstania uważa się rok 1505, w którym wydano konstytucję "Nihil novi", lub 1569, czyli rok zawarcia Unii lubelskiej. Końcem zaś I Rzeczypospolitej jest jej III rozbiór w 1795 r.
II Rzeczpospolita
II Rzeczpospolita istniała w okresie międzywojennym, od 14 listopada 1918 r., tj. od przekazania przez Radę Regencyjną władzy w Królestwie Polskim Józefowi Piłsudskiemu. Za jej koniec, w zależności od punktu widzenia, uważa się: rok 1939 (wybuch II wojny światowej; ta data jest najczęściej przyjmowana za datę graniczną), lata 1944-1945 (przejęcie władzy przez komunistów), rok 1952 (zmiana nazwy oficjalnej kraju z RP na PRL), lub nawet lata 1990-1991 (zakończenie działalności przez rząd emigracyjny w Londynie). Po krótkim okresie kształtowania tymczasowego ustroju państwa (1918 rok) II RP stała się demokratyczną republiką parlamentarną (1919-1939).
Polska Rzeczpospolita Ludowa
Pod koniec i po zakończeniu II wojny światowej w latach 1944-1952 ze względów ideologicznych nie kontynuowano tradycyjnej numeracji, a oficjalna nazwa nowo powstałego państwa "demokracji ludowej" brzmiała Rzeczpospolita Polska. W 1952 r. nazwę zmieniono na Polska Rzeczpospolita Ludowa. PRL upadła w 1989, w wyniku obrad Okrągłego Stołu.
III Rzeczpospolita
III Rzeczpospolita, demokratyczna i suwerenna republika parlamentarna. Za jej początek uważa się: 4 czerwca 1989 (zwycięstwo Solidarności w wyborach kontraktowych), 24 sierpnia 1989 (powołanie przez Sejm Tadeusza Mazowieckiego na stanowisko premiera), 29 grudnia 1989 (nowelizacja konstytucji m.in. zmieniająca oficjalną nazwę kraju na Rzeczpospolita Polska z dniem 31 grudnia 1989) lub też 22 grudnia 1990 r. (przekazanie insygniów władzy przez prezydenta emigracyjnego podczas zaprzysiężenia prezydenta Lecha Wałęsy). Podczas tego ostatniego wydarzenia Wałęsa powiedział, że "z tą chwilą zaczyna się uroczyście III Rzeczpospolita Polska".
Czasami wymieniane są też późniejsze daty, na przykład pierwsze w pełni wolne wybory parlamentarne 27 października 1991 r.
Inne hasła zawierające informacje o "Rzeczpospolita Polska":
Podróżnik
...
Dziady (zwyczaj)
...
Pęcice
...
Biskup
...
Wag
...
Cava de' Tirreni
...
Mieszko II Lambert
...
Nadciśnienie tętnicze
...
Guwernantka
...
Adwentyzm
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Rzeczpospolita Polska":
218a Sprawa polska podczas II wojny światowej (plansza 1)
...
218a Sprawa polska podczas II wojny światowej (plansza 11)
...
208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 8)
...
|
