Gęś białoczelna
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Rodzaj	Anser
Gatunek	gęś białoczelna
Nazwa systematyczna
Anser albifrons[1]
(Scopoli, 1769 )
Podgatunki
A. albifrons albifrons A. albifrons flavirostris A. albifrons frontalis A. albifrons gambelli A. albifrons elgasi
Kategoria zagrożenia ( CzKGZ )[2]
najmniejszej troski

Gęś białoczelna (białoczółka^[3]) (Anser albifrons) – gatunek dużego, wędrownego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący północną Eurazję i Amerykę Północną . Przeloty w lutym – maju i wrześniu – grudniu. Zimuje w południowej Europie , Azji Środkowej i Ameryce Środkowej . W Polsce pojawia się licznie podczas przelotów, na północy i zachodzie kraju.

W Europie pojawiają się dwa podgatunki:

• A. a. albifrons o różowym dziobie i pojedynczych pręgach na brzuchu. Zamieszkuje tajgę wschodniej Europy oraz Syberii po Kołymę ;
• A. a. flavirostis o pomarańczowym dziobie i dużej ciemnej plamie na brzuchu. Zamieszkuje zachodnią Grenlandię .

Pozostałe podgatunki zamieszkują:

• A. a. frontalis – Syberię na wschód od Kołymy i kanadyjską tundrę .
• A. a. gambelli – tajgę zachodniej Kanady
• A. a. elgasi – tajgę zachodniej Alaski .

Cechy gatunku 

Samiec i samica ubarwione jednakowo. Ogólnie upierzenie szare, na grzbiecie jaśniejsze poprzeczne pręgi. Ciemniejsza głowa. Na spodzie szerokie, czarne, poprzeczne pasy, u niektórych podgatunków zlewające się w jednolitą czarną plamę. Podogonie i pas wokół nasady dzioba aż do oczu białe. Nogi pomarańczowe, dziób pomarańczowy lub różowy (w zależności od podgatunku). Osobniki młodociane mają szarą nasadę dzioba (bez białego czoła) i nie mają ciemnych pasów na spodzie, ale za to szarobrązowe plamy. Najliczniej występująca dzika gęś. Podobna do gęgawy i gęsi zbożowej. Różni się od nich mniejszym rozmiarem, ciemniejszą głową i szyją, różowawym dziobem bez czarnych plam. Rozpoznanie utrudnia czasem to, że może dołączać się do stada innych gęsi. Można usłyszeć jej wysokie "kuu liuu" lub "ho ho".

Wymiary średnie 

• Długość ciała ok. 66 – 86 cm
• Rozpiętość skrzydeł ok. 118 cm
• Masa ok. 1,4 – 3,3 kg

W stanie dzikim, na gnieździe Anser albifrons albifrons

Biotop 

Zabagniona i bezdrzewna tundra i tajga , na których ma lęgowiska (powraca na nie w marcu i kwietniu). Zimuje w licznych parotysięcznych koloniach nad zbiornikami wodnymi np. stawami, gdzie nocuje oraz na rozległych polach i pastwiskach.

Gniazdo 

Na ziemi, często w licznych, małych kolonii na terenie o lekkim wzniesieniu. Buduje je samica z traw, mchu i puchu.

Pacyficzna gęś białoczelna Anser albifrons frontalis

Jaja 

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 4 do 6 jaj pod koniec maja lub na początku czerwca, dopiero po 2 miesiącach od przylotu z zimowisk. Jaja są kremoworóżowe o wymiarach 76 x 54 mm i średniej masie 25 g, podczas wysiadywania pokrywane są jasnobrązowymi plamkami.

Wysiadywanie i dorastanie 

Jaja są wysiadywane przez okres 22–28 dni przez samicę. Gąsior jednak czuwa w pobliżu i strzeże gniazda. Pisklęta opuszczają gniazdo po 40–65 dniach. Opiekują się nimi oboje rodzice. Młode gęsi, które jeszcze nie potworzyły par, łączą się latem w stada przechadzające się po tundrze. Gdy skończy się lęg dochodzą do nich rodziny z tegorocznymi gąsiętami. Na zimowiska wylatują najczęściej w październiku.

Pożywienie 

Zielone i miękkie części roślin lądowych i ich nasiona.

Ochrona 

Gatunek łowny z okresem ochronnym. Sezon polowań trwa od 1 września do 21 grudnia, a na terenach województw: lubuskiego, zachodniopomorskiego, dolnośląskiego i wielkopolskiego do 31 stycznia.

Zobacz też

• ptaki Polski .

Przypisy

Bibliografia

• Karel, Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. .